Bài giảng Hóa học - Bài 12: Axit nitric và muối nitrat

AXIT NITRIC VÀ MUỐI NITRATBÀI 12Click to add Title2TÝnh chÊt vËt lÝII.Click to add Title2TÝnh chÊt ho¸ häcIII.Click to add Title2 ¦ng dôngIV.Click to add Title2axit nitricCÊu tróc bµi gi¶ng:Click to add Title2®iÒu chÕV.Bài 12 : Axit nitric và muối nitratA. Axit nitricClick to add TitleCÊu t¹o ph©n tö2I. I. CẤU TẠO PHÂN TỬ1. ViÕt c«ng thøc cÊu t¹o cña ph©n tö HNO3 ?2. X¸c ®Þnh hóa trị và sè oxi ho¸ cña nit¬ trong ph©n tö HNO3? Axit nitric - HNO3I. CẤU TẠO PHÂN TỬ	- Công thức phân tử: HNO3 (M= 63u)	- Công thức cấu tạoOHNOO+5Nitơ có hoá trị IVHoá trị của nguyên tố là số liên kết của nguyên tử nguyên tố đó với nguyên tử khácLiên kết cho - nhậnAxit nitric - HNO3II. TÍNH CHẤT VẬT LÍQuan sát lọ đựng axit HNO3, cho biết tính chất vật lí của axit HNO3? Giải thích tại sao HNO3 để lâu ngày thường có màu vàng?II. TÝnh chÊt vËt lÝ - ChÊt láng kh«ng mµu, tan trong n­íc.- Bèc khãi trong kh«ng khÝ Èm.- DÔ bÞ ph©n hñy :HNO3 NO2 + O2 + H2O Axit HNO3 để lâu ngày cã mµu vµng do lÉn khÝ NO2.- HNO3 ®Æc cã C% = 68%.- HNO3 g©y báng, ph¸ hñy da, giÊy, v¶i  cÈn thËn.442Axit nitric - HNO3III. tÝnh chÊt ho¸ häc 1. Viết phương trình điện li của axit HNO3?2. Dù ®o¸n tÝnh chÊt ho¸ häc cña HNO3?Axit nitric - HNO3II. TÍNH CHẤT HOÁ HỌC HNO3 là chất điện li mạnh:	HNO3 → H+ + NO3-HNO3 Tính axit mạnhTính oxi hoá mạnh+5+5Axit nitric - HNO3* PHIẾU HỌC TẬP SỐ 1:Axit nitric là axit MẠNH. Ví dụ:	- Làm quí tím HOÁ ĐỎ	- Tác dụng với OXIT BAZƠ, BAZƠ VÀ MUỐI CỦA AXIT YẾU HƠN.	- CÁC PTHH MINH HOẠ: Viết PTHH của HNO3 với Fe(OH)3, CuO, CaCO3?(1)(2)(3)(3) II/- 1. Tính axit mạnhAxit nitric - HNO3II/-1. Tính axit mạnhFe(OH)3 + 3HNO3 → Fe(NO3)3 + 3H2OCuO + 2HNO3 → Cu(NO3)2 + H2OCaCO3 + 2HNO3 → Ca(NO3)2 + CO2↑ + H2O- Các phương trình hóa học:- Kết luận: HNO3 có đầy đủ tính chất của một axit: làm quỳ tím hóa đỏ, tác dụng với bazơ, oxit bazơ, muối của axit yếu.Axit nitric - HNO3HNO3NH4NO3N2N2ONONO2 -3 0 +1 +2 +3 +4 +5II/- 2. Tính oxi hoá mạnh	đặcLoãngNâu đỏKhông màu hoá nâu ngoài không khíThí nghiệm: Hãy quan sát hiện tượng và nhận xétAxit nitric - HNO3Cu + HNO3®ÆcCu + HNO3lo·ng a) Víi kim lo¹iII/-2. Tính oxi hóa mạnhAxit nitric - HNO31. Viết pthh của Cu với HNO3 đặc và loãng?2. Xác định vai trò của các chất tham gia phản ứng ?II/-2. Tính oxi hóa mạnh Cu + HNO3 (đặc) Cu(NO3)2 + NO2 + H2O Cu + HNO3 (loãng)  Cu(NO3)2 + NO + H2O o+5+2+4o+2 +242228334a) Víi kim lo¹iHNO3 oxi hóa được hầu hết các kim loại (trừ Au, Pt). dd xanhNhư vậy: HNO3 vừa là chất oxi hoá vừa là chất tạo môi trường của phản ứng.+5Nâu đỏ dd xanhHoµn thµnh c¸c ph­¬ng tr×nh ph¶n øng sau 1) Ag + HNO3 lo·ng  NO + . .. + 2) Fe + HNO3 ®Æc  NO2 +.+II/-2. Tính oxi hóa mạnha) Víi kim lo¹iAxit nitric coù theå oxi hoaù ñöôïc nhöõng kim loaïi naøo? Soá oxi hoaù cuûa kim loaïi thay ñoåi? Muoái taïo thaønh? 1) 3Ag + 4HNO3 lo·ng  NO + 3AgNO3 + 2H2O2) Fe + 6HNO3 ®Æc  3NO2+ Fe(NO3)3 +3H2O0 +5 +2 +1 0 +5 +4 +3 II/-2. Tính oxi hóa mạnha) Víi kim lo¹ia. Vôùi kim loaïi:Oxi hoaù haàu heát caùc kim loaïi (tröø Au, Pt)Ñöa kim loaïi ñeán möùc oxi hoaù cao nhaát, taïo muoái nitrat* Vôùi kim loaïi coù tính khöû yeáu : Cu , Ag, Pb...Cu+ HNO3(ñ) Cu+ HNO3(l) Cu+ HNO3(l) Cu(NO3)2+ NO + H2OCu+ HNO3(ñ) Cu(NO3)2+ NO2 + H2O0+20+2+5+2+5+442 2383 2 40+20+2 Cu+ HNO3(l) Cu(NO3)2+ NO + H2OCu+ HNO3(ñ) Cu(NO3)2+ NO2 + H2O42 2383 2 4+5+2+5+4 HNO3 ñaëc bò khöû ñeán NO2+5+4HNO3 loaõng bò khöû ñeán NO+5+2II/-2. Tính oxi hóa mạnhVôùi nhöõng kim loaïi coù tính khöû maïnh thì saûn phaåm oxi hoaù cuûa HNO3 laø gì? Al + HNO3(l)  Al(NO3)3 + N2O+ H2O Mg + HNO3(l)  Mg(NO3)2+ N2 + H2O Zn + HNO3(l)  Zn(NO3)2+ NH4NO3 + H2O 0+5+2- 3+5+3+1 0830 83 0+5+2 0512564103154*Vôùi kim loaïi coù tính khöû maïnh :Mg, Zn, Al... HNO3 loaõng coù theå bò khöû ñeán N2O, N2 hoaëc NH4NO3) +5+10-3Chú ý: Trong dung dịch HNO3 đặc, nguội: Al, Fe, Cr bị thụ động hóa vì tạo nên một màng oxit bền trên bề mặt kim loại bảo vệ cho kim loại. => Dùng bình Al hay Fe để chuyên chở axit HNO3 đặc, nguội. -Như vậy kim loại tác dụng với axit nitric phụ thuộc vào những yếu tố nào ?-Nêu sản phẩm cụ thể trong từng trường hợp?-Như vậy kim loại tác dụng với axit nitric phụ thuộc vào những yếu tố nào ?(nồng độ axit, bản chất KL, nhiệt độ)-Nêu sản phẩm cụ thể trong từng trường hợp?NO2M +HNO3M(NO3)n +HNO3 ñaëcHNO3 loaõngM khöû yeáu: Cu, Pb, AgNOH2O+HNO3 loaõngM : khöû maïnh Al, Mg, ZnNON2N2ONH4NO3Gọi kim loại M có hoá trị cao nhất là nAxit nitric - HNO3HNO3 đặc nguội thụ động với Al, Fe, Cr. b) T¸c dông víi phi kim -HNO3 oxi hóa một số phi kim (S, C, P) đưa phi kim lên mức số oxi hóa cao nhất (ở dạng axit). Cho lưu huỳnh tác dụng với HNO3 đặc, nóng. Hãy viết phương trình phản ứng?S + HNO3 (đặc, nóng) H2SO4 + NO2 + H2Oo+5+6+466266c) T¸c dông víi hîp chÊt- HNO3 ®Æc cßn oxi ho¸ ®­îc nhiÒu hîp chÊt v« c¬ vµ hữu c¬. - V¶i, giÊy, mïn c­a, dÇu th«ng  bÞ ph¸ huû hoÆc bèc ch¸y khi tiÕp xóc víi HNO3 ®Æc. Viết phương trình của FeO với HNO3 đặc, nóng?FeO + HNO3 (đ) Fe(NO3)3+ NO2 + H2O+2+5+3+442toHNO3TÝnh axit mạnhCủng cố bàiAxit nitric - HNO3TÝnh oxi hãa mạnhTÝnh ph©n li(qu×  hång)T/d víi Baz¬T/d víi Oxit baz¬T/d víi MuèiOxi hãa KLOxi hãa PKOxi hãa mét sè H/C kh¸cBài tập 1Ñieàn vaøo choã troáng ñeå hoaøn chænh tính chaát hoùa hoïc cuûa axit nitric? Khi taùc duïng vôùi kim loaïi axit nitric khoâng taïo khí ....(1)..... , maø HNO3 ñaëc taïo khí maøu .....(2)..... ñoù laø .....(3).... , HNO3 loaõng taïo .... (4) ..... ñöa kim loaïi veà ..... (5) ... cao nhaátH2naâu ñoûNO2NO, N2O, N2, NH4NO3soá oxi hoaù Vieát phöông trình phaûn öùng xaûy ra giöõa Fe, Cu laàn löôït vôùi caùc dung dòch axit sau: HCl loaõng, H2SO4 loaõng, HNO3 loaõng?Baøi taäp 2:Fe + 2HCl FeCl2 + H2 Fe + H2SO4 FeSO4 + H2Fe + 4HNO3(l) Fe(NO3)3 + NO + 2H2OCu + H2SO4(l)Cu + HCl 3Cu + 8HNO3(l) 3Cu(NO3)3 + 2NO + 4H2OTrân trọng cảm ơn các thầy cô và các em học sinhIV. ỨNG DỤNG HNO3Sản xuất phân đạm: NH4NO3 , Ca(NO3)2 Sản xuất thuốc nổThuèc nhuémD­îc phÈmThí nghiệm HNO3 t/d với SKiÓm tra bµi cò1) ViÕt vµ c©n b»ng PTP¦: (ghi râ ®iÒu kiÖn nÕu cã) :2) Trình bày phương pháp hoá học để phân biệt các dung dịch : NaCl ; NH4Cl ; (NH4)2SO4 . NH4NO2N2NH3NONO2HNO3II/-2. Tính oxi hóa mạnh Cu + HNO3 (đặc) Cu(NO3)2 + NO2 + H2O Cu + HNO3 (loãng)  Cu(NO3)2 + NO + H2O o+5+2+4o+2 +242228334a) Víi kim lo¹iHNO3 oxi hóa được hầu hết các kim loại (trừ Au, Pt).Cu0 + 4H+ + 2NO3- → Cu+2 + 2NO2 + 2H2O 3Cu0 + 8H+ + 2NO3- → 3Cu+2 + 2NO + 4H2ONhư vậy: HNO3 vừa là chất oxi hoá vừa là chất tạo môi trường của phản ứng.+5II/-2. Tính oxi hóa mạnh ? VËy nÕu cho 1 mÉu Cu vµo dung dÞch chøa A .NaNO3 B . HCl C .Hçn hîp gåm NaNO3 vµ HCl Tr­êng hîp nµo cã ph¶n øng x¶y ra,viÕt ph­¬ng tr×nh ion rót gän+ Cu kh«ng t¸c dông ®­îc víi HCl do tÝnh «xi ho¸ cña H+ yÕu + Cu t¸c dông ®­îc víi HNO3 t¹o ra khÝ cã mµu n©u ®á øng víi N+5 + 1e  N+4 Chøng tá tÝnh «xi ho¸ cña H+ yÕu h¬n NO3-+ Tuy nhiªn H+ l¹i ®ãng vai trß m«i tr­êng , nÕu kh«ng cã H+ th× ph¶n øng còng kh«ng x¶y ra. 3Cu + 8H+ + 2NO3-  3Cu2+ + 2NO + 4H2O