Bài 20. Tạo giống nhờ công nghệ gen

BÀI 20. TẠO GIỐNG NHỜ CÔNG NGHỆ GEN BÀI 20. TẠO GIỐNG NHỜ CÔNG NGHỆ GEN  Công nghệ gen được hiểu như thế nào? Kĩ thuật trung tâm của công nghệ gen là gì?  Công nghệ gen là quy trình tạo ra những TB hoặc SV có gen bị biến đổi hoặc có thêm gen mới với kĩ thuật chuyển gen đóng vai trò trung tâm.  Các bước của kĩ thuật chuyển gen được thực hiện như thế nào? Thể truyền (véc tơ) ADN mang gen cần chuyển I. Công nghệ gen 1. Khái niệm công nghệ gen  Kĩ thuật chuyển gen: Tách thể truyền gen (vec tơ) và tách ADN chứa gen cần chuyển ra khỏi TB  dùng enzim giới hạn restrictaza mở mạch ADN của thể truyền, tách gen cần chuyển ra khỏi ADN  dùng enzim ligaza nối gen chuyển vào vị trí đã mở trên ADN của thể truyền, tạo ADN tái tổ hợp  đưa ADN tái tổ hợp vào TB nhận  phân lập dòng TB chứa ADN tái tổ hợp (nhờ gen chỉ thị). Restrictaza Plasmit Restrictaza Gen cần chuyển ADN tái tổ hợp Ligaza TB nhận gen II. Tạo giống biến đổi gen 1. Khái niệm sinh vật biến đổi gen  Thế nào là sinh vật biến đổi gen, đặc điểm của sinh vật có hệ gen biến đổi?  Hệ gen của sinh vật đã được con người làm biến đổi vì mục đích của mình, gọi là sinh vật biến đổi gen. Hệ gen giống lúa A Gen quy định QH ở cây bắp Giống lúa chuyển gen  Hệ gen + gen lạ  SV chuyển gen Hệ gen của giống A 1 gen được biến đổi  sản phẩm mong muốn  Biến đổi 1 gen trong hệ gen  sản phẩm mong muốn Loại bỏ gen không mong muốn Làm bất hoạt gen không mong muốn  Loại bỏ hoặc làm bất hoạt gen không mong muốn. Mô tả quy trình tạo cừu biến đổi gen sản xuất protein người trong sữa cừu?  Tạo động vật chuyển gen: - Thụ tinh trong ống nghiệm  tiêm gen cần chuyển vào hợp tử - tạo phôi  cấy phôi vào tử cung vật cái (khác) để sinh ra ĐV chuyển gen (H. 20) 2. Một số thành tựu tạo giống biến đổi gen Gen SX Pr diệt sâu Vi khuẩn Hệ gen cây bông Giống bông kháng sâu  Tạo giống cây trồng biến đổi gen Gen cần chuyển  cây trồng cần gen  giống mới có gen mong muốn  Tạo vi sinh vật biến đổi gen: Chuyển gen tổng hợp insulin của người vào hệ gen của vi khuẩn E.coli để sản xuất insulin chữa bệnh tiểu đường (nhờ khả năng sinh sản nhanh của vi khuẩn) … Vec tơ ADN tái tổ hợp Gen tổng hợp insulin của người Vi khuẩn Insulin Sữa dê biến đổi gen có chứa protein ngưởi Lúa chuyển gen có chứa Văcxin đậu tương, đu đủ, dưa lưới biến đổi gen Các nhà khoa học Hàn Quốc vừa nhân bản thành công một con lợn mang gien người. Đây là một bước tiến lớn trong nỗ lực cấy ghép nội tạng lợn cho người mà không gây biến chứng. Ứng dụng thực tế DI TRUYÊN HỌC Các cấu trúc VCDT Các cơ chế Di truyền Các quy luật di truyền CSVC của các biến dị Các cơ chế biến dị Các quy luật biến dị Ứng dụng thực tế Dựa vào nguồn biến dị tổ hợp Từ nguồn biến dị tổ hợp Chọn các BD mong muốn Tạo các dòng thuần Lai các dòng thuần Chọn tổ hợp gen mong muốn Đồng hợp hóa tạo giống thuần Đưa vào sản xuất Tạo giống có ưu thế lai Gây đột biến tạo nguồn BD Sử dụng tác nhân gây ĐB Tác động lên VCDT Chọn các thể ĐB mong muốn Tạo dòng thuần chủng Dựa vào công nghệ tế bào Dựa vào công nghệ tế bào Công nghệ TBTV Công nghệ TBĐV Nuôi cấy mô Lai TB xoma Nuôi cấy G Nhân bản vô tính Cấy truyền phôi Dựa vào công nghệ gen Công nghệ gen Kỹ thuật chuyển gen Tạo giống biến đổi gen Tạo ADN tái tổ hợp Đưa ADN tái tổ hợp vào tế bào nhận Phân lập dòng tế bào chứa ADN tái tổ hợp Đưa thêm 1 gen lạ vào hệ gen Làm biến đổi 1 gen đã có trong hệ gen Loại hoặc làm bất hoạt 1 gen trong hệ gen Tạo động vật chuyển gen Tạo thực vật biến đổi gen Tạo vi sinh vật biến đổi gen CƠ SỞ KHOA HỌC VÀ CÁC PHƯƠNG PHÁP CHỌN – TẠO GIỐNG SINH VẬT