Bài giảng Các vấn đề môi trường

Các vấn đề môi trường hiện nayHậu quả của ô nhiễm môi trườngNguồn gây ô nhiễm môi trường Nguyên nhân gây ô nhiễm môi trường Giải pháp THẢO LUẬN NHÓM--------***-------Các vấn đề môi trườngThiếu nước và ô nhiễm nướcÔ nhiễm không khíXói mòn đấtRừng bị khai thác quá mứcSuy giảm đa dạng sinh họcÔ nhiễm biển và đại dươngMưa axit, suy giảm tầng ôzôn, hiệu ứng nhà kính,.Hậu quả của các vấn đề môi trườngẢnh hưởng đến sức khỏe con ngườiẢnh hưởng đến cuộc sống của các loài sinh vậtGiảm tuổi thọ của các công trình xây dựng, kiến trúc..Nguồn gây các vấn đề môi trường Khói thải từ các ống khói của nhà máy công nghiệp, phương tiện giao thôngChất thải từ cống của nhà máy công nghiệp, từ khu dân cưRác thải từ khu dân cưTiếng ồn của các phương tiện giao thông công cộng.. Con người là nguồn gốc chính gây nên các vấn đề môi trường 	Tại sao con người lại gây ra các vấn đề môi trường??? Nguyên nhân của các vấn đề môi trường Do ý thức và đạo đức kém	giáo dục và nâng cao nhận thức về môi trường Do chạy theo lợi ích kinh tế	các công cụ tác động đến lợi ích – chi phíCơ chế khuyến khích	đó là cách thức rẻ nhất để loại bỏ các chất thảiVấn đề về quyền tài sản	Không được phân định rõ ràng với phần lớn các nguồn lực môi trường Bài mở đầu: Giới thiệu môn họcKhái niệm kinh tế môi trường- Là một môn khoa học Ứng dụng các lý thuyết và kỹ thuật phân tích kinh tếLý giải và giải quyết các vấn đề môi trường- Nhằm đảm bảo tối đa hóa hiệu quả kinh tế xã hội trong điều kiện ràng buộc của hệ môi trường Vấn đề cốt lõi của kinh tế môi trường Đánh giá tầm quan trọng về mặt kinh tế của các biến đổi môi trường Tìm hiểu nguyên nhân kinh tế của các biến đổi môi trường Đề xuất các giải pháp kinh tế nhằm làm chậm lại, chấm dứt và đảo ngược các biến đổi tác động tiêu cực tới môi trường NỘI DUNG CỦA MÔN HỌC KINH TẾ MÔI TRƯỜNGTrường đại học Ngoại ThươngBài mở đầu: Giới thiệu môn học kinh tế môi trườngChương 1: Môi trường và phát triểnChương 2: Kinh tế học chất lượng môi trườngChương 3: Phân tích Chi phí – Lợi íchChương 4: Đánh giá kinh tế các tác động môi trườngChương 5: Quản lý môi trườngKinh tế và quản lý môi trườngNXB thống kê, 2003, trường đại học kinh tế quốc dânEnviromental Economics, 1994, Kerry Turner, David Pearce, Ian BatemanEnviromental Economics, 2005, Barry C.Field, Nancy Olewiler.Lê Huyền Trang (KTMT)Kinh tế và kinh doanh quốc tế (tầng 3 nhà B)Email: tranghdftu@yahoo.comMôi trường tự nhiênNguyên liệuhệ thốngKinh têchất thảiCác khái niệm cơ bản về môi trườngBản chất của hệ thống môi trườngBiến đổi môi trường Mối quan hệ giữa môi trường và phát triểnPhát triển bềnvữngChương 1: môi trường và phát triển link1.1 Khái niệm môi trường 1. Các khái niệm cơ bản về môi trường“Môi trường bao gồm yếu tố tự nhiên và vật chất nhân tạo bao quanh con người, có ảnh hưởng tới đời sống, sản xuất, sự tồn tại và phát triển của con người và sinh vật” (Điều 3, Luật bảo vệ môi trường Việt Nam, 2005)Môi trường sống: là tập hợp các yếu tố, các điều kiện bên ngoài có ảnh hưởng đến sự tồn tại, phát triển của các cơ thể sốngMôi trường sống của con người: là tổng hợp những điều kiện vật lý, hoá học, sinh học, xã hội bao quanh con người và có ảnh hưởng tới sự sống, sự phát triển của từng cá nhân, từng cộng đồng và toàn bộ loài ngươi trên hành tinh1.2 Bản chất của hệ môi trường- Tính cơ cấu (cấu trúc) phức tạp- Tính cân bằng động- Tính mở- Khả năng tự tổ chức và tự điều chỉnhTHẢO LUẬN NHÓMÝ nghĩa của việc nghiên cứu tính cơ cấu phức tạp của hệ môi trườngÝ nghĩa tính cân bằng động của hệ môi trườngÝ nghĩa tính mở của hệ môi trườngÝ nghĩa khả năng tự tổ chức và tự điều chỉnh của hệ môi trườngBiến đổi môi trường là quá trình làm biến đổi cấu trúc của hệ môi trường, biến đổi các thành phần của hệ môi trườngBiến đổi môi trường thể hiện ở các dạng, các cấp độ khác nhau- Ô nhiễm môi trường- Suy thoái môi trường- Sự cố môi trường1.3 - Biến đổi môi trường- Khái niệm: Chất thải là vật chất ở thể rắn, lỏng, khí được thải ra từ sản xuất, kinh doanh, dịch vụ, sinh hoạt hoặc hoạt động khác CHẤT THẢICác thuộc tính của chất thải:Chất thải có thể xác định khối lượng rõ ràng và khó xác định khối lượngTính luỹ của chất thảiChuyển từ dạng này sang dạng khácBiến đổi sinh học trong các cơ thể sống * Ô nhiễm môi trườngÔ nhiễm môi trường là sự biến đổi của các thành phần môi trường không phù hợp với tiêu chuẩn môi trường, gây ảnh hưởng xấu đến con người, sinh vật Tiêu chuẩn môi trường là giới hạn cho phép của các thông số về chất lượng môi trường xung quanh, về hàm lượng của chất gây ô nhiễm trong chất thải được cơ quan nhà nước có thẩm quyền quy định làm căn cứ để quản lý và bảo vệ môi trường. * Suy thoái môi trườngSuy thoái môi trường là sự suy giảm về chất lượng và số lượng của thành phần môi trường, gây ảnh hưởng xấu đối với con người và sinh vật. * Sự cố môi trườngLà các tai biến hoặc rủi ro xảy ra trong quá trình hoạt động của con người hoặc biến đổi bất thường của thiên nhiên gây ra suy thoái môi trường nghiêm trọngCÁC DẠNG CHẤT Ô NHIỄMÔ nhiễm tích tụ và không tích tụÔ nhiễm cục bộ, vùng và toàn cầuÔ nhiễm có điểm nguồn và không có điểm nguồnSự phát thải liên tục và gián đoạnThiệt hại môi trường không liên quan đến chất thảiTHẢO LUẬN NHÓMPhân biệt ô nhiễm môi trường, suy thoái môi trường. sự cố môi trường1.4 - Mối quan hệ giữa môi trường và phát triển * Khái niệm về phát triển Phát triển (phát triển kinh tế - xã hội) là quá trỡnh nâng cao chất lượng cuộc sống về vật chất và tinh thần của con người Quá trình nâng cao chất lượng cuộc sống về vật chất và tinh thần của con người. Thoả mãn các nhu cầu sống.Có trình độ học vấn cao. Trường thọ. được hưởng những thành tựu về văn hoá và tinh thần. được sống trong môi trường trong lành. được đảm bảo an ninh, an toàn và không có bạo lực,...* Phát triển kinh tếlà quá trình nâng cao về mọi mặt của nền kinh tế trong một thời kỳ Phát triển kinh tế gồm Tăng trưởng kinh tế Sự chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo hướng tiến bộlinkTài nguyênTài nguyên là toàn bộ các nguồn lực được sử dụng cho việc phát triển kinh tế - xã hội của một quốc gia, cộng đồng và của nhân loạiTài nguyên thiên nhiên- Nhiên liệu- Nguyên liệu- Năng lượng- nhận biết- sử dụngPhân loại tài nguyên thiên nhiênTài nguyên thiên nhiên có thể tái tạoTài nguyên thiên nhiên không thể tái tạolinkTài nguyên thiên nhiên có thể tái tạoLấy từ môi trường có khả năng tự duy trì hoặc bổ sung liên tục nếu được quản lý hợp lýTài nguyên không thể tái tạolấy từ môi trường sẽ cạn kiệt hoặc hoàn toàn biến đổi cho dù là sử dụng hợp lýTHẢO LUẬN NHÓM Ý nghĩa của việc phân loại tài nguyên thiên nhiênTừ hàm mục tiêu phát triển, nêu vai trò của phát triển đối với việc nâng cao chất lượng môi trườngTừ hàm mục tiêu phát triển, nêu khả năng làm suy giảm chất lượng môi trường của phát triểnlinkChức năng của môi trường- Hỗ trợ cuộc sống con người- Cung cấp tài nguyên thiên nhiên cần thiết cho sản xuất và đời sống- Chứa đựng và hấp thụ một phần chất thải của đời sống và sản xuấtQuá trình sản xuất tạo chất thảiCân bằng vật chất và chất lượng môi trườngM«i tr­êng tù nhiªn S¶n xuÊt Tiªu dïngNguyªnliÖu (M)ChÊt th¶i (RP)Hµng ho¸ (G)ChÊt th¶i (RC)Th¶i bá (RPd)Th¶i bá (RCd)T¸i chÕ RcrM«i tr­êng tù nhiªnT¸i chÕ RprĐịnh luật cơ bản của Nhiệt động học 	Rpd + Rcd = M = G + Rp - Rpr - Rcr==> Nếu muốn giảm lượng chất thải vào môi trường tự nhiên (Rpd + Rcd), chúng ta cần giảm lượng nguyên vật liệu (M) đưa vào hệ thống kinh tế 3 cách để giảm M: giảm G giảm Rp tăng (Rpr + Rcr) Cân bằng vật chất và chất lượng môi trườngCân bằng vật chất và chất lượng môi trường 1) Giảm lượng hàng hoá được sản xuất ra --> không khả thi vì nhu cầu tăng trưởng kinh tế & dân số 2) Giảm lượng chất thải từ sản xuất - -> áp dụng công nghệ, sản phẩm, cách quản lý mới để giảm  lượng thải trên một đơn vị sản phẩm  --> chuyển sang sử dụng các sản phẩm thân môi trường 3) Tăng cường tái chế/ tái sử dụng (Rpr + Rcr) --> đưa các chất thải quay trở lại làm nguyên liệu cho sản xuất  thay cho việc sử dụng tài nguyên mới khai thác 5 - phát triển bền vữnglinkĐiều 3, Luật bảo vệ môi trường Việt Nam, 2005: “Phát triển bền vững là phát triển đáp ứng được nhu cầu của thế hệ hiện tại mà không làm tổn hại đến khả năng đáp ứng nhu cầu đó của các thế hệ tương lai trên cơ sở kết hợp chặt chẽ, hài hoà giữa tăng trưởng kinh tế, bảo đảm tiến bộ xã hội và bảo vệ môi trường”Định nghĩa Brundtland: Sự phát triển đáp ứng các nhu cầu của thế hệ hiện tại nhưng không gây trở ngại cho việc đang sứng nhu cầu của thế hệ tương laiBình đẳng trong cùng một thế hệ sự phát triển của cá nhân này không ảnh hưởng đến sự phát triển của cá nhân khác, sự phát triển của cộng đồng này không ảnh hưởng đến sự phát triển của cộng đồng khác và sự phát triển của nhân loại không đe doạ đến sự sống còn hoặc làm suy giảm các loài trên hành tinh Bình đẳng giữa các thế hệ việc đáp ứng nhu cầu của thế hệ hiện tại nhưng không gây trở ngại đến việc đáp ứng nhu cầu của thế hệ trong tương lai5.2 - Nội dung của phát triển bền vững(+) KT(+) MT(+) XHPTBV. Đa dạng sinh học và thích nghi. Bảo tồn tài nguyên thiên nhiên. Ngăn chặn ô nhiễm. Tăng trưởng. Hiệu quả. ổn định. Giảm đói nghèo. Xây dựng thể chế. Bảo tồn di sản văn hoá dân tộc. Công bằng giữa các thế hệ. Sự tham gia của quần chúng. Đánh giá tác động môi trường. Tiền tệ hoá tác động môi trường. Công bằng giữa các thế hệ. Mục tiêu trợ giúp việc làmBXa họiKinh têAphát triển bền vữngCmôitrườngt5.2 - Nội dung của phát triển bền vữngNguyên tắc bền vững về môi trường Không khai thác và sử dụng tài nguyên nhiều hơn mức tái tạo (h < y)Duy trì lượng chất thải vào môi trường nhỏ hơn khả năng hấp thụ của môi trường (W < A)Phát triển nguồn tài nguyên có thể tái tạo để thay thế cho tài nguyên không tái tạo đang bị cạn kiệt nhằm duy trì dòng dịch vụ môi trường (RR thay thế cho UR/ ER)5.3 Các chỉ số đánh giá PTBV- Chỉ tiêu bền vững KT – XH 	+ Chỉ số phát triển con người (HDI). Tuổi thọ của con người. Thu nhập . Tri thức	+ Chỉ số về sự tự do của con người (HFI)	+ Chỉ tiêu khác có liên quan đến nhu cầu của con người- Chỉ tiêu về bền vững sinh tháiTHẢO LUẬN NHÓMPhân biệt phát triển và phát triển bền vững