Bài giảng môn Ngữ văn 10 - Bài 19: Phú sông Bạch đằng (Trương Hán Siêu)

Bài 19 :PHÚ SÔNG BẠCH ĐẰNG(Trương Hán Siêu)Trần Thị Ngọc PhượngVăn 10CẤU TRÚC BÀI HỌCI. ĐỌC HIỂU VĂN BẢNII. TÌM HIỂU VĂN BẢNIII. TỔNG KẾTI. TÌM HIỂU CHUNG :T¸c gi¶: 	- Tr­¬ng H¸n Siªu (? – 1354) tù Th¨ng Phđ, Phĩc Thµnh, Yªn Ninh (nay lµ TX Ninh B×nh).	- Lµ m«n kh¸ch cđa TrÇn H­ng §¹o, Hµn l©m häc sÜ, Tham tri chÝnh sù. Khi mÊt ®­ỵc vua tỈng Th¸i b¶o, Th¸i phã vµ ®­ỵc thê V¨n MiÕu Hµ Néi.	a) Hoµn c¶nh s¸ng t¸c : 	 Sáng tác khoảng 50 năm sau cuộc kháng chiến chống Nguyên - Mông thắng lợi (1288) khi Trương Hán Siêu dạo chơi trên sông Bạch đằng.I. TÌM HIỂU CHUNG :2. T¸c phÈm: 	b) ThĨ lo¹i : Phĩ lµ mét thĨ lo¹i v¨n häc du nhËp tõ Trung Quèc. “ Phĩ ” cã nghÜa lµ bµy tá, ph« bµy . Lµ thĨ v¨n vÇn , hoỈc v¨n vÇn xen lÉn v¨n xu«i nh»m t¶ c¶nh vËt, phong tơc hoỈc tÝnh t×nh Phĩ cã 2 lo¹i: Phĩ cỉ thĨ (ra ®êi tr­íc ®êi §­êng); Phĩ §­êng luËt ( cã vÇn, cã ®èi)=>“B¹ch §»ng giang phĩ” ®­ỵc lµm theo lèi phĩ cỉ thĨI. TÌM HIỂU CHUNG :2. T¸c phÈm: 	c) Chđ ®Ị :“ B¹ch §»ng giang phĩ ” ®· ca ngỵi s«ng B¹ch §»ng hïng vÜ tõng ghi bao chiÕn c«ng oanh liƯt cđa tỉ tiªn, biĨu lé niỊm tù hµo vỊ ®Êt n­íc ta cã “ ®Êt hiĨm ” cã l¾m anh hïng hµo kiƯt, ®Ĩ ®¸nh giỈc ngo¹i x©m, b¶o vƯ nỊn ®éc lËp thanh b×nh bỊn v÷ng.I. TÌM HIỂU CHUNG :2. T¸c phÈm: 	d) Bè cơc :Đoạn 1: (khách có kẻ...luống còn lưu): cảm xúc lịch sử của nhân vật khách trước cảnh sắc sông Bạch Đằng.Đoạn 2: ( bên kia là các bô lão...nghìn xưa ca ngợi"): Lời các bô lão kể với khách về những chiến công lịch sử trên sông Bạch Đằng.Đoạn 3: (Tuy nhiên từ có vũ trụ... chừ lệ chan): Suy ngẫm bình luận của các bô lão về những chiến công xưa. Đoạn 4: (Rồi vừa đi vừa ca rằng...cốt mình đức cao): Lời ca khẳng định vai trò và đức độ của con người.I. TÌM HIỂU CHUNG :2. T¸c phÈm: II. ĐỌC HIỂU VĂN BẢN :§o¹n mét : C¶m xĩc lÞch sư cđa nh©n vËt kh¸ch :- Vui thích du ngoạn,ngắm cảnh :	+ Chi tiết :”Giương buồm giong giĩ  lướt bể chơi trăng” 	+ Thời gian: “Sớm gõ , chiều lần “	+ Khơng gian: “ Nguyên , Tương, Vũ Huyệt, ..”	 “ Đầm Vân MộngTráng chí bốn 	 phương vẫn cịn tha thiết”=> Tâm hồn phĩng khống, tự do muốn mở rộng tầm hiểu biết- Đến sơng Bạch Đằng :	+ Vị trí địa lý: “Qua cửa Đại Than, ngược bến ĐơngTriều”	+ Cảnh sắc trên sơng:	” Bát ngát sĩng kình  thướt tha đuơi trĩ ..”	Nước trời: một sắc,phong cảnh..”=> Cảnh đẹp, hùng vĩ	“ Bờ lau san sát  Sĩng chìm giáo gãy”.=> Tái hiện lại cảnh chiến trận tang thương 	“ Buồn vì cảnh thảm  Thương nỗi anh hùng ...	Tiếc thay dấu vết luống cịn lưu”=> Nỗi niềm hồi cổ, thương tiếc người anh hùngII. ĐỌC HIỂU VĂN BẢN :II. ĐỌC HIỂU VĂN BẢN :=> Nhân vật khách - tác giả cĩ tâm hồn nhạy cảm trước cảnh vật thiên nhiên, một kẻ sĩ nặng lịng với đất nướcII. ĐỌC HIỂU VĂN BẢN :§o¹n hai : Lêi c¸c b« l·o :- Kể về những chiến cơng :	“buổi Trùng Hưng nhị thánh bắt Ơ Mã ,  	 Ngơ chúa phá Hoằng Thao”.- Cảnh chiến trận được tái hiện:	“ Thuyền bè muơn độigiáo gươm sáng chĩi” Giọng thơ sang sảng niềm tự hàoII. ĐỌC HIỂU VĂN BẢN :§o¹n ba : Suy ngÉm b×nh luËn cđa c¸c b« l·o :- Nguyên nhân ta thắng, địch thua:Kẻ thù huênh hoang, khốc lác: “Tất liệt thế cường.”Ta : “ Trời đất cho nơi hiểm trở, nhân tài giữ cuộc điện an” 	 “ Bởi đại vương coi thế giặc nhàn”.=> Khẳng định vai trị của con người làm nên chiến thắngII. ĐỌC HIỂU VĂN BẢN :§o¹n bèn : Lêi ca :- Của các bơ lão :	“Những người bất nghĩa tiêu vong  anh hùng lưu danh”.=> Cĩ giá trị như một chân lý- Của khách : + 2 câu đầu : Ca ngợi tài đức của vua Trần + 2 câu cuối : Đề cao tài đức của người anh hùng=> Niềm tự hào dân tộc, tư tưởng nhân văn cao đẹpIII. TỔNG KẾT :1- Néi dung :	- Lµ t¸c phÈm yªu n­íc tiªu biĨu cđa th¬ v¨n LÝ- TrÇn. ThĨ hiƯn lßng yªu n­íc niỊm tù hµo d©n téc, tù hµo vỊ truyỊn thèng anh hïng bÊt khuÊt, vµ truyỊn thèng ®¹o lÝ nh©n nghÜa s¸ng ngêi 	- Mang t­ t­ëng nh©n v¨n cao c¶ : §Ị cao vai trß vÞ trÝ cđa con ng­êi 2- NghƯ thuËt :	- CÊu tø ®¬n gi¶n, bè cơc chỈt chÏ, chi tiÕt chän läc,mang c¶m høng bi tr¸ng, nh­ng tr¸ng lµ chđ ®¹oIII. TỔNG KẾT :CỦNG CỐ BÀI HỌC1) Tác giả bài "Phú sông Bạch Đằng"?a) Trương Hán Siêu	b) Trần Quốc Tuấn	c) Lê Quý Đôn	d) Trần Nhân Tông2) "Phú sông Bạch Đằng" còn được gọi là:a) "Bạch Đằng phú"	b) "sông Bạch Đằng phú"	c) "vịnh sông Bạch Đằng"	d) "Bạch Đằng giang phú"CỦNG CỐ BÀI HỌC3) "Phú" là:	a) Thể văn dùng trong giới quý tộc.	b) Một thể văn có vần hoặc xen lẫn văn vần và văn xuôi, dùng để tả cảnh vật, phong tục, kể sự việc, bàn chuyện đời...	c) Thể văn dùng thông báo một sự kiện quan trọng	d) Thể văn xuôi hoặc có vần, dùng để đưa ra mệnh lệnh.CỦNG CỐ BÀI HỌC4) Bài "Phú sông Bạch Đằng" có thể chia làm mấy đọan?	a) 1 	b) 2	c) 3	d) 4CỦNG CỐ BÀI HỌCMỞ RỘNGSơng Chanh nơi diễn ra trận Bạch Đằng lịch sửCửa sơng Bạch ĐằngCọc gỗ trên sơng Bạch ĐằngBãi cọc Vạn Muối Nam HồKhu di tích bãi cọc ở Yên Giang, hiện nay cịn khoảng 300chiếc cọc làm bằng gỗ lim và gỗ táuBẠCH ĐẰNG GIANGCÁM ƠN CÁC BẠN Đà QUAN TÂM THEO DÕI