Bài giảng môn học Ngữ văn 12 - Đàn ghi ta của Lor - Ca

Dòng nào sau đây nói đúng hướng chuyển biến của văn học VN từ sau 1975:a; Văn học tập trung vào phản ánh hiện thực đời sống.b; Văn học nhìn thẳng vào những thất bại về kinh tế và những tổn thất sau chiến tranh.c; Văn học có sự đổi mới từ tư tưởng thẩm mĩ đến hệ thống thể loại, thi pháp và phong cách nghệ thuật.c; Văn học có sự đổi mới từ tư tưởng thẩm mĩ đến hệ thống thể loại, thi pháp và phong cách nghệ thuật.Nhà thơ VN được đánh giá là có những cách tân nghệ thuật mạnh mẽ sau 1975 là:a; Chế Lan Viên.b: Tố Hữu.c: Hoàng Nhuận Cầm.d: Thanh Thảo.d: Thanh Thảo.Hãy kể tên một vài tác phẩm tiêu biểu của nhà thơ Thanh Thảo mà em biết?Kiểm tra bài cũ. ĐÀN GHI TA CỦA LOR- CA	Thanh ThảoEm biết gì về nhà thơ Lor- Ca, về đất nước Tây Ban Nha, về cây đàn ghi ta ?* Lor ca :- Một nghệ sĩ , chiến sĩ đấu tranh cho tự do và cách tân nghệ thuật.-Bị chính quyền thân phát xít Frăng cô giết hại khi mới 38 tuổi , sự nghiệp cách tân còn dang dở.- xác ông bị vùi dưới một nấm mồ vô danh cùng ba đồng chí của ông .Tượng đài Lor ca tại QT San ta na- Thủ đô Tây Ban Nha=> Lor ca là nhà thơ theo trường phái nghệ thuật tượng trưng - siêu thực, thơ ông giàu chất nhạc và luôn thấm đẫm chất dân gian. * Vài nét chung về dòng thơ tượng trưng siêu thực - Cấu trúc không gian.- Đứt gãy.- Đảo lộn. - Ngôn ngữ cách tân.- Cái tôi với chiều sâu "Đa ngã"* Đất nước Tây Ban Nha.Nhà hát Gar xia Lor- Ca Một số hình ảnh về đất nước và văn hóa Tây Ban NhaBãi biển Bannana đẹp nhất Tây Ban NhaHoa Tử Đinh hương loài hoa tiêu biểu cho đất nước Tây Ban Nha -còn có tên gọi khác Li La.Vũ điệu Plamen-cô nóng bỏng - biểu tượng của văn hóa Tây Ban Nha - trở thành tên gọi của đất nước - Đất nước Plamencô.Đàn ghi ta còn có tên gọi Tây Ban Cầm - một loại nhạc cụ thân thiết với những người dân Tây Ban Nha. Cây đàn đã trở nên gắn bó và trở thành nhân cách nghệ sĩ của Lor ca :" Nếu tôi chết hãy chôn tôi với cây đàn"ĐÀN GHI TA CỦA LOR- CA	Thanh ThảoA. Đọc và tìm hiểu chung.1. Đọc tiểu dẫn.a: Tác giả Thanh Thảo.Câu 1: Nhận định nào sau đây không đúng về nhà thơ Thanh Thảo?a; Ông là ngòi bút thơ luôn trăn trở khát vọng kiếm tìm những cách biểu đạt mới.b; Ông là ngòi bút thơ góp phần làm mới thể lục bát bằng những tìm tòi theo hướng hiện đại, tạo nên nét độc đáo trong cấu trúc và hình ảnh.c; Ông là ngòi bút thơ giàu suy tư mãnh liệt, phóng túng trong cảm xúc, ít nhiều nhuốm màu sắc tượng trưng, siêu thực.ĐÀN GHI TA CỦA LOR- CA	Thanh Thảob; Bài thơ.* Đọc và chú thích.( sgk).* Theo em bài thơ có gì mới lạ về mạch thơ, về ngôn từ và cách diễn đạt so với những bài thơ ta đã học trước đây không?* Cảm hứng nghệ thuật của bài thơ bắt đầu từ đâu- Phương thức biểu đạt : biểu cảm- Thể loại: thơ trữ tình hiện đại .- Chủ thể biểu cảm: Nhà thơ Thanh Thảo.- Đối tưọng biểu cảm: tiếng đàn và người nghệ sĩ Lor-ca.- Nghệ thuật nổi bật : Tượng trưng - siêu thực.- Mạch thơ đứt gãy, hình ảnh mới lạ.Bắt nguồn từ cái chết của nhà nghệ sĩ thiên tài TÂY Ban Nha Gar xia Lor ca.b; Bài thơ Đàn ghi ta của Lor caĐÀN GHI TA CỦA LOR- CA	Thanh ThảoKhối vuông ru- bích (1985).* Xuất xứ.Câu 2: Bài thơ ” Đàn ghi ta của Lor- ca” được in trong tập 	A. Những người đi tới biển (1977).	B. Dấu chân qua trảng cỏ (1978).	C. Những ngọn sóng mặt trời (1982).	D. Khối vuông ru- bích (1985).	E. Từ một đến một trăm (1988). * Bố cục của bài thơ.? Nêu bố cục của bài thơ và nội dung từng phần?Gồm ba phần :+ Sáu câu thơ đầu: Lor ca một nghệ sĩ tự do và cô đơn. (Khát vọng cách tân nghệ thuật) + Mười hai câu thơ tiếp: Cái chết đau thương, oan khuất đầy bi phẫn của Lor Ca. (Niềm xót thương với Gar xia Lor ca và nỗi xót tiếc cho những cách tân nghệ thuật còn dang dở).+ Mười ba câu thơ còn lại: Một tâm hồn bất diệt.( Niềm xót thương với Gar xia Lor ca và nỗi xót tiếc cho những cách tân nghệ thuật không ai tiếp tục).ĐÀN GHI TA CỦA LOR- CA	Thanh Thảo 2. Đọc tri thức đọc hiểu:B: Đọc - hiểu chi tiết văn bản.1. Sáu câu thơ đầu:hãy diễn xuôi ý thơ theo trật tự từng hình ảnh trong sáu câu thơ? những tiếng đàn bọt nước Tây Ban Nha áo choàng đỏ gắt li-la li-la li-la đi lang thang về miền đơn độc vầng trăng chuếnh choáng trên yên ngựa mỏi mòna; Tiếng đàn-> người đấu sĩ với áo choàng đỏ gắt -> âm thanh->cô đơn ->vầng trăng say (ảo mộng)-> con người mỏi mòn .b; Âm thanh->Tiếng đàn -> Con người -> áo choàng ->mỏi mòn đơn độc-> lang thang-> vầng trăng.hãy sắp xếp lại từng hình ảnh thơ theo trật tự thông thường của thơ trung đại và thơ mới?ĐÀN GHI TA CỦA LOR- CA	Thanh Thảo Sáu câu thơ này không tuân theo sự sắp xếp của mạch thơ thông thường- Em có biết vì sao? Theo em tác giả đã dùng những hình ảnh, chi tiết nghệ thuật nào để gợi bản sắc dân tộcTBN và gợi lên hình tượng Lor ca?Vì nó được viết theo cấu trúc thơ tượng trưng siêu thực của trường phái ấn tượng, (một sự cách tân thơ của nhà thơ Thanh Thảo) khiến cho hình tượng Lor ca hiện lên trong một không gian văn hóa đậm bản sắc Tây Ban Nha. - Tiếng đàn, áo choàng, li-la li-la li-la, lang thang đơn độc,vầng trăng chếnh choáng, yên ngựa mỏi mòn,ĐÀN GHI TA CỦA LOR- CA	Thanh Thảo* Hình ảnh mới lạ, giàu sức gợi:+ "Tiếng đàn bọt nước" - Gợi tiếng đàn của nghệ sĩ Lor Ca. - Gợi sự mong manh phập phồng ; dễ vỡ như khát vọng cách tân nghệ thuật của Lor ca. - Gợi sự mong manh số phận của người nghệ sĩ tài hoa Lor ca.+ " Áo choàng đỏ gắt" - Gợi lên hình ảnh người hiệp sĩ đấu bò với tấm khăn màu đỏ, nét đẹp văn hóa Tây Ban nha. - Màu của máu gợi lên cuộc đấu tranh đẫm máu của những con người muốn cách tân nghệ thuật với chế độ độc tài già cỗi thân phát xít của Frăng cô.+" Li -la li -la li -la"- Âm thanh nhẹ nhàng réo rắt gợi âm thanh tiếng đàn ghita của Lor ca và của dân tộc Tây Ban Nha. - Gợi vẻ đẹp của loài hoa Tử đinh hương, loài hoa biểu tượng của đất nuớc Tây Ban Nha như hoa hồng của người Bun ga ri a. + các hình ảnh " lang thang về miền đơn độc" " vầng trăng chuếnh choáng" " yên ngựa mỏi mòn". Đều góp phần gợi lên hình ảnh một Lor ca cô đơn trên con đường cách tân nghệ thuật.ĐÀN GHI TA CỦA LOR- CA	Thanh Thảo? Nhận xét gì về cách gieo vần , ngắt nhịp của những câu thơ?=> Từ cách gieo vần cho đến cách ngắt nhịp của sáu câu thơ đều rất tự do, chuỗi âm thanh li- la li- la li- la không chỉ gợi lên tính nhạc trong bài thơ mà nó còn tạo ra sự đứt gãy của mạch cảm xúc ; sự đối lập giữa những hình ảnh gợi lên nét đẹp bản sắc văn hóa của đất nước TBN với hình ảnh một Lor ca đơn độc trên con đường đấu tranh của mình cũng góp phần làm nên vẻ đẹp của những câu thơ.=> tác giả đã gợi lên được hình ảnh của Lor-ca, người nghệ sĩ tự do, tài hoa, sống giữa thời đại bạo tàn của chế độ độc tài Frăng-cô và nền nghệ thuật già nua, vẫn ôm ấp khát vọng cách tân sáng tạo nghệ thuật và đấu tranh vì một nền dân chủ, nhưng lại rất cô đơn trên hành trình lý tưởng ấy. Tấm lòng trân trọng và đồng cảm của nhà thơ. ước mong đổi mới nghệ thuật của ông.Nhận xét gì về những câu thơ và tấm lòng của nhà thơ Thanh Thảo?ĐÀN GHI TA CỦA LOR- CA	Thanh Thảo2. Mười hai câu thơ tiếp.Tây Ban Nha hát nghêu ngaobỗng kinh hoàngáo choàng bê bết đỏLor ca bị điệu về bãi bắnchàng đi như ngưòi mộng dutiếng ghi ta nâubầu trời cô gái áytiếng ghi ta lá xanh biết mấytiếng ghi ta tròn bọt nước vỡ tantiếng ghi ta ròng ròngmáu chảyBiện pháp nghệ thụât nào được tác giả dùng để tái hiện những phút giây bi phẫn nhất trong cuộc đời Lor ca?* Nhịp thơ liên tục thay đổi không theo một quy tắc nào; tạo nên sự đứt gãy của mạch cảm xúc.* Cách gieo vần và cả những thanh điệu cũng hết sức tự do những dòng thơ tiếp nối nhau liên tục không có dấu chấm câu làm nên sự sôi trào cuồn cuộn , gợi những đau thương uất nghẹn trước cái chết của Lor ca.ĐÀN GHI TA CỦA LOR- CA	Thanh Thảo* Thủ pháp đối lập tượng trưng:* Hình ảnh thơ giàu sức gợi tả ( siêu thực và trí tuệ)+ Tây Ban Nha hát nghêu ngao-> Hình ảnh lãng mạn về một đất nước TBN giàu văn hóa.-> khát khao cách tân nghệ thuật là hành động đẹp đầy chất nhân văn nghệ sĩ.+ bỗng kinh hoàngáo choàng bê bết đỏ-> Sự thực phũ phàng, Lor ca bị giếtHiện thực về một xã hội TBN ngột ngạt đẫm máu ->con đường cách tân nghệ thuật gian khổ hy sinh.ĐÀN GHI TA CỦA LOR- CA	Thanh Thảo+ Hình ảnh áo choàng bê bết đỏ. ( cách điệp hình ảnh rất ấn tượng)- Sắc màu văn hóa của đất nước TBN.- Hình ảnh Lor ca bị hành hình.- Gợi nỗi đau thương, niềm bi phẫn.+ Âm thanh mới lạ:? Vì sao nói những âm thanh trong bài thơ rất mới lạ?Âm thanh có màu sắc. Có đường nét và có hình khối, âm thanh còn chứa cả tâm trạng-> Âm thanh tiếng hát (nghêu ngao) -> âm thanh tiếng thét ( Kinh hoàng)-> và sau khi Lor ca bị hành hình (áo choàng bê bết đỏ) thì những âm thanh chuyển sang được miêu tả theo lối tượng trưng chuyển đổi cảm giác ( từ thính giác chuyển sang thị giác)ĐÀN GHI TA CỦA LOR- CA	Thanh Thảo+ tiếng ghi ta nâu :+ tiếng ghi ta xanh+ tiếng ghi ta tròn bọt nước vỡ tan+ tiếng ghi ta ròng ròng máu chảy-> Thủ pháp tượng trưng siêu thực được sử dụng , hình ảnh thị giác trong những dòng thơvà thủ pháp nhân hóa những dòng thơ đã gợi lên đầy đủ nhất nỗi bi thương đau xót trong cuộc đời của Lor ca. Đó cũng chính là bức chân dung đẹp nhất về người nghệ sĩ Lor ca trong giờ phút bi thương.ĐÀN GHI TA CỦA LOR- CA	Thanh ThảoSự đối lập giữa tình yêu cái đẹp và sự bạo tàn -> cách tân nghệ thuật là điều gian khổ.* Hình ảnh tiếng ghi ta nâu gợi trong em những suy nghĩ liên tưởng như thế nào?* Tiếng ghi ta xanh gợi cho em những suy nghĩ gì?* Hình ảnh tiếng ghi ta tròn bọt nước vỡ tan gợi trong em những suy nghĩ liên tưởng như thế nào?* Hình ảnh tiếng ghi ta ròng ròng máu chảy gợi trong em những suy nghĩ liên tưởng như thế nào?ĐÀN GHI TA CỦA LOR- CA	Thanh ThảoThảo luận trong 5 phút .Tiếng đàn trong thơ Thanh Thảo có gì khác so với những câu thơ miêu tả tiếng đàn em đã được học? Truyện Kiều : Trong như tiếng hạc bay qua Đục như nước suối mới sa nửa vời Tiếng khoan như gió thoảng ngoàiTiếng mau sầm sập như trời đổ mưa.Tì bà hành: Dây to chừng đổ mưa ràoNỉ non dây nhỏ khác nào chuyện riêngtiếng cao thấp lựa chen lần gẩy Mâm ngọc đâu bỗng nẩy hạt châuĐÀN GHI TA CỦA LOR- CA	Thanh ThảoNhận xét gì về những dòng thơ và về tấm lòng của nhà thơ Thanh Thảo?Thể hiện đầy đủ nhất phong cách thơ Thanh Thảo tượng trưng, siêu thực, tìm tòi sáng tạo.Khắc hoạ chân dung người nghệ sĩ Lor-ca trong khoảnh khắc bi thương nhất:=> Tấm lòng Thanh Thảo: đau xót, tiếc thương, trân trọng, ngưỡng mộ mãnh liệt một tài năng, một nhân cách nghệ sĩ lớn trong giờ khắc bi thương nhấtĐó cũng chính là một cách để nhà thơ bày tỏ niềm mong muốn cách tân nghệ thuật cho nền nghệ thuật nước nhàĐÀN GHI TA CỦA LOR- CA	Thanh Thảo3: Mưòi ba dòng thơ còn lạiNhững dòng thơ còn lại toát lên niềm tin mãnh liệt vào sự bất tử của tiếng đàn . Hình ảnh nào thể hiện rõ nhất niềm tin ấy?? Hãy lần lượt diễn xuôi ý của ba khổ thơ ?? Dựa vào những đặc điểm của thơ tượng trưng để tìm ra những ý nghĩa sau xa trong ba khổ thơ ấy?Phần này học sinh tự làm theo gợi ý của giáo viên.ĐÀN GHI TA CỦA LOR- CA	Thanh Thảo* Khổ thơ 4:Chú ý đến tính đa nghĩa của ngôn từ. Và thủ pháp nhân hóa, cùng với câu thơ đã trở thành nhân cách nghệ sĩ của Lor ca.không ai chôn cất tiếng đàntiếng đàn như cỏ mọc hoanggiọt nước mắt vầng trănglong lanh đáy giếngĐÀN GHI TA CỦA LOR- CA	Thanh Thảo* Khổ thơ 5:chú ý tới những hình ảnh ẩn dụ nhân hóa và sự liên tưởng không gian, liên tưởng đến cõi sinh tử , đến sắc màu của chiếc ghi ta.đường chỉ tay đã dứtdòng sông rộng vô cùngLor ca bơi sang ngangtrên chiếc ghi ta màu bạc.ĐÀN GHI TA CỦA LOR- CA	Thanh Thảo* Khổ thơ cuối:Chú ý đến hình ảnh "lá bùa và cô gái di gan"" chàng ném trái tim"và chuỗi âm thanh li-la li-la li-la vẫn nhẹ nhàng réo rắt vang lên ở cuối bài thơ.chàng ném lá bùa cô gái di ganvào xoáy nướcchàng ném trái tim mình vào lặng yên bất chợtli-la li-la-li-laĐÀN GHI TA CỦA LOR- CA	Thanh ThảoNêu nhận xét chung về đoạn thơ?=> Đoạn thơ diễn tả nỗi xót thương cái chết của một thiên tài, xót tiếc hành trình nghệ thuật còn dang dở của Lorca.=> Khẳng định, ngợi ca sự bất tử của Lor-ca và tiếng đàn nghệ thuật.=> Khát vọng cách tân nghệ thật là không bao giờ chấm dứt.=> Điều tâm huyết với nền nghệ thuật chân chính của nhà thơ Thanh Thảo.ĐÀN GHI TA CỦA LOR- CA	Thanh ThảoC. Tổng kết .( học sinh tự làm coi như một bài tập về nhà sau khi học xong văn bản)1. Nghệ thuật:2.: Nội dung.3: Ý nghĩa của văn bản.D: Củng cố :+ Trường phái thơ tượng trưng siêu thực và khát vọng đổi mới nghệ thuật.