Bài giảng môn học Ngữ văn 10 - Tiết thứ 29: Ca dao hài hước

CHÀO MỪNG QUÝ THẦY CÔ DỰ HỘI GIẢNG Mơn Ngữ Văn - Tiết : 29 CA DAO HÀI HƯỚCa. Là tác phẩm tự sự dân gian, có lời thơ, kể về các sự kiện diễn ra trong xã hội.b. Là tác phẩm tự sự dân gian bằng thơ, diễn tả cuộc đấu tranh của người lao động.c. Là những tác phẩm kịch hát dân gian,đả kích những mặt trái của xã hội.d.Là những bài hát dân gian mang tính trữ tình, sử dụng hình thức thơ dân tộc,nhằm diễn tả thế giới nội tâm con người. Câu 1: Em hiểu như thế nào về ca dao ?Câu 2: Đọc ba bài ca dao bắt đầu bằng từ “Thân em..”KIỂM TRA BÀI CŨCa dao hµi h­íc * Néi dung bµi häc:I. T×m hiĨu chung vỊ ca dao hµi h­ícII. §äc – hiĨu v¨n b¶n 1. §äc vµ ph©n lo¹i 4 bµi ca dao SGK. 2. Ph©n tÝch các bµi ca dao sè 1,2,3,4III. Tổng kếtIV. Cđng cè - DỈn dß I.TÌM HIỂU CHUNG VỀ CA DAO HÀI HƯỚC : 1. Về nội dung : - Là tiếng cười lạc quan, yêu đời  - Là tiếng cười chiêm biếm, phê phán thói hư – tật xấu trong xã hội của người bình dân 2.Về nghệ thuật : - Là những bức tranh hài hước thể hiện qua nghệ thuật hư cấu dựng cảnh tài tình, cường điệu phóng đại, ngôn ngữ đời thường, hóm hỉnh hài hước . - TiÕng c­êi thĨ hiƯn tinh thÇn l¹c quan:C­íi em chÝn qu¶ cau vµngC­íi em chÝn chơc hä hµng ¨n ch¬iVßng vµng kÐo lÊy m­êi ®«iLơa lµ chÝn tÊm tiỊn rêi m­êi quanGäi lµ cã hái cã hanM­êi chum r­ỵu nÕp cheo lµng cho xong.TiÕng c­êi phª ph¸n, ch©m biÕm:+ Phª ph¸n nh÷ng «ng chång cê b¹c:R­ỵu chÌ cê b¹c lu bïHÕt tiỊn ®· cã mĐ cu b¸n hµng.+ Phª ph¸n n¹n t¶o h«n ®a thª:- Chång lªn t¸m, vỵ m­êi baNgåi rçi nu nèng nu na ®ì buånM­êi t¸m vỵ ®· lín kh«nNu na nu nèng chång cßn m­êi baMĐ ¬i! Con ph¶i gì raChång con nu nèng nu na suèt ngµy.+ Phª ph¸n, ch©m biÕm thÇy bãi:- Phï thđy, thÇy bãi l¸i tr©uNghe ba thÇy Êy ®Çu l©u kh«ng cßn. + Phª ph¸n, ch©m biÕm quan l¹i , vua chĩa:- Con ¬i nhí lÊy c©u nµyC­íp ®ªm lµ giỈc, c­íp ngµy lµ quan.II. §äc- hiĨu v¨n b¶n: b. Ph©n lo¹i:§äc vµ ph©n lo¹i:a. §äc v¨n b¶n: - Bµi 1: §äc víi giäng vui t­¬i, dÝ dám, ®ïa cỵt. - Bµi 2,3,4: Giäng vui t­¬i cã chĩt giƠu cỵt.- Bµi 1: Ca dao hµi h­íc - Tù trµo, thĨ hiƯn tinh thÇn l¹c quan.- Bµi 2,3,4: Ca dao hµi h­íc - phª ph¸n, ch©m biÕm, ®¶ kÝch .2. Ph©n tÝch:- TiÕng c­êi cđa ng­êi lao ®éng (chµng trai vµ c« g¸i)- Hoµn c¶nh: nghÌob) TiÕng c­êi trong bµi ca dao:- Bµi ca dao nãi vỊ chđ ®Ị c­íi xin, cơ thĨ lµ dÉn c­íi.* Bài ca dao số 1:a) Chủ đề :* Lêi dÉn c­íi cđa chµng trai: - DÉn con chuét bÐo rÊt sang träng nhưng chØ lµ dù ®Þnh “toan”. LƠ dÉn c­íi: - DÉn voi - DÉn tr©u - DÉn bß  LƠ dÉn c­íi ch­a tõng có trong c¸c thđ tơc dÉn c­íiThÊy ®­ỵc sù hµi h­íc, ®ång thêi lµ c¸i nghÌo cđa chµng trai . khoa trương, phóng đại chi tiết hài hướcDẫn voi sợ quốc cấmDẫn trâu sợ máu hànDẫn bò sợ họ co gânDẫn con chuột béo- Lêi dÉn c­íi ®éc ®¸o cđa chµng trai gỵi nhí ®Õn vÇn th¬ tù trµo trong bµi “C¶m tÕt” cđa nhµ th¬ Tĩ X­¬ng: Anh em ®õng t­ëng tÕt t«i nghÌo, TiỊn b¹c trong kho,chưa lÜnh tiªu R­ỵu cĩc nh¾n ®em, hµng biÕng quÈyTrµ sen m­ỵn hái gi¸ cßn kiªu B¸nh ch­ng s¾p gãi, e nåm ch¶y,G×ß lơa toan lµm, sỵ n¾ng thiu.Th«i thÕ th× th«i ®µnh tÕt kh¸c, Anh em ®õng t­ëng tÕt t«i nghÌo*Th¸i ®é cđa c« g¸i: vui vỴ, thËm chÝ cßn tù hµo “em lÊy lµm sang”. Bëi v× c« yªu chµng trai ë con ng­êi chø kh«ng ph¶i vËt chÊt.“một nhà khoai lang” -> Một thứ lễ vật rất đời thường và dân giã.- Mục đích thách cưới : * Cô gái thách cưới : - Lễ vật được thách cưới : mời làng - mời họ hàng - Cho con trẻ - cho con lợn, con gà  vừa ra mắt mọi người, vừa tận dụng trong chăn nuôi một cách tằn tiện. Lời thách cưới thật vô tư, thể hiện một tâm hồn bình dị cùng với sự cảm thông chân thành của cô gái với hoàn cảnh của chàng trai. Người ta thách lợn thách gàCủ toNhà em thách cưới một nhà khoai langCủ nhỏCủ mẻCủ rím, củ hà  Ng­êi lao ®éng x­a tù c­êi c¸i  nghÌo cđa m×nh. L¹i chän ®ĩng  viƯc c­íi lµ lĩc nã béc lé râ nhÊt  c¸i nghÌo ®Ĩ c­êi, ®Ĩ vui. - §iỊu nµy thĨ hiƯn râ lßng yªu  ®êi vµ tinh thÇn l¹c quan cđa hä.c. Nghệ thuật của bài ca dao:- Thđ ph¸p khoa tr­¬ng, phãng ®¹i: voi, tr©u, bß.- Lèi nãi gi¶m dÇn: VËt : Voi tr©u bß chuét. Khoai : to nhá mỴ hµ dÝm mêi lµnghä hµng trỴ con con lỵn, con gµ.- §èi lËp : voi/quèc cÊm, tr©u/m¸u hµn, bß/co g©n, lỵn gµ/ khoai lang- Chi tiÕt hµi h­íc: ~ “DÉn con chuét bÐo mêi d©n, mêi lµng”. ~ “ Nhµ em th¸ch c­íi mét nhµ khoai lang”. THẢO LUẬN * Nhóm 1: Tác giả dân gian cười những con người nào trong bài 2; với mục đích gì? Và bằng biện pháp nghệ thuật nào? * Nhóm 2: Những hình ảnh ở bài 3 là của loại người nào trong xã hội; bằng biện pháp nghệ thuật nào? * Nhóm 3: Tiếng cười ở bài 4 chế giễu loại người nào? Ý phê phán và biện pháp nghệ thuật của bài này là gì? * Nhóm 4: Nêu nội dung và nghệ thuật của các bài ca dao vừa học.  Châm biếm loại đàn ông không đáng sức trai, lười nhác, không có chí lớn.* Bài ca dao số 2,3: Tương phản và ngoa dụ Ráng hết sứcGánh hai hạt vừng- Khom lưng chống gối  Phóng đại, thủ pháp đối lập. - Đi ngược về xuôiĐảm đangNgồi bếp sờ đuôi con mèoVô tích sự* Bài ca dao số 4: Chế giễu loại phụ nữ – người vợ đỏng đảnh, vô duyên, đoảng vị+ Lỗ mũi 18 gánh lôngRâu rồng trời cho+ Ngáy o oCho vui nhà+ Hay ăn quàVề nhà đỡ cơm+ Đầu những rác cùng rơmHoa thơm rắc đầu So sánh phóng đại, tương phản _ Khắc họa nhân vật bằng những nét điển hình với những chi tiết có giá trị khái quát cao. _ Cường điệu, phóng đại, tương phản, đối lập. _ Ngôn ngữ đời thường với ý nghĩa sâu sắc. IIi. TỔNG KẾT :1. Nghệ thuật:* Bằng nghệ thuật trào lộng thông minh, hóm hỉnh, những tiếng cười đặc sắc trong ca dao hài hước thể hiện :- Tâm hồn lạc quan yêu đời.- Triết lí nhân sinh lành mạnh trong cuộc sống còn nhiều vất vả lo toan của người bình dân. 2. Nội dung :* Em hãy sắp xếp các từ thành câu hoàn chỉnh thể hiện nội dung và nghệ thuật của ca dao hài hướcCỦNG CỐĐỜILẠCTINHYÊUQUANTHẦNTINHTHẦNLẠCQUANYÊUĐỜINHÂNSINHSÂU TRIẾTSẮCLÝTƯƠNGTRIẾTLÝNHÂNSINHSÂU SẮCPHÓNGPHẢNNGOAĐẠIDỤPHÓNGĐẠITƯƠNGPHẢNNGOADỤIII. Luyện tập 1. Chồng người cưỡi ngựa bắn cung, Chồng tôi , lấy thun . 2. Chồng người vác giáo săn heo, Chồng em ., săn ..khắp sân. 3. Chồng sang đi võng đòn rồng, gánh nặngcả lưng. 4. Chồng người thổi sáo, thổi tiêu, Chồng em ngồi bếp,.bỏng mồm. 5. Sống thì con chẳng cho ăn, Chết thì .., làm văn. cưỡi chóbắn ruồivác đũamèoChồng hènđè cònghúp riêuxôi thịtcúng ruồiV. HOAT ĐỘNG NỐI TIẾP[* Học thuộc các bài ca dao.* Chuẩn bị bài:  +ÔÂn tập văn học dân gian Tr©n träng c¶m ¬n c¸c thÇy c« !chĩc thÇy c« m¹nh kháe, chĩc c¸c em ch¨m ngoan, häc giái