Bài giảng Công nghệ Lớp 8 - Bài 53+54: Thiết bị bảo vệ của mạng điện trong nhà

THIẾT BỊ BẢO VỆ CỦA MẠNG ĐIỆN TRONG NHÀ 
BÀI 53 & 54 
CHỦ ĐỀ 
CÁC KHÁI NIỆM 
+Ngắn mạch ( hay đoản mạch ): là một loại sự cố xảy ra trong hệ thống điện do hiện tượng chạm chập giữa các pha không thuộc chế độ làm việc bình thường. 
VD: Chạm chập giữa dây pha và dây trung tính hoặc giữa dây pha với dây nối đất 
+Quá tải : là hiện tượng dòng nguồn tăng đột biến khi sử dụng các thiết bị điện, đồ dùng điện với số lượng nhiều hơn bình thường hoặc có công suất lớn hơn công suất nguồn 
 Vậy, hiện tượng ngắn mạch và quá tải có 
 ảnh hưởng như thế nào đến đồ dùng điện? 
ĐIỂM CHUNG 
Điểm chung của hai sự cố trên: 
+ I tăng cực đại 
Dòng tức thời rất lớn so với dòng định mức nên các phần tử có dòng tức thời đi qua nóng quá mức cho phép dù với thời gian rất ngắn. 
+ U giảm nhanh hoặc mất đối xứng, ảnh hưởng xấu đến phụ tải. 
? 
Bài 53 
THIẾT BỊ BẢO VỆ CỦA MẠNG ĐIỆN TRONG NHÀ 
MỤC TIÊU BÀI HỌC 
Hiểu được công dụng, cấu tạo của cầu chì, aptomat 
Hiểu nguyên lí làm việc, vị trí lắp đặt của các thiết bị điện trên trong mạch điện 
Khi xảy ra sự cố ( ngắn mạch hoặc quá tải) 
Bài 53 
THIẾT BỊ BẢO VỆ CỦA MẠNG ĐIỆN TRONG NHÀ 
I. Cầu chì 
Hãy quan sát mạch điện sau: 
CC 
K 
Đ 
Cầu chì như thế nào khi sự cố ngắn mạch xảy ra ? 
Công tắc và đèn có bị hư hỏng không ? 
Vậy, cầu chì có công dụng gì ? 
1. Công dụng: 
Cầu chì là thiết bị bảo vệ an toàn cho các đồ dùng điện, mạch điện khi xảy ra sự cố ngắn mạch hoặc quá tải 
Khi xảy ra sự cố ( ngắn mạch hoặc quá tải) 
Bài 53 
THIẾT BỊ BẢO VỆ 
I. Cầu chì 
1. Công dụng: 
2. Cấu tạo và phân loại: 
a. Cấu tạo: 
1.  
2.  
3.  
Vỏ 
Các điện cực 
Dây chảy 
Quan sát hình vẽ sau kết hợp vật mẫu, hãy cho biết tên gọi các kí hiệu 1,2,3 trong hình bằng cách điền vào chỗ chấm: 
Khi xảy ra sự cố ( ngắn mạch hoặc quá tải) 
Bài 53 
THIẾT BỊ BẢO VỆ CỦA MẠNG ĐIỆN TRONG NHÀ 
I. Cầu chì 
1. Công dụng: 
2. Cấu tạo và phân loại: 
a. Cấu tạo: 
Hoàn thành bảng sau 
TÊN GỌI 
VẬT LIỆU 
CÔNG DỤNG 
Vỏ 
2. Các điện cực 
3. Dây chảy 
KẾT QUẢ 
TÊN GỌI 
VẬT LIỆU 
CÔNG DỤNG 
Vỏ 
Sứ, nhựa, 
Cách điện 
2. Các điện cực 
Đồng 
Nối, giữ dây chảy và dây dẫn điện 
3. Dây chảy 
Chì, nhôm, 
Dẫn điện và bảo vệ cho mạch điện 
Khi xảy ra sự cố ( ngắn mạch hoặc quá tải) 
Bài 53 
THIẾT BỊ BẢO VỆ 
I. Cầu chì 
1. Công dụng: 
2. Cấu tạo và phân loại: 
a. Cấu tạo: 
Cầu chì gồm những bộ phận nào? 
Gồm 3 phần: vỏ, các điện cực và dây chảy 
b. Phân loại: 
Hãy cho biết tên gọi các loại cầu chì trong hình vẽ bên dưới? 
Cầu chì có các loại: cầu chì hộp, cầu chì ống, cầu chì nút,. 
Khi xảy ra sự cố ( ngắn mạch hoặc quá tải) 
Bài 53 
THIẾT BỊ BẢO VỆ 
I. Cầu chì 
1. Công dụng: 
2. Cấu tạo và phân loại: 
a. Cấu tạo: 
b. Phân loại: 
3. Nguyên lí làm việc: 
Khi xảy ra sự cố ( ngắn mạch hoặc quá tải) 
Bài 53 
THIẾT BỊ BẢO VỆ 
I. Cầu chì 
1. Công dụng: 
2. Cấu tạo và phân loại: 
a. Cấu tạo: 
b. Phân loại: 
3. Nguyên lí làm việc: 
Dòng điện (I) 
Khi dòng điện I tăng lên quá giá trị định mức thì dây chảy cầu chì có hiện tượng gì? Vì sao? 
QUÁ TRÌNH LÀM VIỆC CỦA CẦU CHÌ 
Khi xảy ra sự cố ( ngắn mạch hoặc quá tải) 
Bài 53 
THIẾT BỊ BẢO VỆ 
I. Cầu chì 
1. Công dụng: 
2. Cấu tạo và phân loại: 
a. Cấu tạo: 
b. Phân loại: 
3. Nguyên lí làm việc: 
QUÁ TRÌNH LÀM VIỆC CỦA CẦU CHÌ 
Hoàn thành bài tập sau đây: 
Trong cầu chì, bộ phận nào là quan trọng nhất? Vì sao? 
Khi xảy ra sự cố ( ngắn mạch hoặc quá tải) 
Bài 53 
THIẾT BỊ BẢO VỆ 
I. Cầu chì 
1. Công dụng: 
2. Cấu tạo và phân loại: 
a. Cấu tạo: 
b. Phân loại: 
3. Nguyên lí làm việc: 
Chọn từ, cụm từ thích hợp điền vào chỗ chấm: 
Khi có sự cố ngắn mạch hoặc quá tải, dòng điện tăng lên quá giá trị định mức, dây chảy của cầu chì nóng chảy và bị đứt làm cho mạch điện bị hở, bảo vệ các đồ dùng điện, thiết bị điện không bị hư hỏng. 
nóng chảy 
bảo vệ 
 dòng điện 
dây chảy 
 hở 
Khi có sự cố ngắn mạch hoặc quá tải, . tăng lên quá giá trị định mức, ....... của cầu chì ......và bị đứt làm cho mạch điện bị ..,  các đồ dùng điện, thiết bị điện không bị hư hỏng. 
Đường kính dây chảy 
(mm) 
Dòng điện định mức của dây chảy (A) 
Chì 
Đồng 
Nhôm 
0,3 
1 
12 
6 
0,4 
1,5 
14 
10 
0,5 
2 
16 
14 
0,6 
2,5 
21 
16 
Giá trị định mức của dây chảy cầu chì 
Vì sao khi dây chì bị nổ, ta không được phép thay dây chảy mới bằng dây đồng có cùng đường kính? 
 Vì dây đồng cùng đường kính sẽ có dòng điện định mức lớn hơn rất nhiều  thời gian nóng chảy sẽ kéo dài hơn. 
Bài 53 
THIẾT BỊ BẢO VỆ 
I. Cầu chì 
1. Công dụng: 
2. Cấu tạo và phân loại: 
a. Cấu tạo: 
b. Phân loại: 
3. Nguyên lí làm việc: 
II. Aptomat ( cầu dao tự động ) 
HƯỚNG DẨN HS TỰ HỌC 
HÌNH DẠNG APTOMAT 
? Hình vẽ thể hiện aptomat đang ở trạng thái đóng mạch hay 
ngắt mạch? Vì sao em biết? 
? Khi có sự cố xảy ra trong mạch điện, aptomat hoạt động 
như thế nào? 
Bài 53 
THIẾT BỊ BẢO VỆ 
I. Cầu chì 
1. Công dụng: 
2. Cấu tạo và phân loại: 
a. Cấu tạo: 
b. Phân loại: 
3. Nguyên lí làm việc: 
II. Aptomat ( cầu dao tự động ) 
OFF 
ON 
I 
I 1 
I 2 
SƠ ĐỒ HOẠT ĐỘNG CỦA APTOMAT 
 
Bài 53 
THIẾT BỊ BẢO VỆ 
I. Cầu chì 
1. Công dụng: 
2. Cấu tạo và phân loại: 
a. Cấu tạo: 
b. Phân loại: 
3. Nguyên lí làm việc: 
II. Aptomat ( cầu dao tự động ) 
OFF 
ON 
I 
I 1 
I 2 
SƠ ĐỒ HOẠT ĐỘNG CỦA APTOMAT 
I 
 
Bài 53 
THIẾT BỊ BẢO VỆ 
I. Cầu chì 
1. Công dụng: 
2. Cấu tạo và phân loại: 
a. Cấu tạo: 
b. Phân loại: 
3. Nguyên lí làm việc: 
II. Aptomat ( cầu dao tự động ) 
OFF 
ON 
I 
I 
SƠ ĐỒ HOẠT ĐỘNG CỦA APTOMAT 
Bài 53 
THIẾT BỊ BẢO VỆ 
I. Cầu chì 
1. Công dụng: 
2. Cấu tạo và phân loại: 
a. Cấu tạo: 
b. Phân loại: 
3. Nguyên lí làm việc: 
II. Aptomat ( cầu dao tự động ) 
HÌNH DẠNG APTOMAT 
? Vậy, aptomat có nhiệm vụ gì ở mạng điện trong nhà ? 
Aptomat là thiết bị tự động cắt mạch điện khi bị ngắn mạch hoặc quá tải. Aptomat phối hợp cả chức năng của cầu dao và cầu chì. 
? Vì sao nói aptomat phối hợp cả chức năng của cầu dao và 
 cầu chì? 
CỦNG CỐ 
1.Bộ phận quan trọng nhất của cầu chì là: 
Vỏ 
Các điện cực 
Dây chảy 
Tất cả đều đúng 
CỦNG CỐ 
2. Cầu chì và aptomat thực hiện chức năng bảo vệ dựa trên hiện tượng gì? 
 Tác dụng từ 
 Tác dụng nhiệt 
 Dẫn điện 
 Cách điện 
CỦNG CỐ 
3. Vì sao không nên dùng dây chảy bằng đồng có cùng đường kính thay cho dây chảy bằng chì của cầu chì bị đứt? 
 Vì dòng điện định mức của dây chảy đồng cao hơn dòng điện định mức của dây chảy chì  thời gian nóng chảy sẽ dài hơn. 
4. Vì sao nói aptomat phối hợp cả chức năng cầu chì và cầu dao? 
Khi có sự cố, núm đóng cắt từ vị trí ON tự động trả về OFF bảo vệ mạch điện ( chức năng cầu chì) 
Để aptomat làm việc trở lại, ta bật núm đóng cắt về vị trí ON  cấp nguồn cho mạch hoạt động ( chức năng cầu dao)