Bài giảng Con cò (chế lan viên)

Con cò lặn lội bờ sôngGánh gạo đưa chồng nước mắt nỉ nonNàng về nuôi cái cùng conĐể anh đi trảy nước non Cao BằngNhiÖt liÖt chµo mõngCÁC THẦY GIÁO, CÔ GIÁO Giê häc m«n Ng÷ V¨n 9Văn bản tự học có hướng dẫn: CON CÒ (Chế Lan Viên)I)ĐỌC HIỂU CHÚ THÍCH VĂN BẢN1/ Tác giả - Tên thật là Phan Ngọc Hoan quê xã Cam An, huyện Cam Lộ, Quảng Trị - Là một trong những tên tuổi hàng đầu của nền thơ Việt Nam thế kỉ XX - Thơ ông giàu tính triết lí, suy ngẫm, chiêm nghiệm - Được nhận giải thưởng Hồ Chí Minh về Văn học nghệ thuật năm 19962/ Tác phẩm - Sáng tác năm 1962 Chế Lan Viên (1920-1989)Văn bản tự học có hướng dẫn: CON CÒ (Chế Lan Viên)I)ĐỌC - HIỂU CHÚ THÍCH VĂN BẢN1/ Tác giả2/ Tác phẩm - Sáng tác năm 1962II) ĐỌC - HIỂU VĂN BẢN1/ Cấu trúc - thể thơ: tự do - Bố cục: 3 phần + Đoạn 1: Hình ảnh con cò qua những lời hát ru + Đoạn 2: Hình ảnh con cò gắn liền với sự trưởng thành lớn lên của con + Tình mẹ gửi gắm trong lời ru - Chủ đề: Viết về tình mẫu tửVăn bản tự học có hướng dẫn: CON CÒ (Chế Lan Viên)I)ĐỌC - HIỂU CHÚ THÍCH VĂN BẢN1/ Tác giả2/ Tác phẩm - Sáng tác năm 1962II) ĐỌC - HIỂU VĂN BẢN1/ Cấu trúc2/ Nội dung a) Đoạn 1 - Con cò là hình ảnh quen thuộc trong ca dao-dân ca và những lời hát ru ngọt ngào, trữ tình. Mỗi chúng ta ai cũng được lớn lên trong lời ru ấy và ai cũng cảm nhận được đó chính là điẹu hồn dân tộc.Con cò trong ca dao xưa: (1)Con cò bay lả bay laBay từ cổng phủ, bay ra cánh đồng(2)Con cò đi đón cơn mưaTối tăm mù mịt ai đưa cò về=>gợi lên vẻ nhịp nhàng thong thả, bình yên của cuộc sống làng quê xưa(3)Con cò mà đi ăn đêmĐậu phải cành mềm lộn cổ xuống aoÔng ơi ông vớt tôi naoTôi có lòng nào ông hãy xáo măngCó xáo thì xáo nước trongĐừng xáo nước đục đau lòng cò con=>gợi ta nghĩ đến những người phụ nữ, những người mẹ lam lũ, vất vả nhọc nhằn lao động kiếm sống.Văn bản tự học có hướng dẫn: CON CÒ (Chế Lan Viên)I)ĐỌC - HIỂU CHÚ THÍCH VĂN BẢN1/ Tác giả2/ Tác phẩm - Sáng tác năm 1962II) ĐỌC - HIỂU VĂN BẢN1/ Cấu trúc2/ Nội dung a) Đoạn 1 - Con cò là hình ảnh quen thuộc trong ca dao-dân ca và những lời hát ru ngọt ngào, trữ tình. Người mẹ hát ru con bằng tất cả tấm lòng yêu thương, vỗ về, nâng niu đối với đứa con nhỏ b) Đoạn 2Ngủ yên! Ngủ yên! Ngủ yên!Cho cò trắng đến làm quenCò đứng ở quanh nôiRồi cò vào trong tổCon ngủ yên thì cò cũng ngủCánh của cò hai đứa đắp chung đôi=>con cò gắn bó với con suốt những năm tháng ấu thơ bên chiếc nôi đưa, chăm sóc cho con từng miếng ăn, giấc ngủMai khôn lớn con theo cò đi họcCánh trắng cò bay theo gót đôi chân=> Con cò đồng hành cùng con thời niên thiếu cắp sách đến trường, dắt dìu con những năm tháng đầu đời khi khôn lớnVăn bản tự học có hướng dẫn: CON CÒ (Chế Lan Viên)I)ĐỌC - HIỂU CHÚ THÍCH VĂN BẢN1/ Tác giả2/ Tác phẩm - Sáng tác năm 1962II) ĐỌC - HIỂU VĂN BẢN1/ Cấu trúc2/ Nội dung a) Đoạn 1 - Con cò là hình ảnh quen thuộc trong ca dao-dân ca và những lời hát ru ngọt ngào, trữ tình. Người mẹ hát ru con bằng tất cả tấm lòng yêu thương, vỗ về, nâng niu đối với đứa con nhỏ b) Đoạn 2 - Hình ảnh con cò chính là hình ảnh của người mẹ dịu dàng, âu yếm luôn yêu thương con, chăm chút nâng đỡ con suốt cả cuộc đời.Lớn lên! Lớn lên! Lớn lên!Con làm gì?Con làm thi sĩCánh cò trắng lại bay hoài không nghỉTrước hiên nhà và trong hơi mát câu vănKhi con trưởng thành đã là thi sĩ thì cánh cò trắng vẫn chập chờn bay, khơi gợi nguồn cảm hứng cho con sáng tác, tạo cho con bước đường công danh thành đạt- Con cò ở đây chính là hình ảnh ẩn dụ biểu tượng cho tấm lòng người mẹ hết lòng yêu thương, chăm sóc,bảo ban, nâng đỡ con dịu dàng, bền bỉ trên mọi bước đường đờiVăn bản tự học có hướng dẫn: CON CÒ (Chế Lan Viên)I)ĐỌC - HIỂU CHÚ THÍCH VĂN BẢN1/ Tác giả2/ Tác phẩm - Sáng tác năm 1962II) ĐỌC - HIỂU VĂN BẢN1/ Cấu trúc2/ Nội dung a) Đoạn 1 - Con cò là hình ảnh quen thuộc trong ca dao-dân ca và những lời hát ru ngọt ngào, trữ tình. Người mẹ hát ru con bằng tất cả tấm lòng yêu thương, vỗ về, nâng niu đối với đứa con nhỏ b) Đoạn 2 - Hình ảnh con cò chính là hình ảnh của người mẹ dịu dàng, âu yếm luôn yêu thương con, chăm chút nâng đỡ con suốt cả cuộc đời.c) Đoạn 3Dù ở gần conDù ở xa conLên rừng xuống bểCò sẽ tìm conCò mãi yêu conCon dù lớn vẫn là con của mẹĐi hết đời lòng mẹ vẫn theo conÀ ơiMột con cò thôiCon cò mẹ hátCũng là cuộc đờiVỗ cánh qua nôiNgủ đi, ngủ điCho cánh cò cánh vạcCho cả sắc trờiĐến hát quanh nôiCon dù lớn vẫn là con của mẹĐi hết đời lòng mẹ vẫn theo con=> Tác giả đã khái quát một quy luật tình cảm có ý nghĩa bền vững, rộng lớn và sâu sắc: dù con đã khôn lớn, trưởng thành nhưng vẫn cần tình yêu thương của mẹ, vẫn muốn được mẹ che chở, vỗ về, yêu thương như ngày nào. Mẹ là tất cả niềm tin yêu, hi vọng và cả sự khích lệ động viên cho con lên ngườiVăn bản tự học có hướng dẫn: CON CÒ (Chế Lan Viên)I)ĐỌC - HIỂU CHÚ THÍCH VĂN BẢN1/ Tác giả2/ Tác phẩm - Sáng tác năm 1962II) ĐỌC - HIỂU VĂN BẢN1/ Cấu trúc2/ Nội dung a) Đoạn 1 - Con cò là hình ảnh quen thuộc trong ca dao-dân ca và những lời hát ru ngọt ngào, trữ tình. Người mẹ hát ru con bằng tất cả tấm lòng yêu thương, vỗ về, nâng niu đối với đứa con nhỏ b) Đoạn 2 - Hình ảnh con cò chính là hình ảnh của người mẹ dịu dàng, âu yếm luôn yêu thương con, chăm chút nâng đỡ con suốt cả cuộc đời.c) Đoạn 3Dù ở gần conDù ở xa conLên rừng xuống bểCò sẽ tìm conCò mãi yêu conCon dù lớn vẫn là con của mẹĐi hết đời lòng mẹ vẫn theo conÀ ơiMột con cò thôiCon cò mẹ hátCũng là cuộc đờiVỗ cánh qua nôiNgủ đi, ngủ điCho cánh cò cánh vạcCho cả sắc trờiĐến hát quanh nôiLời ru ấy chính là những lời mẹ đúc kết lại cho con thấy cuộc đời của mẹ: lúc bình yên, lúc sóng gió, gian truân. Nhưng lúc nào mẹ cũng hy sinh để dành trọn vẹn tình thương cho con. Con vẫn lớn lên trong hạnh phúc ấm êm, trong tình mẹ chan hoà, trong cuộc đời bình lặng ngọt ngàoNiềm mơ ước con sẽ có giấc mơ đẹp đẽ, hiền hoà sáng lạn tương laiVăn bản tự học có hướng dẫn: CON CÒ (Chế Lan Viên)I)ĐỌC - HIỂU CHÚ THÍCH VĂN BẢN1/ Tác giả2/ Tác phẩm - Sáng tác năm 1962II) ĐỌC - HIỂU VĂN BẢN1/ Cấu trúc2/ Nội dung a) Đoạn 1 - Con cò là hình ảnh quen thuộc trong ca dao-dân ca và những lời hát ru ngọt ngào, trữ tình. Người mẹ hát ru con bằng tất cả tấm lòng yêu thương, vỗ về, nâng niu đối với đứa con nhỏ b) Đoạn 2 - Hình ảnh con cò chính là hình ảnh của người mẹ dịu dàng, âu yếm luôn yêu thương con, chăm chút nâng đỡ con suốt cả cuộc đời.c) Đoạn 3Tình mẹ là bao la, vô tận: cho dù con ở bất cứ nơi đâu, trong hoàn cảnh nào, mẹ vẫn dang rộng vòng tay yêu thương, vẫn là bờ bến và điểm tựa cho con neo đậuTình mẫu tử là tình cảm bất diệt thiêng liêng hơn cả3) Ý nghĩa văn bản- Bài thơ ca ngợi tình mẹ và ý nghĩa của lời ru.- Nghệ thuật: bài thơ có âm hưởng ngọt ngào, nhịp nhàng như một khúc hát ru; sử dụng các phép tu từ nhân hoá, ẩn dụ; lời thơ có tính triết lý sâu sắc Mẹ và quả (Nguyễn Khoa Điềm)Những mùa quả mẹ tôi hái được Mẹ vẫn trông vào tay mẹ vun trồng Những mùa quả lặn rồi lại mọc Như mặt trời khi như mặt trăng Lũ chúng tôi từ tay mẹ lớn lên Còn những bí và bầu thì lớn xuống Chúng mang dáng giọt mồ hôi mặn Rỏ xuống lòng thầm lặng mẹ tôi Và chúng tôi, một thứ quả trên đời Bảy mươi tuổi mẹ đợi chờ được hái Tôi hoảng sợ ngày bàn tay mẹ mỏi Mình vẫn còn một thứ quả non xanh.Ngồi buồn nhớ mẹ ta xưa (Nguyễn Duy)Bần thần hương huệ thơm đêm khói nhang vẽ nẻo đường lên niết bàn chân nhang lấm láp tro tàn xăm xăm bóng mẹ trần gian thuở nào Mẹ ta không có yếm đào nón mê thay nón quai thao đội đầu rối ren tay bí tay bầu váy nhuộm bùn áo nhuộm nâu bốn mùa Cái cò... sung chát đào chua... câu ca mẹ hát gió đưa về trời ta đi trọn kiếp con người cũng không đi hết mấy lời mẹ ru Bao giờ cho tới mùa thu trái hồng trái bưởi đánh đu giữa rằm bao giờ cho tới tháng năm mẹ ra trải chiếu ta nằm đếm saoNgân hà chảy ngược lên cao quạt mo vỗ khúc nghêu ngao thằng Bờm... bờ ao đom đóm chập chờn trong leo lẻo những vui buồn xa xôi Mẹ ru cái lẽ ở đời sữa nuôi phần xác hát nuôi phần hồn bà ru mẹ... mẹ ru con liệu mai sau các con còn nhớ chăng Nhìn về quê mẹ xa xăm lòng ta - chỗ ướt mẹ nằm đêm xưa ngồi buồn nhớ mẹ ta xưa miệng nhai cơm búng lưỡi lừa cá xương... Saigon, mùa thu 1986 Văn bản tự học có hướng dẫn: CON CÒ (Chế Lan Viên)I)ĐỌC - HIỂU CHÚ THÍCH VĂN BẢN1/ Tác giả2/ Tác phẩm - Sáng tác năm 1962II) ĐỌC - HIỂU VĂN BẢN1/ Cấu trúc2/ Nội dung a) Đoạn 1 - Con cò là hình ảnh quen thuộc trong ca dao-dân ca và những lời hát ru ngọt ngào, trữ tình. Người mẹ hát ru con bằng tất cả tấm lòng yêu thương, vỗ về, nâng niu đối với đứa con nhỏ b) Đoạn 2 - Hình ảnh con cò chính là hình ảnh của người mẹ dịu dàng, âu yếm luôn yêu thương con, chăm chút nâng đỡ con suốt cả cuộc đời.c) Đoạn 3Tình mẹ là bao la, vô tận: cho dù con ở bất cứ nơi đâu, trong hoàn cảnh nào, mẹ vẫn dang rộng vòng tay yêu thương, vẫn là bờ bến và điểm tựa cho con neo đậuTình mẫu tử là tình cảm bất diệt thiêng liêng hơn cả3) Ý nghĩa văn bản- Bài thơ ca ngợi tình mẹ và ý nghĩa của lời ru.Nghệ thuật: bài thơ có âm hưởng ngọt ngào, nhịp nhàng như một khúc hát ru; sử dụng các phép tu từ nhân hoá, ẩn dụ; lời thơ có tính triết lý sâu sắcBÀI TẬP VỀ NHÀ1/ Học thuộc lòng bài thơ2/ Sưu tầm thêm những bài thơ có cùng chủ đề