Bài giảng môn học Ngữ văn khối 10 - Tiết học: Trao duyên

T r a o d u y ª nTrÝch “truyÖn KiÒu” NguyÔn Du T r a o d u y ª nTrÝch “truyÖn KiÒu” NguyÔn Du TiÕt 85 I- §äc – t×m hiÓu chung: PhÇn ®Çu “Truyện Kiều”+ Më ®Çu cho “®o¹n tr­êng t©n thanh” 15 n¨m l­u l¹c cña Thuý KiÒu. Khi gia ®×nh KiÒu gÆp sù biÕn+ KiÒu quyÕt ®Þnh b¸n m×nh chuéc cha.+ Trao duyªn cho em lµ Thuý V©n.+ §µnh xa l×a ng­êi trai ®· thÒ nguyÒn, ®Ýnh ­íc.+ Từ câu 723 - 756/ 32541. VÞ trÝ ®o¹n trÝch“Cậy em, em có chịu lời,Ngồi lên cho chị lạy rồi sẽ thưa.Giữa đường đứt gánh tương tư,Keo loan chắp mối tơ thừa mặc em.Kể từ khi gặp chàng Kim,Khi ngày quạt ước khi đêm chén thề.Sự đâu sóng gió bất kì,Hiếu tình khôn lẽ hai bề vẹn hai.Ngày xuân em hãy còn dài,Xót tình máu mủ thay lời nước non.Chị dù thịt nát xương mòn,Ngậm cười chín suối hãy còn thơm lây.Chiếc vành với bức tờ mây,Duyên này thì giữ vật này của chung.Dù em nên vợ nên chồng,Xót người mệnh bạc ắt lòng chẳng quên.Mất người còn chút của tin,Phím đàn với mảnh hương nguyền ngày xưa. Mai sau dù có bao giờ,Đốt lò hương ấy so tơ phím này.Trông ra ngọn cỏ lá cây,Thấy hiu hiu gió thì hay chị về.Hồn còn mang nặng lời thề,Nát thân bồ liễu, đền nghì trúc mai.Dạ đài cách mặt khuất lời,Rưới xin giọt nước cho người thác oan.Bây giờ trâm gẫy g­¬ng tan,Kể làm sao xiết muôn vàn ái ân !Trăm nghìn gửi lại tình quân,Tơ duyên ngắn ngủi có ngần ấy thôi !Phận sao phận bạc như vôi !Đã đành nước ch¶y hoa trôi lỡ làng. ¤i Kim lang! Hỡi Kim lang!Thôi thôi thiếp đã phụ chàng từ đây!”“Cậy em, em có chịu lời,Ngồi lên cho chị lạy rồi sẽ thưa.Giữa đường đứt gánh tương tư,Keo loan chắp mối tơ thừa mặc em.Kể từ khi gặp chàng Kim,Khi ngày quạt ước khi đêm chén thề.Sự đâu sóng gió bất kì,Hiếu tình khôn lẽ hai bề vẹn hai.Ngày xuân em hãy còn dài,Xót tình máu mủ thay lời nước non.Chị dù thịt nát xương mòn,Ngậm cười chín suối hãy còn thơm lây.Chiếc vành với bức tờ mây,Duyên này thì giữ vật này của chung.Dù em nên vợ nên chồng,Xót người mệnh bạc ắt lòng chẳng quên.Mất người còn chút của tin,Phím đàn với mảnh hương nguyền ngày xưa. Đặt vấn đề để trao duyên (8 câu)- Thuyết phục (4 câu)- Trao kỷ vật (6 câu)1. Thuý Kiều trao duyªn cho Thuý VânMai sau dù có bao giờ,Đốt lò hương ấy so tơ phím này.Trông ra ngọn cỏ lá cây,Thấy hiu hiu gió thì hay chị về.Hồn còn mang nặng lời thề,Nát thân bồ liễu, đền nghì trúc mai.Dạ đài cách mặt khuất lời,Rưới xin giọt nước cho người thác oan.Bây giờ trâm gẫy g­¬ng tan,Kể làm sao xiết muôn vàn ái ân !Trăm nghìn gửi lại tình quân,Tơ duyên ngắn ngủi có ngần ấy thôi !Phận sao phận bạc như vôi !Đã đành nước ch¶y hoa trôi lỡ làng. ¤i Kim lang! Hỡi Kim lang!Thôi thôi thiếp đã phụ chàng từ đây!”- tâm sự với Thuý Vân (8câu) hướng đến Kim Trọng(8 c©u)2. DiÔn biÕn t©m tr¹ng sau khi trao duyªn2. Bè côc : 2 phÇn- 18 c©u ®Çu: KiÒu trao duyªn cho Thuý V©n 16 c©u cuèi : diÔn biÕn t©m tr¹ng cña KiÒu sau khi trao duyªn+ “l¹y - th­a”: th¸i ®é cña ng­êi d­íi víi ng­êi trªn II. ®äc hiÓu v¨n b¶n:1. 12 c©u th¬ ®Çu: KiÒu ngá lêi víi em Ng«n ng÷ cña KiÒu rÊt s¾c s¶o thÓ hiÖn th¸i ®é bèi rèi, thÑn thïng cña KiÒu vÒ ®iÒu s¾p nãi víi V©n. Hµnh ®éng “l¹y – th­a” cña KiÒu võa t¹o ra kh«ng khÝ thiªng liªng, võa chøng tá ®iÒu mµ KiÒu s¾p nãi v« cïng hÖ träng.+ “chÞu lêi”: nhËn lêi nh­ng ng­êi nhËn lêi sÏ chÞu thiÖt thßi. + “CËy ”: Nhê, tin t­ëng, người duy nhÊt cã thÓ gióp* 2 c©u ®Çu: 6 c©u tiÕp: Lêi t©m sù víi em- Nh÷ng kØ niÖm t×nh yªu: Khi gÆp chµng KimKhi ngµy qu¹t ­ícKhi ®ªm chÐn thÒT×nh yªu s©u nÆng , g¾n bã- C¶nh ngé hiÖn thùc cña KiÒu: + “sù ®©u sãng giã bÊt k×”+ “Gi÷a ®­êng ®øt gh¸nh t­¬ng t­”“HiÕu - T×nh kh«n lÏ vÑn hai”	T×nh yªu cña Thuý kiÒu dµnh cho Kim träng rÊt s©u s¾c nh­ng gia ®×nh x¶y ra tai biÕn, KiÒu b¾t buéc ph¶i lùa chän gi÷a t×nh vµ hiÕu nªn nµng ®· nhê Thuý V©n ch¾p mèi duyªn Êy víi Kim Träng thay cho m×nh. 4 c©u cuèi: KiÒu thuyÕt phôc em LÝ do KiÒu thuyÕt phôc Thuý V©n nhËn lêi m×nh+ Ngµy xu©n cßn dµi: V©n cßn trÎ+ T×nh m¸u mñ: t×nh c¶m chÞ em V©n + ChÞ dï thÞt n¸t x­¬ng mßn: NÕu V©n nhËn lêi, KiÒu cã chÕt còng cam lßng Lêi thuyÕt phôc cña KiÒu võa cã lÝ võa cã t×nh, ®Æt Thuý V©n vµo sù ®· råi, khã lßng Thuý V©n cã thÓ tõ chèi ®­îc.	12 c©u th¬ ®Çu lµ nh÷ng lêi ngá cña Thuý KiÒu víi Thuý V©n vÒ viÖc trao duyªn. Thuý KiÒu lµ ng­êi s¾c s¶o, sèng trän nghÜa vÑn t×nh nªn tr­íc sù tai biÕn cña gia ®×nh, nµng ®· r¬i vµo bi kÞch t×nh yªu rÊt ®au ®ín: hi sinh t×nh yªu v× ch÷ hiÕu trong khi t×nh yªu cña nµng ®· qu¸ s©u ®Ëm.6 c©u cuèi: KiÒu trao kØ vËt cho em KØ vËt: chiÕc vµnh, bøc tê m©y, phÝm ®µn, m¶nh h­¬ng nguyÒn	Mçi vËt ®Òu g¾n víi nh÷ng kØ niÖm t×nh yªu ®­îc KiÒu rÊt tr©n träng vµ gi÷ g×n nh­ b¸u vËt. + T©m sù nçi ®au mong Thuý V©n c¶m th«ng:->Thuý KiÒu ®· cËy nhê, ®ång thêi thiÕt tha mong em tiÕp nèi t¬ duyªn dang dë cña m×nh “t¬ thõa mÆc em”.Thuý KiÒu thuyÕt phôc vÒ t×nh c¶m. Xin em g¸nh ®ì g¸nh “t×nh”. NÕu Thuý V©n nhËn, KiÒu sÏ yªn t©m (KiÒu chän g¸nh “hiÕu”). V©n v× KiÒu còng lµ v× gia ®×nh. + HiÕu - t×nh: KÓ l¹i chuyÖn t×nh c¶m cïng sù biÕn ... "Gi÷a ®­êng ®øt g¸nh”,"sãng giã bÊt k×" -> nãi lªn nçi ngang tr¸i, dë dang, chia l×a. “Sự đâu sóng gió bất kỳ”b- Thuý KiÒu thuyÕt phôc, trao kû vËt vµ t©m tình víi Thuý V©n:Tình chÞ em (thay chÞ, “xãt tình m¸u mñ”)- Trao kØ vËt :+ ĐÓ V©n kh«ng bÞ khã xö khi gÆp chµng Kim (kû vËt lµm tin).+ ThÓ hiÖn th¸i ®é døt tình.-ThuyÕt phôc:Ngµy xu©n cßn dµi (trÎ, son rçi)Dù b¸o sÏ h¹nh phóc “NgËm c­êi”, “th¬m l©y” C©u hái: 	Trả lêi:=> Sù chu ®¸o, hiểu cho ng­ời khácTheo em việc Kiều trao kỷ vật cho Thuý Vân có mấy lý do ???+T©m sù vÒ nçi ®au khñng khiÕp: NÕu ph¶i xa l×a t×nh yªu, ®èi víi KiÒu coi nh­ ®· chÕt ! - “thÞt n¸t x­¬ng mßn” “chÝn suèi” “mÖnh b¹c” - “MÊt ng­êi” - “Hån”	 - “N¸t th©n bå liÔu” - “D¹ ®µi” - “th¸c oan” Cµng th­¬ng KiÒu, thấu hiÓu KiÒu ®· hy sinh đến mức nào khi ph¶i døt t×nh, trao duyªn. -T©m sù víi Vân:Liªn tiÕp nhiÒu tõ ng÷ chØ c¸i chÕt:+Th¸i ®é døt kho¸t, suy nghÜ nh©n hËu nh­ng lßng yªu vÉn ®au ®ín, ai o¸n... “T¬ duyªn ng¾n ngñi”  chÊm døt nh©n duyªn, kh«ng cßn g×. Nghệ thuật : Sù ®èi lËp gi÷a h×nh t­îng tan vì, khæ ®au > o¸n sè phËn, o¸n chÕ ®é phong kiÕn.“ Tr¨m ngh×n göi l¹y t×nh qu©n” = > NguyÔn Du th­¬ng KiÒu lµ thÕ! Mét ng­êi nh©n ®øc, nghÜa t×nh nh­ vËy mµ ra kÎ phô t×nh bÊt ®¾c dÜ. Më ®Çu KiÒu l¹y Thuý V©n*H¬n ai hÕt, KiÒu hiÓu Kim Träng vµ Thuý V©n lµ nh÷ng ng­êi tèt nªn sÏ cã cuéc sèng ªm Êm. KiÒu yªn t©m vÒ c¶ hai ng­êi th©n nÕu t¸c thµnh ®­îc cho hä. VËy mµ KiÒu ph¶i l¹y tõng ng­êi mét. Lạy V©n, nghÞch c¶nh v× chÞ l¹y em * Kiều và hai lần “lạy” trong ®o¹n trÝch: GÇn cuèi KiÒu l¹i l¹y Kim Träng L¹y Kim Träng ®Ó t¹ lçi. “ Ngồi lên cho chị lạy rồi sẽ thưa”Víi Kim Träng ngh×n l¹y “ b¸i väng” trong t©m t­ëng- ®au xãt h¬n lÇn l¹y ®Çu. L¹y Thuý V©n ®Ó nhê-T­ëng KiÒu ®· ®µnh: “n­íc ch¶y hoa tr«i” > < bËt lªn ®au ®ín:“¤i kim Lang, hìi kim Lang Th«i th«i thiÕp ®· phô chµng tõ ®©y! ”	KiÒu nhËn téi: “thiÕp ®· phô chµng tõ ®©y ”  cay ®¾ng. Ch÷ “phô” th­êng ®Ó chØ kÎ béi t×nh thay lßng ®æi d¹. + “Kim lang”: Thuý KiÒu thèt lªn lêi x­ng h« phu - thª (lang-thiÕp). Kim Träng – Thuý KiÒu tõng hÑn ­íc chuyÖn tr¨m n¨m.	* KiÒu cã “phô” kh«ng, khi nµng nhËn nh÷ng ®au th­¬ng vÒ m×nh mµ lßng yªu kh«ng g× kÓ xiÕt ? KÕt ®o¹n b»ng nçi oan tr¸i kh«ng thÓ ngu«i ngoai. Nh÷ng tõ ®Ó gäi thèng thiÕt: + “¤i”, “hìi” : nçi ®au l×a t×nh nh­ l×a ®êi. -Nội dung: Đo¹n trÝch ®· cho thÊy bi kịch tình yêu, thân phận bất hạnh và nhân cách cao đẹp của Thuý Kiều qua mét cuéc trao duyªn chu ®¸o, ch©n t×nh nh­ng đầy ®au th­¬ng cay ®¾ng.* H­íng ®Õn Kim Träng KiÒu ®au ®ín, tuyÖt väng mong được chia sÎ nh­ng còng biÕt lçi cña m×nh. DiÔn biÕn t©m lÝ cña KiÒu trong ®o¹n trÝch ®­îc NguyÔn Du miêu tả thµnh c«ng hîp víi quy luËt t©m lÝ cña ng­êi ®a c¶m, giµu lßng yªu th­¬ng nh­ KiÒu.-NghÖ thuËt: miêu tả nội tâm nhân vật thông qua nghệ thuật dùng từ ngữ, hình ảnh phong phú ®Æc s¾c.IV- Tæng kÕt: