Đổi mới sinh hoạt chuyên môn theo nghiên cứu bài học

BÌNH GIANG - THÁNG 10 NĂM 2013 Chuyên đề TẬP HUẤN TỔ TRƯỞNG CHUYÊN MÔN TRƯỜNG THCS PHÒNG GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BÌNH GIANG ĐỔI MỚI SINH HOẠT CHUYÊN MÔN THEO NGHIÊN CỨU BÀI HỌC ĐỔI MỚI SINH HOẠT CHUYÊN MÔN THEO NGHIÊN CỨU BÀI HỌC Sinh hoạt CM truyền thống Sinh hoạt CM theo NCBH ĐỔI MỚI SINH HOẠT CHUYÊN MÔN THEO NGHIÊN CỨU BÀI HỌC 	- Là hoạt động chuyên môn nhưng ở đó GV tập trung phân tích các vấn đề liên quan đến người học (học sinh). I. Quan niệm đổi mới chuyên môn theo NCBH * Thế nào là sinh hoạt chuyên môn theo nghiên cứu bài học (NCBH)? 	- Không tập trung vào việc đánh giá giờ học, xếp loại GV mà nhằm khuyến khích GV tìm ra nguyên nhân tại sao HS chưa đạt kết quả như mong muốn và có biện pháp để nâng cao chất lượng dạy học, tạo cơ hội cho HS được tham gia vào quá trình học tập; giúp GV có khả năng chủ động điều chỉnh nội dung, phương pháp dạy sao cho phù hợp với từng đối tượng HS. Vậy vấn đề đổi mới sinh hoạt chuyên môn dựa trên nghiên cứu bài học. Thực tế là việc dự giờ và đánh giá tiết dạy của GV thông qua quan sát HS. ĐỔI MỚI SINH HOẠT CHUYÊN MÔN THEO NGHIÊN CỨU BÀI HỌC II. Các bước tiến hành sinh hoạt chuyên môn theo NCBH a) - Nhóm trưởng cần xác định mục tiêu kiến thức và kĩ năng mà HS cần đạt được khi tiến hành nghiên cứu. Đề xuất với thành viên trong tổ (nhóm) CM. GV trong tổ (nhóm) sẽ thảo luận chi tiết, cụ thể chọn bài học, thời gian tiến hành bài dạy, lớp thực hiện bài dạy minh họa, GV thực hiện dạy minh họa. b) - GV trong tổ (nhóm) thảo luận xây dựng giáo án cho bài học minh họa. + Cần xác định mục tiêu, phương pháp trong bài học. + Đặt câu hỏi xem đây là loại bài học gì? + Cách giới thiệu bài học như thế nào? + Sử dụng các PP và phương tiện dạy học thế nào cho đạt hiệu quả cao? + Nội dung bài học chia ra những đơn vị kiến thức nào? + Dự kiến tổ chức hoạt động dạy học nào tương ứng? + Dự kiến tích hợp nội dung giáo dục nào là phù hợp? + Dự kiến cách suy nghĩ, khả năng tiếp nhận của HS vào bài học, các tình huống dạy học xảy ra, dự kiễn cách kết thúc bài học. LK II. Các bước tiến hành sinh hoạt chuyên môn theo NCBH 1- Bước 1. Xây dựng kế hoạch bài học. ĐỔI MỚI SINH HOẠT CHUYÊN MÔN THEO NGHIÊN CỨU BÀI HỌC 	Tóm lại: Sau khi kết thúc cuộc thảo luận, GV thực hiện dạy minh họa sẽ nghiên cứu, phát triển … các ý kiến góp ý của tổ CM (nhóm). GV thực hiện hoàn thiện GA dạy minh họa và chuẩn bị điều kiện tốt nhất cho tiết dạy.	 1- Bước 1. Xây dựng kế hoạch bài học. II. Các bước tiến hành sinh hoạt chuyên môn theo NCBH ĐỔI MỚI SINH HOẠT CHUYÊN MÔN THEO NGHIÊN CỨU BÀI HỌC 	- Sau khi hoàn thành xây dựng kế hoạch dạy học chi tiết, GV sẽ dạy minh hoạ bài học nghiên cứu ở một lớp đã chuẩn bị trước. 	 - Các yêu cầu cụ thể của giờ dạy minh họa như sau: + Chuẩn bị lớp dạy minh hoạ, bố trí lớp có đủ chỗ ngồi quan sát thuận lợi cho người dự. + Điều chỉnh số lượng người dự ở mức vừa phải, không quá đông. + Việc dự giờ cần đảm bảo không ảnh hưởng đến việc học của học sinh, không gây khó khăn cho người dạy minh hoạ. 2- Bước 2. Tiến hành bài học và dự giờ II. Các bước tiến hành sinh hoạt chuyên môn theo NCBH ĐỔI MỚI SINH HOẠT CHUYÊN MÔN THEO NGHIÊN CỨU BÀI HỌC SƠ ĐỒ LỚP DẠY MINH HỌA Vị trí quan sát của GV dự Vị trí quan sát của GV dự BẢNG Vị trí quan sát của GV dự Vị trí quan sát của GV dự Học sinh Học sinh Học sinh Học sinh Học sinh Học sinh Học sinh Học sinh 2- Bước 2. Tiến hành bài học và dự giờ II. Các bước tiến hành sinh hoạt chuyên môn theo NCBH ĐỔI MỚI SINH HOẠT CHUYÊN MÔN THEO NGHIÊN CỨU BÀI HỌC 	- GV dạy và dự cần quan sát học sinh học, cách phản ứng của học sinh trong giờ học, cách làm việc nhóm HS, những sai lầm học sinh mắc phải, thái độ tình cảm của học sinh... Quan sát tất cả đối tượng học sinh, không được “bỏ rơi” một HS nào. 	- GV dự từ bỏ thói quen đánh giá giờ qua hoạt động của GV dạy, người dự cần học tập, hiểu và thông cảm với khó khăn của người dạy. Đặt mình vào vị trí của người dạy để phát hiện những khó khăn trong việc học của HS để tìm cách giải quyết. 2- Bước 2. Tiến hành bài học và dự giờ II. Các bước tiến hành sinh hoạt chuyên môn theo NCBH ĐỔI MỚI SINH HOẠT CHUYÊN MÔN THEO NGHIÊN CỨU BÀI HỌC 	 Tạo điều kiện cho GV dạy chia sẻ cảm nhận, bày tỏ những cái tâm đắc, hoặc những điều chưa hài lòng về tiết dạy. Suy ngẫm và chia sẻ các ý kiến của GV về bài học sau khi dự giờ. Các ý kiến đưa ra nhiều hay ít, tinh tế và sâu sắc hay hời hợt và nông cạn sẽ quyết định hiệu quả học tập, phát triển năng lực của tất cả GV tham gia vào sinh hoạt CM theo NCBH. 	- Người dự tập trung quan sát việc học của HS, đưa ra minh chứng về những gì họ nhìn thấy được về cách học, suy nghĩ, giải quyết vấn đề của HS trên lớp học, để rút kinh nghiệm, bổ sung, đưa ra biện pháp nâng cao hiệu quả. 	- Mọi người phải lắng nghe, tôn trọng ý kiến của nhau khi thảo luận, không nên quan tâm đến các tiêu chuẩn truyền thống của một giờ dạy. 	- Không nên phê phán đồng nghiệp. Tuyệt đối không xếp loại giờ dạy minh hoạ trong sinh hoạt CM theo NCBH. Bởi giờ dạy là sản phẩm chung của mọi người khi tham gia sinh hoạt CM theo NCBH. - Lấy hành vi học tập của HS làm trung tâm thảo luận. - Tổ trưởng không nên áp đặt, tạo cơ hội cho GV trong tổ phát biểu, có sự dẫn dắt để GV trong tổ cùng thảo luận. 3- Bước 3. Suy ngẫm, thảo luận về bài học nghiên cứu. II. Các bước tiến hành sinh hoạt chuyên môn theo NCBH ĐỔI MỚI SINH HOẠT CHUYÊN MÔN THEO NGHIÊN CỨU BÀI HỌC 	- Sau khi thảo luận về tiết dạy đầu tiên, tất cả GV cùng suy ngẫm xem có tiếp tục thực hiện NCBH này nữa không? Nếu bài học nghiên cứu vẫn chưa hoàn thiện thì cần tiếp tục nghiên cứu để tiến hành dạy ở các lớp sau cho hoàn thiện hơn. 	- Cuối cùng các GV viết bài báo cáo vạch ra những gì họ được học liên quan đến chủ đề nghiên cứu và mục tiêu của họ trong giảng dạy. 4- Bước 4. Áp dụng cho thực tiễn dạy học hàng ngày II. Các bước tiến hành sinh hoạt chuyên môn theo NCBH ĐỔI MỚI SINH HOẠT CHUYÊN MÔN THEO NGHIÊN CỨU BÀI HỌC II. Các bước tiến hành sinh hoạt chuyên môn theo NCBH ĐỔI MỚI SINH HOẠT CHUYÊN MÔN THEO NGHIÊN CỨU BÀI HỌC Tóm lại: - Nhóm GV hợp tác xây dựng giáo án. - Tiết học minh hoạ là tiết học như bình thường hàng ngày. - Phát giáo án của tiết học cho giáo viên dự giờ. - Vị trí GV dự giờ có thể quan sát được nét mặt, thái độ của học sinh. - Các giáo viên cần học cách quan sát. - Nêu lại những ấn tượng của mình khi quan sát học sinh học. - Chỉ ra thực tế và có bằng chứng (quay video, chụp ảnh) - Không đánh giá giờ dạy của GV. - Sự ủng hộ từ phía lãnh đạo. III. Tổ chức thực hiện SHCM theo NCBH. 1- Điều kiện để thực hiện nghiên cứu bài học ĐỔI MỚI SINH HOẠT CHUYÊN MÔN THEO NGHIÊN CỨU BÀI HỌC 	*Giai đoạn thứ nhất: Hình thành cách dự giờ, suy ngẫm, xây dựng quan hệ đồng nghiệp mới. 	Trong giai đoạn này, sinh hoạt CM cần tập trung thực hiện các mục tiêu sau: 	- Luyện tập cách quan sát và suy nghĩ về việc học của HS trong giờ học, có khả năng phán đoán nhanh nhạy, chính xác để điều chỉnh việc dạy phù hợp, việc học của HS. 	- Làm thay đổi cách nhìn, cách nghĩ và cảm nhận của GV về HS trong từng hoàn cảnh khác nhau. 	- Hình thành thói quen lắng nghe lẫn nhau; rèn luyện cách chia sẻ ý kiến, từ đó hoàn thành mối quan hệ đồng nghiệp thân thiện, cộng tác và học tập lẫn nhau. 2- Tổ chức thực hiện SHCM theo NCBH III. Tổ chức thực hiện SHCM theo NCBH ĐỔI MỚI SINH HOẠT CHUYÊN MÔN THEO NGHIÊN CỨU BÀI HỌC 	Giai đoạn thứ hai: Tập trung phân tích các nguyên nhân, các mối quan hệ trong giờ học và tìm biện pháp cải tiến, nâng cao chất lượng các bài học. 	- Đi sâu nghiên cứu, phân tích các phương án dạy học đáp ứng tối thiểu việc học của học sinh, các mối quan hệ trong lớp học, các kĩ năng cần thiết để nâng cao chất lượng việc học của HS. 	- Tăng cường, vận dụng, thử nghiệm những ý tưởng sáng tạo khi dạy minh hoạ, lấy học sinh làm trung tâm đều được vận dụng, trải nghiệm trong SHCM. 	- SHCM nên tổ chức càng nhiều lần càng tốt. 2- Tổ chức thực hiện SHCM theo NCBH III. Tổ chức thực hiện SHCM theo NCBH ĐỔI MỚI SINH HOẠT CHUYÊN MÔN THEO NGHIÊN CỨU BÀI HỌC IV. Sự khác nhau giữa sinh hoạt CM truyền thống với sinh hoạt CM theo NCBH. ĐỔI MỚI SINH HOẠT CHUYÊN MÔN THEO NGHIÊN CỨU BÀI HỌC IV. Sự khác nhau giữa sinh hoạt CM truyền thống với sinh hoạt CM theo NCBH. ĐỔI MỚI SINH HOẠT CHUYÊN MÔN THEO NGHIÊN CỨU BÀI HỌC IV. Sự khác nhau giữa sinh hoạt CM truyền thống với sinh hoạt CM theo NCBH. ĐỔI MỚI SINH HOẠT CHUYÊN MÔN THEO NGHIÊN CỨU BÀI HỌC IV. Sự khác nhau giữa sinh hoạt CM truyền thống với sinh hoạt CM theo NCBH. ĐỔI MỚI SINH HOẠT CHUYÊN MÔN THEO NGHIÊN CỨU BÀI HỌC ĐỔI MỚI SINH HOẠT CHUYÊN MÔN THEO NGHIÊN CỨU BÀI HỌC IV. Sự khác nhau giữa sinh hoạt CM truyền thống với sinh hoạt CM theo NCBH. ĐỔI MỚI SINH HOẠT CHUYÊN MÔN THEO NGHIÊN CỨU BÀI HỌC IV. Sự khác nhau giữa sinh hoạt CM truyền thống với sinh hoạt CM theo NCBH. ĐỔI MỚI SINH HOẠT CHUYÊN MÔN THEO NGHIÊN CỨU BÀI HỌC IV. Sự khác nhau giữa sinh hoạt CM truyền thống với sinh hoạt CM theo NCBH. ĐỔI MỚI SINH HOẠT CHUYÊN MÔN THEO NGHIÊN CỨU BÀI HỌC 	- Học cách quan sát tinh tế, nhạy cảm việc học của HS. 	- Hiểu sâu, rộng hơn về HS và đồng nghiệp. Hình thành sự chấp nhận lẫn nhau giữa GV với GV và giữa GV với HS. 	- Cùng nhau xây dựng và tạo nên văn hoá nhà trường. 	- Tạo cơ hội cho CBQL, GV hiểu về quy định, chính sách của ngành và công việc của mỗi GV. 	- Tích luỹ kinh nghiệm, nâng cao năng lực chuyên môn và đổi mới PPDH, kĩ thuật dự giờ theo hướng dạy học tích cực, lấy việc học của HS làm trung tâm của GV khi tham gia SHCM theo NCBH. V. Các lợi ích có được khi tham gia SHCM theo NCBH ĐỔI MỚI SINH HOẠT CHUYÊN MÔN THEO NGHIÊN CỨU BÀI HỌC VI. Một số khó khăn cần khắc phục khi đổi mới SHCM theo NCBH 1. Về cơ sở vật chất. - Khó khăn: + Lớp học hẹp khó bố trí chỗ ngồi cho GV đến dự + Đồ dùng dạy học cho tiết dạy còn thiếu, không đồng bộ. - Khắc phục: + BGH tạo ĐK cho tiết dạy được thực hiện ở phòng bộ môn sẽ có không gian rộng, GV dự có thể ngồi ở 2 bên để quan sát hoạt động của HS rõ hơn. + GV dạy phải chuẩn bị trước các đồ dùng dạy học, chủ động thay thế những đồ dùng thiếu. ĐỔI MỚI SINH HOẠT CHUYÊN MÔN THEO NGHIÊN CỨU BÀI HỌC VI. Một số khó khăn cần khắc phục khi đổi mới SHCM theo NCBH 2. Về GV thực hiện dạy minh họa. - Khó khăn: + GV chuẩn bị bài dạy mất nhiều thời gian nên không sẵn sàng hợp tác. + Trong tiết dạy GV không thể quan sát hết thái độ, hành động, sai sót từng HS nên GV ngại dạy vì sợ sau mỗi tiết dạy bị tham gia góp ý, đánh giá sẽ hạ thấp uy tin bản thân. Nhiều GV hoài nghi về tác dụng sinh hoạt chuyên môn mới này. - Khắc phục: + Dạy vào tiết dạy theo đúng chương trình trên lớp mình dạy, đề nghị với BGH tạo ĐK kinh phí chi bồi dưỡng. + Tiết dạy này không đánh giá, xếp loại GV mà chỉ học hỏi, trao đổi đúc rút kinh nghiệm, tiết dạy thông qua hoạt động của HS. Hoạt động của GV là sản phẩm của cả nhóm CM nên không đánh giá GV. ĐỔI MỚI SINH HOẠT CHUYÊN MÔN THEO NGHIÊN CỨU BÀI HỌC VI. Một số khó khăn cần khắc phục khi đổi mới SHCM theo NCBH 3. Về nhóm chuyên môn. - Khó khăn: + Mất nhiều thời gian cho mỗi lần SHCM theo NCBH. Từ thời gian thảo luận xây dựng bài dạy đến khi rút kinh nghiệm đưa ra bài học (mỗi lần mất khoảng 3 đến 4 tiết) + Nhiều GV có thái độ không hoà đồng, không bình đẳng, chưa sẵn sàng học hỏi và hợp tác mà lại là phê phán, đánh giá, làm mất đi tính nhân văn của SHCM theo NCBH. + GV chưa thực sự hợp tác cùng nhau xây dựng kế hoạch bài học + Người dự dùng các phương tiện gây sự chú ý của HS - Khắc phục: + Để thực hiện được mỗi lần SHCM theo NCBH thì cần cụ thể hóa thời gian như: Bước 1. a) khoảng 30 phút cuối buổi họpCM Bước 1 Bước 1. b) 1 buổi sinh hoạt CM Bước 2. Thực hiện dạy 1 tiết theo TKB hoặc bố trí trong 1 buổi SHCM sau đó thực hiện bước 3 và bước 4 luôn. => Tổng số khoảng 2 buổi họp chuyên môn hàng tuần theo kế hoạch nên tổ trưởng phải lập kế hoạch trước vào kế hoạch của tổ. + Người dự không nên dùng máy ảnh, Camera… làm mất tấp trung của HS ĐỔI MỚI SINH HOẠT CHUYÊN MÔN THEO NGHIÊN CỨU BÀI HỌC VI. Một số khó khăn cần khắc phục khi đổi mới SHCM theo NCBH 4. Về học sinh. - Khó khăn: + Số lượng HS trong lớp đông nên không thuận lợi cho việc học và dạy, theo dõi HS của GV dạy và dự. + Chất lượng HS không đồng đều, ý thức học tập của học sinh chưa tốt… - Khắc phục: + GV dạy cần thiết kế bài dạy về kiến thức, PP… sao phù hợp kích thích tinh thần tự giác học tập, tạo hứng thú học tập của HS. ĐỔI MỚI SINH HOẠT CHUYÊN MÔN THEO NGHIÊN CỨU BÀI HỌC MỘT SỐ QUI ĐỊNH VỀ SỐ LƯỢNG THỰC HIỆN VÀ HỒ SƠ LƯU CỦA TỔ I. Số lượng thực hiện: Mỗi kì thực hiện 02 lần => cả năm 4 lần (không kể chuyên đề thường xuyên) theo qui định của sở GD và ĐT Hải Dương. II. Hồ sơ lưu gồm: 1. Biên bản phân công GV hoặc GV tự nguyện dạy minh họa. (Lưu cả trong sổ nghị quyết tổ và nghị quyết cá nhân) 2. Biên bản sinh hoạt tổ (nhóm) tham gia góp ý xây dựng bài dạy. (Lưu cả trong sổ nghị quyết tổ và nghị quyết cá nhân) 3. Phiếu dự giờ. (Lưu cả trong sổ dự giờ của mọi thành viên) 4. Giáo án dạy thực nghiệm. 5. Biên bản sinh hoạt tổ (nhóm) rút kinh nghiệm giờ dạy và bài học kinh nghiệm (Lưu cả trong sổ nghị quyết tổ và nghị quyết cá nhân) ĐỔI MỚI SINH HOẠT CHUYÊN MÔN THEO NGHIÊN CỨU BÀI HỌC