Bài giảng Giáo dục ứng phó với biến đổi khí hậu tích hợp vào các môn học ở cấp tiểu học

GIÁO DỤC ỨNG PHÓ VỚI BIẾN ĐỔI KHÍ HẬU TÍCH HỢP VÀO CÁC MÔN HỌC Ở CẤP TIỂU HỌCNGUYỄN HỮU LỰCPHÒNG GD TIỂU HỌC SỞ GDĐT AN GIANGSỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠOPHÒNG GIÁO DỤC TIỂU HỌCMỞ ĐẦUSự cần thiết của việc giáo dục ứng phó với biến đổi khí hậuGiáo dục ứng phó với biến đổi khí hậu tích hợp vào các môn học ở cấp tiểu họcPhần 1: NHỮNG VẤN ĐỀ CHUNG VỀ BĐKH VÀ ỨNG PHÓ VỚI BĐKHMục tiêu cần đạtMột số kiến thức về khí hậu và biến đổi khí hậuPhần 2: GIÁO DỤC BIẾN ĐỔI KHÍ HẬU TRONG TRƯỜNG TIỂU HỌCNêu vai trò của GD Tiểu học đối với những thách thức về BĐKH ?Nhiệm vụ của GD Tiểu học đối với những thách thức của BĐKH là gì ?MỘT SỐ KIẾN THỨC VỀ KHÍ HẬU VÀ BIẾN ĐỔI KHÍ HẬUKhái niệm biến đổi khí hậu, biểu hiện của biến đổi khí hậuĐặc điểm và nguyên nhân của biến đổi khí hậu Tác động của sự BĐKH đối với tự nhiên và mọi mặt hoạt động của con ngườiHành động ứng phó với biến đổi khí hậuI. Khái niệm biến đổi khí hậu, biểu hiện của biến đổi khí hậuKhái niệm về khí hậu và biến đổi khí hậuThời tiếtKhí hậuBiến đổi khí hậuNhững biểu hiệu của biến đổi khí hậuTrong phạm vi toàn cầuỞ Việt Nam HÌNH 1. Sự thay đổi nhiệt độ trung bình toàn cầu từ năm 1880 đến năm 2010 HÌNH 2. Bão Katrina là cơn bão mạnh thứ ba trong lịch sử Hoa Kỳ với sức gió lên tới 241 km/h HÌNH 3. Mực nước biển trung bình và xu thế mực nước biển toàn cầu giai đoạn 1993-2011Tính chung, mực nước biển trung bình lên 10 - 25cm với tốc độ tăng trung bình 1 - 2mm/năm trong thế kỷ 20 HÌNH 4. Sự thay đổi nhiệt độ trung bình năm tại trạm Láng-Hà Nội giai đoạn 1861 đến năm 2010HÌNH 5. Bão Goni hình thành ngày 30 tháng 7 và tan ngày 9 tháng 8 năm 2009HÌNH 6. Biến trình nhiều năm và xu thế mực nước biển năm trạm Hòn Dáu ( HẢI PHÒNG)Nêu những đặc điểm chính của BĐKH?Những nguyên nhân của BĐKH?Vấn đề cần trao đổiII. Đặc điểm và nguyên nhân của biến đổi khí hậu Đặc điểmNguyên nhânĐặc điểm của BĐKH toàn cầuBĐKH diễn ra chậm, từ từ, khó phát hiện, khó ngăn chặn và đảo ngược BĐKH diễn ra trên phạm vi toàn cầu, có ảnh hưởng đến tất cả các lĩnh vực có liên quan đến đời sống và hoạt động của con người BĐKH diễn ra với cường độ ngày một tăng và hậu quả khó lường trước BĐKH là nguy cơ lớn nhất mà con người phải đối mặt với tự nhiên trong suốt lịch sử phát triển của mình Nguyên nhân của BĐKHKhái niệm khí nhà kính và hiệu ứng nhà kínhHoạt động của con người và BĐKH hiện đại Vấn đề cần trao đổi Thầy/cô hãy độc lập suy nghĩ sau đó trao đổi nhóm để trả lời câu hỏi sauNêu tác động của BĐKH đối với tự nhiên và mọi mặt đời sống của con người ?III. Tác động của sự BĐKH đối với tự nhiên và mọi mặt hoạt động của con ngườiMột số biến đổi của các hệ tự nhiên và hệ sinh tháiTác động của BĐKH đối với các lĩnh vực kinh tế - xã hộiMột số biến đổi của các hệ tự nhiên và hệ sinh tháiTác động của BĐKH đến điều kiện và tài nguyên khí hậu Đến năm 2020: nhiệt độ tăng 0,3-0,5ºCĐến năm 2050: nhiệt độ tăng 0,9-1,5ºCĐến năm 2100: nhiệt độ tăng 2-2,8ºC. Nhiệt độ trung bình hàng năm phổ biến từ 14-26ºC.Tác động đến sự phân bố của lượng mưa trong các thời kỳ mùa mưa và mùa khô.Tác động của BĐKH đến tần số một vài yếu tố hoàn lưu khí quyển: Tần số áp thấp nhiệt đới và bão BĐ tăng lên đáng kể cả về trị số trung bình cũng như trị số cao nhất, trị số thấp nhất. (Slide 17: Bão Linda- 1997)Tác động của BĐKH đối với các lĩnh vực kinh tế - xã hộiTác động của BĐKH đối với sản xuất nông, lâm, ngư nghiệp Tác động của BĐKH đối với công nghiệp, năng lượng và xây dựng Tác động của BĐKH đến ngành giao thông vận tải và du lịch Tác động của BĐKH đối với sức khỏe và đời sống của con người Những tác động của BĐKH ở Việt NamNước biển dâng và tác động đến tài nguyên đất Nước biển dâng 25 cm, diện tích bị ngập là 6230 km², chiếm 1,9% diện tích cả nước Nước biển dâng 1m, diện tích ngập 67% diện tích ở Đồng bằng sông Cửu Long, 11,2% ở Đồng bằng sông HồngTác động của BĐKH đến tài nguyên nước Nguồn cung cấp nước Chất lượng nướcIV. Hành động ứng phó với biến đổi khí hậuCông ước khung của Liên hợp quốc về BĐKH Công ước khung của Liên hợp quốc về biến đổi khí hậu (có hiệu lực ngày 19/3/1994) nhằm ổn định nồng độ khí nhà kính trong khí quyển để bảo vệ hệ thống khí hậu trên Trái Đất, bảo đảm an ninh lương thực và tạo điều kiện cho sự phát triển kinh tế - xã hội của loài người một cách bền vững. Nghị định thư Kyoto của Công ước khí hậu là văn bản pháp lý để thực hiện Công ước khí hậu, đã có hiệu lực thi hành từ ngày 16 tháng 02 năm 2005 và hết hiệu lực năm 2012. Nội dung quan trọng của Nghị định thư Kyoto là đưa ra chỉ tiêu giảm phát thải khí nhà kính có tính ràng buộc pháp lý đối với các nước phát triển và cơ chế giúp các nước đang phát triển đạt được sự phát triển kinh tế - xã hội một cách bền vững thông qua thực hiện ''Cơ chế phát triển sạch'' (CDM). Mua bán phát thải – Emissions Trading Một phương thức dựa trên cơ sở thị trường để đạt tới các mục tiêu môi trường, cho phép những ai giảm phát thải khí nhà kính dưới mức cần thiết được sử dụng hoặc mua bán phần giảm quá mức để bù cho phát thải ở nguồn khác hoặc bên ngoài nước mình. Nói chung, việc mua bán có thể diễn ra ở các mức trong nước, quốc tế và giữa các công ty. Điều 17 Nghị định thư Kyoto cho phép các nước Phụ lục B trao đổi nghĩa vụ phát thải. Các cuộc hiệp thương sẽ xác định mức độ, theo đó, các công ty và những người khác có thể được phép tham gia. Việc mua bán phát thải quốc tế là một trong các Cơ chế Kyoto, được đưa ra để cho các nước Phụ lục B có sự linh họat trong Nghị định thư Kyoto – Kyoto Protocol Nghị định thư được soạn thảo theo cam kết Berlin, khi có hiệu lực sẽ đòi hỏi các nước trong Phụ lục B (các quốc gia phát triển) đáp ứng các mục tiêu giảm phát thải khác nhau thời kỳ 2008 - 2012 đối với các khí nhà kính nêu trong Nghị định thư so với mức năm 1990. Nghị định thư này được các bên của Công ước khí hậu thông qua ở Kyoto, Nhật Bản tháng 12 năm 1997.Nghị định thư Montreal – Montreal Protocol: Thỏa thuận quốc tế do UNEP bảo trợ, có hiệu lực từ tháng 1/1989, nhằm loại trừ dần việc sử dụng các hợp chất làm suy giảm tầng ôzôn như CFCs Cơ chế phát triển sạch (CDM) CDM là một cơ chế hợp tác quốc tế theo nghị định thư Kyoto nhằm làm giảm sự phát thải khí nhà kính trên phạm vi toàn cầu thông qua cơ chế đầu tư giữa các nước công nghiệp phát triển với các nước đang phát triển, tăng cường khuyến khích các cơ quan, tổ chức, doanh nghiệp của các nước phát triển thực hiện các dự án giảm phát thải khí nhà kính dưới dạng “Giảm phát thải được chứng nhận (CREs)”. Dự án CDM là dự án đầu tư sản xuất theo công nghệ mới, tiên tiến thân thiện với môi trường, có kết quả giảm phát thải khí nhà kính được Ban chấp hành quốc tế về CDM (là tổ chức được các nước tham gia Công ước Khí hậu thành lập và ủy quyền giám sát các dự án CDM) chấp thuận đăng ký và cấp chứng chỉ giảm phát thải khí nhà kính. Phần 2: GIÁO DỤC BIẾN ĐỔI KHÍ HẬU TRONG TRƯỜNG TIỂU HỌCVai trò, nhiệm vụ của giáo dục tiểu học đối với những thách thức của biến đổi khí hậuNêu vai trò của GD Tiểu học đối với những thách thức về BĐKH ?Nhiệm vụ của GD Tiểu học đối với những thách thức của BĐKH là gì ? Mục tiêu của giáo dục ứng phó với biến đổi khí hậu trong trường Tiểu họcMục tiêu của giáo dục ứng phó với BĐKH trong trường Tiểu học là gì ?Nêu các yêu cầu của giáo dục BĐKH trong trường Tiểu học.a. Mục tiêu của giáo dục ứng phó với BĐKH trong trương Tiểu học Kiến thức:Trang bị cho học sinh những kiến thức cơ bản, ban đầu về khí hậu, thời tiết, biểu hiện của BĐKH. Nguyên nhân và hậu quả của BĐKHTrang bị cho học sinh một số giải pháp cơ bản nhằm hạn chế tác động của BĐKH cũng như để ứng phó và thích nghi với BĐKH. Kĩ năng:Hình thành và rèn luyện cho học sinh những kĩ năng cơ bản để giảm nhẹ, thích ứng với BĐKH.Biết cách ứng phó với những rủi ro, thiên tai thường gặp trong cuộc sống.Thái độ:Giáo dục cho học sinh ý thức trong việc ứng phó với BĐKH (giảm nhẹ và thích ứng). Vận dụng các hiểu biết, kĩ năng thu được để tham gia các hoạt động tuyên truyền về ứng phó với BĐKH, tham gia các hoạt động nhằm ứng phó với BĐKH phù hợp với lứa tuổi Một số yêu cầu của giáo dục ứng phó với Biến đổi khí hậu trong trường Tiểu học. Quan điểm tiếp cận là lấy giáo dục nhận thức làm trung tâm Thông qua việc tích hợp kiến thức về BĐKH qua nội dung môn học, ở trong và ngoài lớp học, ở trong và ngoài nhà trường để nâng cao nhận thức, phát triển thái độ, hành vi ứng xử, rèn luyện kỹ năng và hành động cụ thể ứng phó với BĐKH. Giáo dục ứng phó với BĐKH là giáo dục tổng thể, nhằm trang bị cho học sinh những kiến thức về môi trường, về BĐKH, về khoa học công nghệ và cách thức để học sinh ứng phó với BĐKH thông qua từng môn học như: Địa lý,Tự nhiên-Xã hội, Khoa học, Tiếng Việt, Đạo đức, Mĩ thuật, Thủ công, Kĩ thuật... Nội dung của giáo dục ứng phó BĐKH phải đảm bảo tính khoa học, tính hệ thống các khối kiến thức, kỹ năng và đảm bảo tính liên thông giữa các cấp học. Ứng phó với BĐKH đòi hỏi có sự hợp tác. Giáo dục ứng phó BĐKH là giáo dục về nhận thức, hành động để có thể tham gia giải quyết những rủi ro của BĐKH. Hiệu quả về nhận thức và hành động thực tiễn là thước đo chất lượng của nó Giáo dục về BĐKH và ứng phó BĐKH là dạy cho học sinh biết cách ứng xử và hành động. Bởi vậy cần tận dụng các kĩ năng hợp tác. III.Tích hợp giáo dục ứng phó với Biến đổi khí hậu trong trường Tiểu họcQuan niệm về giáo dục tích hợp. Nêu các nguyên tắc và phương pháp giáo dục tích hợp.1. Quan niệm về giáo dục tích hợpTích hợp có nghĩa là "gộp lại, sáp nhập lại thành một tổng thể". Hiện nay tư tưởng tích hợp đã được vận dụng trong nhiều giải pháp công nghệ cũng như trong lĩnh vực kinh tế-xã hội , trong đó có giáo dục. Phương thức tích hợp các môn học trong quá trình dạy học, hay dạy học tích hợp, đã được vận dụng tương đối phổ biến ở nhiều nước. Dạy học tích hợp là một cách tiếp cận dạy học đòi hỏi người học phải vận dụng kiến thức và kĩ năng để giải quyết một tình huống phức hợp có vấn đề. Dạy học tích hợp dựa trên cơ sở các mối liên hệ lý luận và thực tiễn được đề cập trong các môn học. 2.Nguyên tắc giáo dục tích hợp Nguyên tắc thống nhất tích hợp và phân hóa Nguyên tắc người học làm trung tâmNguyên tắc đặc trưng văn hóa của giáo dục tích hợpVăn hóa bên ngoài, đó là các chuẩn mực đạo đức, sinh hoạt và nhu cầu của người học;Văn hóa bên trong, là đời sống tinh thần của con người và văn hóa xã hội là các quan hệ xã hội và văn hóa dân tộc. Để đảm bảo hiệu quả việc tích hợp các nội dung ứng phó với BĐKH vào các môn học ở trường phổ thông, chúng ta cần xem xét và tuân theo các nguyên tắc dạy học tích hợp nêu trên.3. Phương pháp giáo dục tích hợp a. Các phương thức tích hợpTích hợp toàn phầnTích hợp bộ phậnHình thức liên hệb. Các hình thức tổ chức dạy học tích hợpHình thức thứ nhất: Thông qua các bài học bộ môn trên lớpHình thức thứ hai: Tổ chức tham quan, ngoại khóa tích hợp nội dung môn học và giáo dục BĐKH