Bài giảng Mĩ thuật 6 - Lê Thị Thiên Hoàn - Tiết 9: Sơ lược về mĩ thuật thời Lý (1010-1225)

 Tr­êng THCS LÊ QUANG CƯỜNG GV :LÊ THỊ THIÊN HOÀN Tiết 9 Thường thức mĩ thuật SÔ LÖÔÏC VEÀ MÓ THUAÄT THÔØI LYÙ (1010-1225) Thứ bảy, ngày 18 tháng 10 năm 2014 I. Vài nét về bối cảnh lịch sử. B»ng kiÕn thøc lÞch sö h·y tr×nh bµy hiÓu biÕt cña em vÒ triÒu ®¹i nhµ Lý? - Vua Lyù Thaùi Toå vôùi hoaøi baõo xaây döïng ñaát nöôùc ñoäc laäp töï chuû ñaõ dôøi ñoâ töø Hoa Lö (Ninh Bình) ra Ñaïi La vaø ñoåi teân laø Thaêng Long . Sau ñoù Lyù Thaùnh Toâng ñaët teân nöôùc laø Ñaïi Vieät - Söï cöôøng thònh cuûa nhaø nöôùc Ñaïi Vieät: Thaéng giaëc Tốâng xaâm löôïc, ñaùnh Chieâm Thaønh. Coù nhieàu chuû tröông, chính saùch tieán boä, hôïp loøng daân neân kinh teá xaõ hoäi phaùt trieån maïnh vaø oån ñònh, keùo theo vaên hoaù, ngoaïi thöông cuøng phaùt trieån. - Ñaát nöôùc oån ñònh, cöôøng thònh, ngoaïi thöông phaùt trieån coäng vôùi yù thöùc daân toäc tröôûng thaønh ñaõ taïo cho ñieàu kieän ñeå xaây döïng 1 neàn vaên hoaù ngheä thuaät daân toäc ñaëc saéc vaø toaøn dieän. 1. Lý Thái Tổ (Lý Công Uẩn 1010 – 1028) Niên hiệu: Thuận Thiên. - Người khởi dựng triều Lý là Lý Công người làng Cổ Pháp (Từ Sơn, Bắc Ninh). Công Uẩn sinh năm Giáp Tuất (974) . - Công Uẩn lớn tỏ rõ có chí lớn khác thường. Ông đến Hoa Lư làm quan nhà Tiền Lê đến chức Tả thân vệ điện tiền chỉ huy sứ. Khi vua Thiếu Ðế bị chết, biết ông ôm thây vua khóc. Vua Ngoạ Triều khen là trung, cử ông là Tả tướng quân chế chỉ huy sứ thống lĩnh hết quân túc vệ. - Khi Lê Long Ðĩnh mất, Lý Công Uẩn đã lên ngôi. Khi ra đến La Thành, Thái Tổ trông thấy rồng vàng bay lên liền đổi Ðại La thành Thăng Long thành (tức Hà Nội bây giờ), đổi Hoa Lư thành phủ Tràng An và Cổ Pháp thành phủ Thiên Ðức. Vua Thái Tổ chỉnh đốn việc cai trị, chia nước làm 24 lộ, hội Hoan Châu và Ái Châu là trại. 2. Lý Thái Tông (Lý Phật Mã 1028 – 1054). Vua Lý Thái Tổ sinh 5 Hoàng Tử: Phật Mã, Dực Thánh Vương, Khai Quốc Bồ, Ðông Chính Vương Lực, Võ Ðức Vương Hoảng, Phật Mã được phong làm Thái Tử. Vua Thái Tổ mất Thái tử Phật Mã lên ngôi lấy hiệu là Lý Thái Tông. Vua Lý Thái Tông cũng rất chú ý đến việc lập pháp. Dưới thời ông trị vì, năm Nhâm Ngọ (1042), bộ luật thành văn đầu tiên của nước ta được ban hành. Ðó là bộ luật “Hình thư”. Vua Thái Tông trị vì được 27 năm, đến năm Giáp Ngọ (1054) thì mất, thọ 55 tuổi. 3. Lý Thánh Tông (Lý Nhật Tôn 1054 – 1072) Vua Thái Tông có 2 con trai là Thái tử Nhật Tôn và hoàng tử Nhật Trung. Vua Lý Thái Tông mất nhường ngôi cho Nhật Tôn. Binh pháp thời Lý Thánh Tông có tiếng là giỏi. Nhà Tống đã phải dụng tâm học cách tổ chức phiên chế quân đội của ta.Năm Nhâm Tí (1072), Lý Thánh Tông mất đột ngột, trị vì được 17 năm, thọ 50 tuổi. 4. Lý Nhân Tông (Lý Càn Đức 1072 – 1127) Vua Lý Thánh Tông sinh được Thái tử Càn Ðức, con Nguyên phi Ỷ Lan. Thánh Tông mất, Càn Ðức mới 7 tuổi lên nối ngôi lấy hiệu là Lý Nhân Tông Vua Lý NhânTông làm vua đến năm Ðinh Mùi (1127) thì mất, trị vì được 56 năm, thọ 63 tuổi.  5. Lý Thần Tông (Lý Dương Hoán 1128 - 1138) Vua Lý Nhân Tông không có con trai, lập con của em trai là Sùng Hiền Hầu Dương Hoán lên làm Thái tử, kế vị Hoàng đế là vua Lý Thần Tông. Lý Thần Tông mất năm Mậu Ngọ (1138), trị vì được 10 năm, thọ 23 tuổi. 6. Lý Anh Tông (Lý Thiên Tộ 1138 - 1175) Vua Lý Thần Tông có 2 con trai là Thiên Lộc và Thiên Tộ. Thần Tông mất, triều đình tôn Thái tử Thiên Tộ lên làm vua, hiệu là Anh Tông Anh Tông mất, trị vì được 37 năm, thọ 40 tuổi, đổi niên hiệu 4 lần. 7. Lý Cao Tông (Lý Long Cán 1176 - 1210) - Vua Anh Tông mất, Thái tử Long Cán chưa đầy 3 tuổi. Bà Chiêu Linh thái hậu muốn lập con cả của mình tên là Long Xưởng lên làm vua bèn đem vàng bạc đút lót cho vợ Tô Hiến Thành. Nhưng Tô Hiến Thành nhất định không nghe cứ theo di chiếu lập Long Cán, tức vua Lý Cao Tông 8. Lý Huệ Tông (Lý Hạo Sảm 1211 - 1224) - Thái tử Sảm là con trưởng của vua Cao Tông, sinh năm Giáp Dần (1194) khi vua Cao Tông mất Thái tử Sảm lên nối ngôi lấy hiệu là Huệ Tông rồi sai quan quân đi đón Trần Thị Dung về phong làm Nguyên Phi. Lúc ấy Trần Lý đã bị quân cướp giết, con thứ là Trần Tự Khánh nắm binh quyền 9. Lý Chiêu Hoàng (Phật Kim 1224 - 1225) Tháng 10 năm Giáp Thân (1224), Lý Huệ Tông truyền ngôi cho Chiêu Thánh công chúa rồi vào ở chùa Chân Giáo sau mất ở đó. Huệ Tông trị vì được 14 năm. Lý Chiêu Hoàng lên ngôi do còn nhỏ nên quyền binh về tay Trần Thủ Ðộ và ông đưa cháu Trần Cảnh (8 tuổi) vào hầu Chiêu Thánh. Sau đó 2 người lấy nhau, Chiêu Hoàng đã nhường ngôi lại cho Trần Cảnh. Kết thúc triều Lý. Em hãy đọc phần I. Vài nét về bối cảnh lịch sử ở SGK trang 96? Tiết 9 Thường thức mĩ thuật SÔ LÖÔÏC VEÀ MÓ THUAÄT THÔØI LYÙ (1010-1225) Thứ hai, ngày 13 tháng 10 năm 2014 I. Vài nét về bối cảnh lịch sử. - Nhaø Lyù dôøi ñoâ töø Hoa Lö veà thaønh Ñaïi La vaø ñoåi teân thaønh laø Thaêng Long Tiết 9 Thường thức mĩ thuật SÔ LÖÔÏC VEÀ MÓ THUAÄT THÔØI LYÙ (1010-1225) Thứ hai, ngày 13 tháng 10 năm 2014 I. Vài nét về bối cảnh lịch sử. II. S¬ l­îc vÒ mÜ thuËt thêi Lý II. S¬ l­îc vÒ mÜ thuËt thêi Lý Mĩ thuật thời Lý có mấy loại hình nghệ thuật? Đó là những loại hình nghệ thuật nào? Có 3 loại hình nghệ thuật: Nghệ thuật kiến trúc; nghệ thuật điêu khắc và trang trí; nghệ thuật gốm. II. S¬ l­îc vÒ mÜ thuËt thêi Lý NghÖ thuËt kiÕn tróc Có hai loại hình nghệ thuật kiến trúc: Kiến trúc cung đình và kiến trúc Phật giáo. Nghệ thuật kiến trúc được chia ra làm mấy loại hình nghệ thuật? II. S¬ l­îc vÒ mÜ thuËt thêi Lý NghÖ thuËt kiÕn tróc - Nghệ thuật kiến trúc cung đình Kiến trúc cung đình thời Lý có những công trình kiến trúc nào? - Kiến trúc cung đình có: Kinh thành Thăng Long gồm 2 lớp: bên trong goi là Hoàng thành, bên ngoài gọi là kinh thành. Hoàng thành có nhiều cung điện tráng lệ là nơi ở, nơi làm việc của Vua và Hoàng tộc. - Gồm các khu cung điện: Càn Nguyên, Tập Hiền, Giảng Võ, Trường Xuân, Thiên Ân, Thiên Khánh. - Kinh thành là khu vực sinh sống và làm việc của các tầng lớp dân cư khác trong xã hội. Phía Bắc có hồ dâm đàn (Hồ Tây) đền Quán Thánh, cung Từ Hoa để các công chúa và cung nữ trồng dâu, nuôi tằm và các làng hoa Nghi Tàn, Quãng Bá. Phía Nam có Văn Miếu Quốc Tử Giám và các trại lính. Phía Đông là nơi buôn bán nhộn nhịp có hồ Lục Thủy, tháp Báo Thiên. II. S¬ l­îc vÒ mÜ thuËt thêi Lý NghÖ thuËt kiÕn tróc - Nghệ thuật kiến trúc cung đình Kiến trúc Phật giáo thời Lý có những công trình kiến trúc nào? - Nghệ thuật kiến trúc Phật giáo - KiÕn tróc cung ®×nh: Kinh thµnh Th¨ng Long ( Hoµng thµnh vµ Kinh thµnh) KiÕn tróc phËt gi¸o: §¹o phËt thÞnh hµnh ( quÇn thÓ chïa) - Quèc Tö Gi¸m - Chïa Mét Cét - Chïa PhËt TÝch - Chïa D¹m Kinh thµnh th¨ng long Hoµng thµnh V¨n MiÕu Quèc Tö Gi¸m Khu bia tiÕn sÜ Chïa Mét Cét Chïa PhËt TÝch – B¾c Ninh §Òn Qu¸n Th¸nh – Hµ Néi II. S¬ l­îc vÒ mÜ thuËt thêi Lý NghÖ thuËt kiÕn tróc 2. NghÖ thuËt điªu kh¾c vµ trang trÝ - KiÕn tróc cung ®×nh: Kinh thµnh Th¨ng Long ( Hoµng thµnh vµ Kinh thµnh) - KiÕn tróc phËt gi¸o: §¹o phËt thÞnh hµnh ( quÇn thÓ chïa) - Quèc Tö Gi¸m - Chïa Mét Cét - Chïa PhËt TÝch - Chïa D¹m - T­îng: NhiÒu t¸c phÈm ®iªu kh¾c b»ng ®¸ thÓ hiÖn tµi n¨ng ®iªu luyÖn cña nghÖ nh©n x­a - Ch¹m kh¾c: tinh x¶o, phong phó , ®éc ®¸o, hÊp dÉn - T­îng: PhËt thÕ t«n, Kim C­¬ng, Ng­êi chim, t­îng A-di-®µ - Ch¹m kh¾c: Hoa v¨n h×nh mãc c©u, con Rång T­îng Kim C­¬ng Ng­êi chim ®¸nh ®µn Ng­êi chim ®¸nh trèng c¬m Trô rång cuèn ThÕ kØ XI T­îng con sÊu (Th¨ng Long) S­ tö thÕ kØ XII- Chïa bµ TÊm- Gia L©m - HN II. S¬ l­îc vÒ mÜ thuËt thêi Lý NghÖ thuËt kiÕn tróc 2. NghÖ thuËt diªu kh¾c vµ trang trÝ 3. NghÖ thuËt gèm - KiÕn tróc cung ®×nh: Kinh thµnh Th¨ng Long ( Hoµng thµnh vµ Kinh thµnh) - KiÕn tróc phËt gi¸o: §¹o phËt thÞnh hµnh ( quÇn thÓ chïa) - Quèc Tö Gi¸m - Chïa Mét Cét - Chïa PhËt TÝch - Chïa D¹m T­îng: NhiÒu t¸c phÈm ®iªu kh¾c b»ng ®¸ thÓ hiÖn tµi n¨ng ®iªu luyÖn cña nghÖ nh©n x­a - Ch¹m kh¾c: tinh x¶o, phong phó , ®éc ®¸o, hÊp dÉn T­îng: PhËt thÕ t«n, Kim C­¬ng, Ng­êi chim, t­îng A-di-®µ - Ch¹m kh¾c: Hoa v¨n h×nh mãc c©u, con Rång Cã nhiÒu h×nh d¸ng trang trÝ kh¸c nhau - KÜ thuËt chÕ t¸c cao, chau chuèt §Üa men ngäc N¾p hép men xanh lôc ChËu hoa n©u - B¸t gèm B¸t gèm ChËu hoa M¶nh ®µi sen men vµng Tiết 9 Thường thức mĩ thuật SÔ LÖÔÏC VEÀ MÓ THUAÄT THÔØI LYÙ (1010-1225) Thứ hai, ngày 13 tháng 10 năm 2014 I. Vài nét về bối cảnh lịch sử. II. S¬ l­îc vÒ mÜ thuËt thêi Lý III. §Æc ®iÓm cña mÜ thuËt thêi Lý III. §Æc ®iÓm cña mÜ thuËt thêi Lý - §iªu kh¾c, trang trÝ vµ ®å gèm ph¸t huy truyÒn thèng d©n téc kÕt hîp víi tinh hoa nghÖ thuËt cña c¸c n­íc l©n cËn. - C«ng tr×nh kiÕn tróc cã quy m« lín đ­îc x©y dùng ë nh÷ng n¬i cã ®Þa h×nh ®Ñp, thuËn lîi, tho¸ng m¸t. - MÜ thuËt thêi lý lµ thêi k× ph¸t triÓn rùc rì cña nÒn mÜ thuËt ViÖt Nam Bµi tËp cñng cè Bµi 1: Lùa chän ®¸p ¸n ®óng 	MÜ thuËt thêi Lý gåm nh÷ng lo¹i h×nh nghÖ thuËt nµo? c. KiÕn tróc, ®iªu kh¾c vµ trang trÝ, ®å gèm KiÕn tróc, ch¹m kh¾c vµ trang trÝ, ®å gèm a. KiÕn tróc, ®iªu kh¾c vµ ch¹m kh¾c, ®å goám Bµi 2: Nèi mét ý ë cét A víi mét ý ë cét B ®Ó ®­îc ®¸p ¸n ®óng Bài 3: Lý Cao Tông tên thật là gì? a. Lý Anh Tông b. Lý Phật Mã c. Lý Nhật Tôn d. Lý Long Cán Bài 4: Những công trình kiến trúc của thời Lý gồm? a. Chùa Một Cột, chùa Phổ Minh, chùa Dạm, tháp Phật Tích. b. Chùa Một Cột, chùa Dạm, tháp Phật Tích, tháp Báo Thiên. c. Chùa Một Cột, chùa Dạm, tháp Bình Sơn, tháp Báo Thiên. d. Chùa Một Cột, chùa Long Đọi, tháp Báo Thiên, tháp Phổ Minh. Bài 5: Điêu khắc và trang trí thời Lý có những tác phẩm nào? a. Tượng Kim Cương, hình rắn. b. Tượng Phật Bà Quan Âm Nghìn mắt nghìn tay, hình rồng. c. Tượng Kim Cương, tượng Adiđà, hoa văn hình móc câu, hình rồng. d. Tượng Quan Âm Thiên phủ Thiên nhỡn, hoa văn hình móc câu. Bµi tËp vÒ nhµ: Häc bµi theo c©u hái SGK , s­u tÇm tranh ¶nh vÒ mÜ thuËt thêi Lý. - S­u tÇm tranh vÒ ®Ò tµi häc tËp.