Bài giảng Dạy học về cấu trúc rẽ các nhánh định hướng hình thành năng lực cho học sinh

* Dạy học cấu trúc rẽ nhánh định hướng hình thành năng lực cho học sinh I.Chuẩn kiến thức kĩ năng. Kiến thức. Hiểu được câu lệnh rẽ nhánh (dạng thiếu và dạng đủ). Hiểu được câu lệnh ghép. KĨ năng. Viết đúng các lệnh rẽ nhánh khuyết và đủ. Biết sử dụng đúng và có hiệu quả câu lệnh rẽ nhánh. II. Năng lực hướng tới. Mô hình hóa các tình huống thực tiễn xảy ra phụ thuộc vào điều kiện. Diễn tả thuật toán cấu trúc rẽ nhánh trên ngôn ngữ lập trình III.Xây dựng tình huống và tổ chức dạy học. * 1. Tình huống dạy họckiến thức mới 1.1. Xây dựng tình huống rẽ nhánh. Lấy tình huống kiểm tra tính chẵn lẻ của một số nguyên dương 1.1.1 Rẽ nhánh dạng thiếu a. Phát hiện tình huống gợi vấn đề Tình huống từ thực tế. VD: Tính số điểm 10 của cả lớp trong đợt thi đua chào mừng ngày 20/11 GV tổ chức lại theo ý đồ sư phạm. Tình huống có trong nó những yếu tố, những công việc để dạy học nội dung kiến thức rẽ nhánh. GV đưa ra những yêu cầu để HS nhận thấy tình huống gợi vấn đề. Có thuật toán rồi, Viết chương trình cho máy tính. * b. Giải quyết vấn đề GV trình bày cú pháp và hoạt động của lệnh rẽ nhánh dạng thiếu Cho HS ghi ngắn gọn, khác sách giáo khoa GV giới thiệu chương trình Nhắc HS không chép chương trình * 1.1.2 Rẽ nhánh dạng đủ a. Phát hiện tình huống gợi vấn đề GV gợi ý cho HS sự chưa hợp lý của chương trình đã có. Nêu khả năng làm cho chương trình hợp lý. b. Giải quyết vấn đề GV trình bày cú pháp và hoạt động của lệnh rẽ nhánh dạng đủ Cho HS ghi ngắn gọn, khác sách giáo khoa GV giới thiệu chương trình Nhắc HS không chép chương trình * Ý tưởng sư phạm Những năng lực được hướng tới. Năng lực giải quyết vấn đề. Năng lực sử dụng ngôn ngữ. 1.2. Xây dựng tình huống lệnh ghép. Lấy tình huống sắp xếp 2 số theo thứ tự tăng. a. Phát hiện tình huống gợi vấn đề 	Đã học chương trình tráo đổi giá trị hai biến. 	Đã học thuật toán tráo đổi giá trị hai biến. GV tổ chức lại theo ý đồ sư phạm. GV cho HS ý nghĩa của việc tráo đổi. Trường hợp số đứng trước lớn hơn số đứng sau. Máy chỉ chấp nhận một lệnh sau Then * b. Giải quyết vấn đề GV trình bày cú pháp và hoạt động của lệnh ghép Cho HS ghi ngắn gọn GV giới thiệu chương trình cho HS Nhắc HS không chép chương trình * 2. Tình huống củng cố 2.1. Viết chương trình đơn giản a. Xây dựng tình huống Đề 1. Viết chương trình: Nhận vào 2 số nguyên a và b viết lên màn hình 2 số đó theo thự tự tăng dần. Đề 2. Giả sử em A có tuổi là Ta, em B có tuổi là Tb biết tuổi 2 em không bằng nhau. Ai ít tuổi hơn được nhận gói kẹo to, ai nhiều tuổi hơn nhận gói kẹo nhỏ. 	Viết chương trình: Nhận vào tuổi của A và B viết lên màn hình ai nhận gói kẹo to? Ai nhận gói kẹo nhỏ. Đề 3. Viết chương trình: Nhận vào 2 số nguyên dương a và b viết lên màn hình a có chia hết cho b hay không? Đề 4. Viết chương trình tìm giá trị lớn nhất trong 2 số thực a, b nhận vào từ bàn phím. b.Tổ chức thực hiện Cho HS làm việc theo nhóm Nhắc HS không chép chương trình * Ý tưởng Các đề đều phải phân chia ra 2 khả năng. Quán triệt tinh thần của lý thuyết kiến tạo Những điều đã biết Việc phải làm Chuẩn bị cho việc làm tiếp theo Góp phần hình thành kỹ năng Viết chương trình Giao tiếp Tự học * 2.2. Nhận dang và thể hiện rẽ nhánh a. Xây dựng tình huống Một người đã viết chương trình trên máy tính để nhập vào 2 số nguyên a, b (với b khác 0) máy thông báo xem a có chia hết cho b hay không như dưới đây. Program Vidu Uses Crt ; Var a , b : Word ; Begin ClrScr ; Wrieln (‘ Nhap vao 2 so nguyen ‘ ); Readln (a , b ) ; IF a mod b = 0 Then Writeln ( a , ‘ khong chia het cho ’ , b ) Else Writeln ( a , ‘ chia het cho ’ , b ) ; Readln End. - Khi thực hiện chương trình nhập vào theo thứ tự từ trái qua phải hoặc từ trên xuống dưới 10 và 2 thì trên màn hình sẽ xuất hiện câu thông báo như thế nào? - Theo em nguyên nhân nào dẫn đến sai lầm trên với một người soạn thảo chương trình bằng máy tính. - Hãy sửa lại câu lệnh rẽ nhánh dạng đủ IF a mod b = 0 Then Writeln ( a , ‘ khong chia het cho ’ , b ) Else Writeln ( a , ‘ chia het cho ’ , b ) ; ở chương trình trên để xóa bỏ lỗi thuật toán mà người soạn thảo chương trình đó đã mắc phải. * b. Tổ chức thực hiện Cho HS hoạt động nhận dạng Cho HS tìm nguyên nhân Cho HS hoạt động thể hiện Ý tưởng sư phạm Bồi dưỡng nhân sinh quan, thế giới quan Kỹ năng sửa chương trình * 3. Vận dụng 3.1. Rẽ nhánh lồng nhau Xây dựng tình huống. Nhập vào 3 số, viết ra màn hình 3 số đó theo thứ tự tăng dần b. Tổ chức thực hện Tình huống gợi vấn đề Giải bài toán, chưa biết thuật toán. GV và HS đàm thoại giải quyết vấn đề. Cho HS ghi tiếng Việt theo cấu trúc lồng nhau để về nhà viết chương trình. Sử dụng kỹ thuật minh họa trực quan. c. Ý tưởng Rèn tư duy logic, tương tự Thực hành kiến thức chuẩn Chuẩn bị động cơ cho bài toán sắp xếp * Nếu (1) a b Thì viết (a , b, c) 	 	 Còn (3) viết ( a, c, b)	 Còn (1) Nếu (4) c a Thì viết (b, a, c) 	 	Còn (5) viết (b, c, a); program Basoabc ; Uses Crt; Var a, b, c : Integer ; Begin ClrScr; Writeln('Nhap 3 so nguyen'); Readln(a, b, c); If a b Then Writeln(a:7,b:7,c:7) 	 Else Writeln(a:7,c:7,b:7) Else If c a Then Writeln(b:7,a:7, c:7) Else Writeln( b:7, c:7, a:7) ; readln End. * 3.2. Nhận dạng và thể hiện rẽ nhánh Xây dựng tình huống Một người đã viết chương trình tìm số lớn nhất trong 3 số như sau: Program TimMaxBaSo ; Uses Crt ; Var a , b , c , max : Integer ; Begin 	ClrScr ; Wrieln (‘ Nhap vao 3 so nguyen ‘ ); Readln (a , b , c ) ; 	Max := a ; 	IF max < b Then max := b 	Else IF max < c Then max := c ; 	 Writeln ( ‘ So lon nhat la ‘, max ); 	Readln End. (1) Tìm chỗ sai và giải thích tại sao sai trong chương trình tìm số lớn nhất trong 3 số ở trên, cho 3 số cụ thể để minh họa. (2) Hãy sửa lại đoạn chương trình 	IF max < b Then max := b 	Else IF max < c Then max := c ; của chương trình trên để có được tính đúng đắn của chương trình. (3) Tìm max của 4 số a, b, c, d * b. Tổ chức thực hiện (i) Cho HS hoạt động nhận dạng Khắc sâu hoạt động của lệnh rẽ nhánh dạng đủ thực hiện câu lệnh này bỏ qua câu lệnh kia. (ii) Cho HS hoạt động thể hiện Tìm ra qui trình tìm Max của ba số Viết chương trình tìm Max của ba số (iii) Cho HS hoạt động khái quát hóa Tìm ra qui trình tìm Max của nhiều số Chuẩn bị cho viết chương trình tìm Max của nhiều số khi học mảng 1 chiều * C. Tổ chức thực hiện nâng cao cho nhóm HS khá, giỏi Qua bài toán quen thuộc trong môn toán: BT1: Nhập vào độ dài 3 cạnh của tam giác. Kiểm tra xem chúng có tạo thành tam giác không? Nếu có thì tính chu vi diện tích. BT2: Nhập vào độ dài 3 cạnh của tam giác. Kiểm tra xem chúng có tạo thành tam giác không? Nếu có thì chúng tạo thành tam giác gì? (Vuông, đều, cân, thường), tính chu vi diện tích. * Ý tưởng sư phạm (i) Những kỹ năng được định hướng Kỹ năng sửa lỗi chương trình. Kỹ năng tư duy tương tự, khái quát. 	 (ii) Tình huống được xây dựng để có những yếu tố, những công việc nhằm vận dụng nội dung kiến thức thực hiện mục đích chức năng. 	Kiến thức vận dụng ở thời điểm hiện tại được kế thừa kiến thức đã học từ trước và sẽ được phát triển trong tương lai. * Cảm ơn sự lắng nghe của quí vị!