Bài giảng Môn Ngữ văn lớp 6 - Câu trần thuật đơn có từ là (tiết 12)

Gi¸o viªn gi¶ng: Nguyeãn Thò Hanïh Nhôn Tr­êng THCS Lª Lợi Quy Nh¬n – B×nh §Þnh KIỂM TRA BÀI CŨ 1. Câu trần thuật đơn là gì? 2. Xác định câu trần thuật đơn trong các câu sau: a) Dưới bóng tre xanh, ta gìn giữ nền văn hoá lâu đời. b) Gió nâng tiếng sáo, gió nâng cánh diều. c) Tre là cánh tay của người nông dân. DỰ KIẾN TRẢ LỜI 2. Xác định câu trần thuật đơn: Dưới bóng tre xanh, ta gìn giữ nền văn hoá lâu đời. TN CN VN (Câu trần thuật đơn) b) Gió nâng tiếng sáo, gió nâng cánh diều. CN1 CN1 CN2 VN2 c) Tre là cánh tay của người nông dân. CN VN (Câu trần thuật đơn) Câu trần thuật đơn là loại câu do một cụm C - V tạo thành, dùng để giới thiệu, tả hoặc kể về một sự việc, sự vật hay để nêu một ý kiến. Tieát 112: Tiếng Việt: Caâu traàn thuaät ñôn coù töø laø I. ĐẶC ĐIỂM CỦA CÂU TRẦN THUẬT ĐƠN CÓ TỪ LÀ 1. Tìm hiểu ví dụ: (SGK) Bµ ®ì TrÇn lµ ng­êi huyÖn §«ng TriÒu. CN VN b.TruyÒn thuyÕt lµ lo¹i truyÖn d©n gian…t­ëng t­îng, k× ¶o. CN VN c. Ngµy thø n¨m trªn ®¶o C« T« lµ mét ngµy trong trÎo, s¸ng sña. CN VN d. DÕ MÌn trªu chÞ Cèc lµ d¹i. CN VN lµ + côm danh tõ lµ + côm danh tõ lµ + côm danh tõ lµ + tÝnh tõ Qua phân tích, em thấy các câu trong các ví dụ trên thuộc kiểu câu gì? Câu trần thuật đơn Vị ngữ trong các câu trên do những từ hoặc cụm từ loại nào tạo thành? Câu trần thuật đơn có từ là Hãy xác định vị ngữ trong các câu sau và cho biết vị ngữ do loại cụm từ nào tạo thành? e) Tập thể dục là bảo vệ sức khỏe CN VN g) Chăm học là rất tốt. CN VN lµ + cụm tÝnh tõ lµ + cụm động tõ Tieát 112: Tiếng Việt: Caâu traàn thuaät ñôn coù töø laø I. ĐẶC ĐIỂM CỦA CÂU TRẦN THUẬT ĐƠN CÓ TỪ LÀ 1. Tìm hiểu ví dụ: (SGK) - Có 1 cụm chủ vị Cấu tạo của vị ngữ: là + cụm danh từ ( câu a,b,c) Là + tính từ (câu d) Là + cụm động từ (câu e) Là + cụm tính từ (câu g)   a. Bà đỡ Trần là người huyện Đông Triều. a. Bà đỡ Trần không phải là người huyện Đông Triều. b. Truyền thuyết là loại truyện dân gian kể về các nhân vật và sự kiện có liên quan đến lịch sử thời quá khứ, thường có yếu tố tưởng tượng kì ảo. b. Truyền thuyết không phải là loại truyện dân gian kể về các nhân vật và sự kiện có liên quan đến lịch sử thời quá khứ, thường có yếu tố tưởng tượng kì ảo. c. Ngày thứ năm trên đảo Cô Tô là một ngày trong trẻo, sáng sủa. c. Ngày thứ năm trên đảo Cô Tô chưa phải là một ngày trong trẻo, sáng sủa. d. DÕ MÌn trªu chÞ Cèc lµ d¹i. d. DÕ MÌn trªu chÞ Cèc không phải lµ d¹i. Chän nh÷ng tõ hoÆc côm tõ phñ ®Þnh thÝch hîp cho sau ®©y ®iÒn vµo tr­íc vÞ ng÷ cña c¸c c©u bªn d­íi: kh«ng, kh«ng ph¶i, ch­a, ch­a ph¶i a. Bµ ®ì TrÇn lµ ng­êi huyÖn Đ«ng TriÒu. => Bµ ®ì TrÇn kh«ng ph¶i lµ ng­êi huyÖn Đ«ng TriÒu. b. TruyÒn thuyÕt lµ lo¹i truyÖn d©n gian kÓ vÒ c¸c nh©n vËt vµ sù kiÖn cã.... t­ëng t­îng, kì ¶o. =>TruyÒn thuyÕt kh«ng ph¶i lµ lo¹i truyÖn d©n gian kÓ vÒ c¸c . . . . c.Ngµy thø năm trªn ®¶o C« T« lµ mét ngµy trong trÎo, s¸ng sña. =>Ngµy thø năm trªn ®¶o C« T« ch­a ph¶i lµ mét ngµy trong trÎo, s¸ng sña. d. DÕ MÌn trªu chÞ Cèc lµ d¹i. =>DÕ MÌn trªu chÞ Cèc kh«ng ph¶i lµ d¹i. Khi vÞ ng÷ biÓu thÞ ý phñ ®Þnh th× noù kÕt hîp víi c¸c côm tõ: kh«ng ph¶i, ch­a ph¶i. Tieát 112: Tiếng Việt: Caâu traàn thuaät ñôn coù töø laø I. ĐẶC ĐIỂM CỦA CÂU TRẦN THUẬT ĐƠN CÓ TỪ LÀ 1. Tìm hiểu ví dụ: (SGK) - Có 1 cụm chủ vị Cấu tạo của vị ngữ: Khi biểu thị ý phủ định, vị ngữ kết hợp với từ : không phải, chẳng phải. 2. Ghi nhớ: (SGK/ 114)   Ho¸n dô lµ gäi tªn sù vËt, hiÖn t­îng, kh¸i niÖm.... CN VN b. Ng­êi ta gäi chµng lµ S¬n Tinh CN VN Bài tập 1 e. Khãc lµ nhôc. Rªn, hÌn. Van, yÕu ®uèi CN VN Vµ d¹i khê lµ nh÷ng lò ng­êi c©m CN VN Trªn ®­êng ®i nh­ nh÷ng bãng ©m thÇm  NhËn ®au khæ mµ gëi vµo im lÆng. C©u trÇn thuËt ®¬n cã tõ lµ Không phải c©u trÇn thuËt ®¬n cã tõ lµ C©u trÇn thuËt ®¬n cã tõ lµ C©u trÇn thuËt ®¬n cã tõ lµ Lưu ý - Không phải bất kỳ câu nào có từ là đều gọi là câu trần thuật đơn có từ là. - Câu trần thuật đơn có từ là phải là câu có từ “là” là một bộ phận của vị ngữ. Tieát 112: Tiếng Việt: Caâu traàn thuaät ñôn coù töø laø ĐẶC ĐIỂM CỦA CÂU TRẦN THUẬT ĐƠN CÓ TỪ LÀ II. CÁC KIỂU CÂU TRẦN THUẬT ĐƠN CÓ TỪ LÀ   VN có tác dụng giới thiệu sự vật nói ở CN. VN trình bày cách hiểu về sự vật, hiện tượng, khái niệm nói ở CN. VN miêu tả đặc điểm của sự vật, hiện tượng, khái niệm nói ở CN. VN thể hiện sự đánh giá đối với sự vật nói ở CN. C©u ®¸nh gi¸ C©u miªu tả C©u ®Þnh nghÜa C©u giíi thiÖu a. Bà đỡ Trần là người huyện Đông Triều b. Truyền thuyết là loại truyện dân gian kể về… c. Ngày thứ năm trên đảo Cô Tô là một ngày trong trẻo, sáng sủa. d. Dế Mèn trêu chị Cốc là dại. VÞ ng÷ cña c©u nµo tr×nh bµy c¸ch hiÓu vÒ sù vËt, hiÖn t­îng, kh¸i niÖm nãi ë chñ ng÷? VÞ ng÷ cña c©u nµo cã t¸c dông giíi thiÖu sù vËt, hiÖn t­îng, kh¸i niÖm nãi ë chñ ng÷? VÞ ngữ cña c©u nµo thÓ hiÖn sù ®¸nh gi¸ ®èi víi sù vËt, hiÖn t­îng, kh¸i niÖm nãi ë chñ ngữ? VÞ ng÷ cña c©u nµo miªu t¶ ®Æc ®iÓm, tr¹ng th¸i cña sù vËt, hiÖn t­îng, kh¸i niÖm nãi ë chñ ng÷? Tieát 112: Caâu traàn thuaät ñôn coù töø laø CÁC KIỂU CÂU TRẦN THUẬT ĐƠN CÓ TỪ LÀ 	1. Tìm hiểu ví dụ Tieát 112: Tiếng Việt: Caâu traàn thuaät ñôn coù töø laø ĐẶC ĐIỂM CỦA CÂU TRẦN THUẬT ĐƠN CÓ TỪ LÀ CÁC KIỂU CÂU TRẦN THUẬT ĐƠN CÓ TỪ LÀ 	1. Tìm hiểu ví dụ 	- Câu (a): câu giới thiệu 	- Câu (b):câu định nghĩa 	- Câu (c): câu miêu tả 	- Câu (d): câu đánh giá 	2. Ghi nhớ : (SGK/ 115) Qua t×m hiÓu vÝ dô, em h·y cho biÕt cã mÊy kiÓu c©u trÇn thuËt ®¬n cã tõ lµ ®¸ng chó ý? §ã lµ nh÷ng kiÓu c©u nµo?   Tieát 112: Tiếng Việt: Caâu traàn thuaät ñôn coù töø laø ĐẶC ĐIỂM CỦA CÂU TRẦN THUẬT ĐƠN CÓ TỪ LÀ II. CÁC KIỂU CÂU TRẦN THUẬT ĐƠN CÓ TỪ LÀ Bµi 2 (trang 116 – SGK) Xác định chủ ngữ, vị ngữ trong các câu trần thuật đơn có từ là ở bài tập 1. Cho biết các câu ấy thuộc những kiểu câu nào? Thảo luận nhóm VN C©u ®Þnh nghÜa c) Tre lµ c¸nh tay cña ng­êi n«ng d©n. CN VN C©u ®¸nh gi¸ Tre cßn lµ nguån vui duy nhÊt cña tuæi th¬. CN VN C©u ®¸nh gi¸ Nh¹c cña tróc, nh¹c cña tre lµ khóc nh¹c cña ®ång quª. CN VN C©u ®¸nh gi¸ a) Ho¸n dô lµ gäi tªn sù vËt, hiÖn t­îng, kh¸i niÖm.... CN Bài tập 2 (116/SGK) d) Bå c¸c lµ b¸c chim ri Chim ri lµ d× s¸o sËu S¸o sËu lµ cËu s¸o ®en S¸o ®en lµ em tu hó Tu hó lµ chó bå c¸c. CN VN CN VN CN VN CN VN CN VN C©u giíi thiÖu. e. Khãc lµ nhôc. Rªn, hÌn. Van, yÕu ®uèi CN VN  Vµ d¹i khê lµ nh÷ng lò ng­êi c©m CN VN  C©u ®¸nh gi¸ Bài tập 2/ 116/ SGK Hà Nội là thủ đô của nước ta Quan sát các bức tranh và đặt câu trần thuật đơn có từ là với mỗi tranh? Ba sẽ là cánh chim cho con bay thật xa. Mẹ sẽ là cành hoa cho con cài lên ngực. 1 2 3 4 5 6 Khi vị ngữ biểu thị ý phủ định, nó kết hợp với cụm từ...? 2.Câu “Bà đỡ trần là người huyện Đông Triều” là câu trần thuật đơn kiểu nào ? 3. Câu “Ngµy thø n¨m trªn ®¶o C« T« lµ mét ngµy trong trÎo, s¸ng sña.” là câu trần thuật đơn kiểu nào ? 4. Ngoài chủ ngữ, câu còn có thành phần chính nào khác ? 5. Về hình thức, câu trần thuật đơn có từ là thường có từ ...? 6.Câu “Mèn trêu chị Cốc là dại” là câu trần thuật đơn kiểu nào ? 7.Ô chữ từ khóa gồm có 6 chữ cái ? C T L Ó Ừ À - Häc bµi: ®Æc ®iÓm, c¸c kiÓu c©u trÇn thuËt ®¬n cã tõ lµ ViÕt ®o¹n v¨n cã dïng c©u trÇn thuËt ®¬n cã tõ lµ (t¶ ng­êi) ChuÈn bÞ bµi: C©u trÇn thuËt ®¬n kh«ng cã tõ lµ DÆn dß