Bài giảng môn học Ngữ văn khối 10 - Tiết học: Truyện An Dương Vương và Mị Châu - Trọng Thuỷ (tt)

 Ngữ vănTruyện An Dương Vương và Mị Châu - Trọng ThuỷCổng đền thờ An Dương Vương ở Cổ Loa – Đông Anh – Hà NộiPhía trước cổng đền là giếng nước, nơi Trọng Thuỷ tự vẫn. Ngữ vănMục tiêu bài học:Giúp HS: Nắm chắc đặc trưng cơ bản của truyền thuyết và đặc sắc của truyền thuyết An Dương Vương và Mị Châu - Trọng Thuỷ, những hình tượng nghệ thuật, những chi tiết thần kì, cốt lõi lịch sử, thể hiện quan điểm, tình cảm và bài học dựng nước, giữ nước của nhân dân ta xưa. Rèn kĩ năng tóm tắt tác phẩm tự sự. Rèn thêm kĩ năng phân tích truyện dân gian.- Rút ra bài học giữ nước, bài học về quan hệ riêng – chung, giữa nhà với nước, giữa cá nhân và cộng đồng. Truyện An Dương Vương và Mị Châu - Trọng Thuỷ Ngữ vănBố cục bài học:Giới thiệu bài học.Tìm hiểu tiểu dẫn.Đọc - hiểu văn bản. 1. Đọc - hiểu cấu trúc văn bản. 2. Đọc - hiểu nội dung văn bản. 3. Đọc - hiểu ý nghĩa văn bản.IV. Ghi nhớ.V. Luyện tập.Đền thờ An Dương Vương ở Cổ LoaĐông Anh – Hà NộiTruyện An Dương Vương và Mị Châu - Trọng Thuỷ Ngữ vănI. Giới thiệu bài học: I. Giới thiệu bài học: Kho tàng văn học dân gian là một nguồn quý báu trong kho tàng văn học của dân tộc. Ở đó có những câu tục ngữ ngắn gọn nhưng rất thâm thuý, sâu sắc, những câu ca dao, dân ca mựơt mà, đằm thắm, những câu chuyện cổ tích hấp dẫn lòng người. Và ở đó còn có những truyền thuyết ghi lại lịch sử theo quan điểm của nhân dân. Nhắc đến truyền thuyết Việt Nam, chúng ta không thể bỏ qua truyền thuyết An Dương Vương và Mị Châu - Trọng Thuỷ, một câu chuyện để lại cho chúng ta nhiều bài học quý báu. Bài học hôm nay chúng ta cùng tìm hiểu “Truyện An Dương Vương và Mị Châu - Trọng Thuỷ” xem quan điểm của nhân dân thể hiện trong truyện như thế nào, chúng ta rút ra được những bài học gì.Truyện An Dương Vương và Mị Châu - Trọng Thuỷ Ngữ vănI. Giới thiệu bài học:II. Tìm hiểu Tiểu dẫn:Theo em, Tiểu dẫn gồm những ý lớn nào? Nội dung của từng ý?Phần Tiểu dẫn gồm hai ý lớn: Từ đầu đến “thấm đẫm cảm xúc đời thường”:đặc trưng cơ bản của truyền thuyết. Còn lại: Mối quan hệ giữa truyền thuyết với sinh hoạt văn hoá dân gian. Giới thiệu vắn tắt về khu di tích Cổ Loa.Truyện An Dương Vương và Mị Châu - Trọng Thuỷ Ngữ vănI. Giới thiệu bài học:II. Tìm hiểu Tiểu dẫn:Em hãy cho biết Truyền thuyết An Dương Vương và Mị Châu - Trọng Thuỷ gắn với những di tích văn hoá, lịch sử nào?Truyền thuyết này gắn với: Di tích lịch sử Cổ Loa–Hà Nội. Đền thờ và lễ hội ADV ở Diễn An, Diễn Châu, Nghệ An.Dựa vào phần Tiểu dẫn, em hãy cho biết xuất xứ của văn bản?Văn bản được trích từ “Truyện Rùa vàng” trong “Lĩnh Nam chính quái” - một sưu tập truyện dân gian ra đời vào cuối thế kỉ XV.Truyện An Dương Vương và Mị Châu - Trọng Thuỷ Ngữ vănKhu đền thờ An Dương Vương- Cổ Loa – Đông Anh- Hà NộiTruyện An Dương Vương và Mị Châu - Trọng Thuỷ Ngữ vănI. Giới thiệu bài học:II. Tìm hiểu Tiểu dẫn:III. Đọc hiểu văn bản:Đọc hiểu cấu trúc văn bảnEm hãy cho biết truyện có những nhân vật nào? Nhân vật nào là nhân vật chính? Mối quan hệ giữa các nhân vật? An Dương Vương Rùa vàng Mị Châu Trọng Thuỷ Triệu Đàa, Về nhân vậtTruyện An Dương Vương và Mị Châu - Trọng Thuỷ Ngữ vănI. Giới thiệu bài học:II. Tìm hiểu Tiểu dẫn:III. Đọc hiểu văn bản:Đọc hiểu cấu trúc văn bảnb, Về bố cụcEm hãy cho biết truyện gồm những sự kiện chính nào?Truyện gồm hai sự kiện chính sau: An Dương Vương xây thành dựng nước ( từ đầu đến “bèn xin hoà”). An Dương Vương mất cảnh giác, sai lầm dẫn đến bi kịch mất nướcEm hãy tóm tắt lại tác phẩmc, Tóm tắt truyệnTruyện An Dương Vương và Mị Châu - Trọng Thuỷ Ngữ vănI. Giới thiệu bài học:II. Tìm hiểu Tiểu dẫn:III. Đọc hiểu văn bản:Đọc hiểu cấu trúc văn bảnd, Cách đọc - hiểu truyền thuyếtEm hãy rút ra những điểm khác nhau cơ bản giữa truyền thuyết so với thần thoại và truyện cổ tích?Sự khác biệt cơ bản giữa truyền thuyết với thần thoại và truyện cổ tích: + cốt truyện của truyền thuyết có không gian và thời gian xác định (gắn với lịch sử, địa lý của dân tộc). + Nhân vật trong truyền thuyết gắn với nhân vật, sự kiện lịch sử trọng đại của dân tộc.Truyện An Dương Vương và Mị Châu - Trọng Thuỷ Ngữ vănI. Giới thiệu bài học:II. Tìm hiểu Tiểu dẫn:III. Đọc hiểu văn bản:Đọc hiểu cấu trúc văn bản.2. Đọc hiểu nội dung văn bản.2.1. Nhân vật ADV2.1. Nhân vật ADV:a. ADV xây thành dựng nước: ADV là ai? Vì sao ADV lại xây thành? Công việc xây thành của ADV gặp rất nhiều khó khăn. Vậy ADV đã làm những gì? Ý nghĩa của những việc làm đó? ADV là người đứng đầu đất nước, dời đô từ miền núi về đồng bằng để phát triển kinh tế, văn hoá nên ADV cho xây thành để bảo vệ đất nước một bước phát triển mới, một quyết sách sáng suốt. Khi xây thành xong lại đổ, ADV vô cùng lo lắng, nhà vua lập đàn trai giới, cầu đảo bách thần Toàn tâm toàn ý của nhà vua trong việc xây thành, dựng nước. Vua trực tiếp cùng Rùa vàng đi diệt yêu quái Không sợ nguy hiểm, mong muốn xây dựng Loa thành vững mạnh. Xây dựng Loa thành thành công. Là ông vua có công lao lớn trong việc xây dựng đất nước.Truyện An Dương Vương và Mị Châu - Trọng Thuỷ Ngữ vănI. Giới thiệu bài học:II. Tìm hiểu Tiểu dẫn:III. Đọc hiểu văn bản:Đọc hiểu cấu trúc văn bản.2. Đọc hiểu nội dung văn bản.2.1. Nhân vật ADVChi tiết nhà vua lo lắng hỏi Rùa vàng “Nay nếu có giặc ngoài thì lấy gì mà chống” thể hiện điều gì? Qua chi tiết Rùa vàng tháo vuốt đưa cho ADV, nhân dân muốn thể hiện điều gì? Thể hiện sự lo lắng của ADV trong việc chống ngoại xâm, bảo vệ bờ cõi. ADV được thần linh giúp đỡ là cách nhân dân ca ngợi nhà vua, tự hào về chiến công xây thành, chế nỏ, chiến thắng giặc ngoại xâm của ADVSơ đồ Cổ LoaLẫy nỏTruyện An Dương Vương và Mị Châu - Trọng Thuỷ Ngữ vănI. Giới thiệu bài học:II. Tìm hiểu Tiểu dẫn:III. Đọc hiểu văn bản:Đọc hiểu cấu trúc văn bản.2. Đọc hiểu nội dung văn bản.2.1. Nhân vật ADVb. ADV mất cảnh giác, bi kịch mất nướcỞ đoạn truyện sau, ADV có những việc làm nào?Chúng thể hiện điều gì? Nhận lời cầu hoà, cầu hôn, gả con gái Mị Châu cho Trọng Thuỷ Mong mỏi hoà bình nhưng không ngờ được mưu mô kẻ thù. Chủ quan, ỷ lại vào vũ khí mà không đề phòng “Đà không sợ nỏ thần hay sao?”. Đây là những việc làm sai lầm của ADV. Những sai lầm này làm cho nước mất nhà tan, vua phải tự tay chém con gái mình.Truyện An Dương Vương và Mị Châu - Trọng Thuỷ Ngữ vănI. Giới thiệu bài học:II. Tìm hiểu Tiểu dẫn:III. Đọc hiểu văn bản:Đọc hiểu cấu trúc văn bản.2. Đọc hiểu nội dung văn bản.2.1. Nhân vật ADVKhi chạy tới cùng đường, ADV đã cầu cứu ai? Ý nghĩa của việc đó?ADV chạy đến cùng đường, giặc đuổi sau lưng, vua cầu cứu Rùa vàng. “Sứ Thanh giang ở đâu mau mau lại cứu”. Ở đây, Rùa vàng đại diện cho nhân dân. Chạy tới cùng đường, ADV cầu cứu Rùa vàng thể hiện chỗ dựa cuối cùng của nhà Vua là nhân dân.Khi được Rùa vàng bảo “kẻ ngồi sau ngựa chình là giặc đó”,ADV đã hiểu ra mọi chuyện. ADV đã làm những gì? Hành động đó thể hiện điều gì?Khi đã hiểu ra mọi chuyện, ADV tự tay chém con gái mình nhân vật trong truyền thuyết hành động theo ý chí, theo quan điểm của nhân dân, cộng đồng.Truyện An Dương Vương và Mị Châu - Trọng Thuỷ Ngữ vănI. Giới thiệu bài học:II. Tìm hiểu Tiểu dẫn:III. Đọc hiểu văn bản:Đọc hiểu cấu trúc văn bản.2. Đọc hiểu nội dung văn bản.2.1. Nhân vật ADVChi tiết ADV cầm sừng tê bảy tấc rẽ nước xuống biển thể hiện quan điểm gì của nhân dân?ADV tuy có mắc sai lầm nhưng nhân dân vẫn ngưỡng mộ, tôn vinh. Nhân dân đã mở trái tim yêu thương, trân trọng đón ADV về cõi vĩnh hằng. Bởi dù có mắc sai lầm nhưng ADV vẫn là một vị vua có công xây dựng đất nước, vẫn đặt quyền lợi giang sơn, xã tắc lên trên hết. Truyện An Dương Vương và Mị Châu - Trọng Thuỷ Ngữ vănI. Giới thiệu bài học:II. Tìm hiểu Tiểu dẫn:III. Đọc hiểu văn bản:Đọc hiểu cấu trúc văn bản.2. Đọc hiểu nội dung văn bản.2.1. Nhân vật ADV2.2 Nhân vật Mị ChâuVề việc Mị Châu lén đưa cho Trọng Thuỷ xem nỏ thần, có hai cách đánh giá sau: Mị Châu chỉ thuận theo tình cảm vợ chồng mà quên nghĩa vụ với đất nước. Mị Châu làm theo ý chồng là hợp lẽ tự nhiên, hợp đạo lí?Ý kiến của em như thế nào? Trước hết phải đứng trên quan điểm coi quyền lợi của giang sơn, xã tắc là trên hết, tất nhiên chúng ta không bỏ qua tình cảm, nghĩa vụ vợ chồngnhưng nó phải đặt sau, đặt dưới quyền lợi giang sơn, xã tắc, đất nước. Chính vì vậy đã có nhiều lời trách cứ Mị Châu.“Tôi kể ngày xưa chuyện Mị Châu. Trái tim lầm chỗ để trên đầuNỏ thần vô ý trao tay giặc. Nên nỗi cơ đồ đắm biển sâu.” (Tố Hữu- Tâm sự) 2.2. Nhân vật Mị ChâuTruyện An Dương Vương và Mị Châu - Trọng Thuỷ Ngữ văn Am thờ Mị Châu ở Cổ Loa Đông Anh – Hà NộiTượng đá cụt đầuTruyện An Dương Vương và Mị Châu - Trọng Thuỷ Ngữ vănI. Giới thiệu bài học:II. Tìm hiểu Tiểu dẫn:III. Đọc hiểu văn bản:Đọc hiểu cấu trúc văn bản.2. Đọc hiểu nội dung văn bản.2.1. Nhân vật ADV2.2 Nhân vật Mị ChâuBằng hư cấu nghệ thuật “máu nàng chảy xuống biển, trai sò ăn phải đều biến thành hạt châu”, xác nàng hoá thành ngọc thạch, nhân dân muốn bày tỏ thái độ và tình cảm như thế nào với Mị Châu?Qua hư cấu nghệ thuật này, nhân dân muốn bày tỏ thái độ, tình cảm với Mị Châu gồm hai mặt:* Nàng mắc tội mất cảnh giác, trực tiếp dẫn đến việc mất nước Âu Lạc, bởi vậy nàng phải trả giá bằng cái chết.* Nhân dân cũng thấu hiểu nàng bị kẻ khác lợi dụng, bởi nàng ngây thơ, nhẹ dạ. Nhân dân muốn thể hiện sự bao dung, niềm thông cảm sâu sắc.Truyện An Dương Vương và Mị Châu - Trọng Thuỷ Ngữ vănI. Giới thiệu bài học:II. Tìm hiểu Tiểu dẫn:III. Đọc hiểu văn bản:Đọc hiểu cấu trúc văn bản.2. Đọc hiểu nội dung văn bản.2.1. Nhân vật ADV2.2. Nhân vật Mị Châu2.3. Nhân vật Trọng ThuỷEm hãy kể ra các hành động của Trọng Thuỷ trong truyện?Chỉ ra đâu là hành động nghĩa vụ của một tên gián điệp, đâu là hành động thể hiện tình cảm vợ chồng?Hành động nghĩa vụ: lấy Mị Châu, ăn cắp nỏ thần.Hành động thể hiện tình cảm vợ chồng: + hỏi Mị Châu cách tìm nàng khi có chiến tranh xảy ra.+ Trọng Thuỷ đi tìm Mị Châu, đau đớn khi thấy Mị Châu đã chết.+ Trọng Thuỷ tự vẫn ở giếng ngọc. 2.3. Nhân vật Trọng ThuỷTruyện An Dương Vương và Mị Châu - Trọng Thuỷ Ngữ vănI. Giới thiệu bài học:II. Tìm hiểu Tiểu dẫn:III. Đọc hiểu văn bản:Đọc hiểu cấu trúc văn bản.2. Đọc hiểu nội dung văn bản.2.1. Nhân vật ADV2.2. Nhân vật Mị Châu2.3. Nhân vật Trọng ThuỷTheo em, hình ảnh “ngọc trai- giếng nước” có phải biểu tượng cho mối tình thuỷ chung hay không?Hình ảnh này không mang ý nghĩa ca ngợi mối tình thuỷ chung mà nó nhằm: Chiêu tuyết cho danh dự của Mị Châu, chứng thực tấm lòng trong trắng của nàng. Chi tiết “nước giếng” có hồn Trọng Thuỷ hoà cùng nỗi hối hận là sự chứng nhận cho mong muốn hoá giải tội lỗi của hắn (gây oan phải giải oan)Truyện An Dương Vương và Mị Châu - Trọng Thuỷ Ngữ vănI. Giới thiệu bài học:II. Tìm hiểu Tiểu dẫn:III. Đọc hiểu văn bản:Đọc hiểu cấu trúc văn bản.2. Đọc hiểu nội dung văn bản.2.1. Nhân vật ADV2.2. Nhân vật Mị Châu2.3. Nhân vật Trọng Thuỷ3. Đọc hiểu ý nghĩa văn bảnTừ tên văn bản, gợi cho em điều gì về chủ đề tác phẩm?Từ tên văn bản gợi ra cho hai chủ đề chính của văn bản: Giữ nước, không mất cảnh giác. Tình yêu.Từ câu chuyện giữ nước, mất nước em rút ra bài học gì? Bài học: c¶nh gi¸c tr­íc mäi ©m m­u cña kÎ thï, ®Æc biÖt trong x· héi ph¸t triÓn ngµy nay kÎ thï cña n­íc ta lµ sù ph¸ ho¹i vÒ v¨n ho¸, kinh tÕ, x· héi, nh÷ng kÎ chèng ph¸ §¶ng vµ Nhµ n­íc. Trong bÊt cø hoµn c¶nh nµo, chóng ta còng kh«ng ®­îc chñ quan .Từ câu chuyện vợ chồng Mị Châu, Trọng Thuỷ, em rút ra bài học gì?Bài học: phải xử lý đúng đắn mối quan hệ riêng chung, cá nhân- cộng đồng, yêu nhưng không được mù quáng, cả tin ngây thơ.Truyện An Dương Vương và Mị Châu - Trọng Thuỷ Ngữ vănI. Giới thiệu bài học:II. Tìm hiểu Tiểu dẫn:III. Đọc hiểu văn bản:Đọc hiểu cấu trúc văn bản.2. Đọc hiểu nội dung văn bản.2.1. Nhân vật ADV2.2. Nhân vật Mị Châu2.3. Nhân vật Trọng Thuỷ3. Đọc hiểu ý nghĩa văn bảnIV. Ghi nhớV. Luyện tậpIV. Ghi nhớ: SGK trang 43.V. Luyện tập:Bài tập: So sánh kết thúc trong truyền thuyết “Thánh Gióng” và truyền thuyết ADV và Mị Châu - Trọng Thuỷ để rút ra nét giống và khác nhau trong thái độ của nhân dân với Thánh Gióng và ADV ?Định hướng:+ Thánh Gióng: thể hiện lòng ngưỡng mộ, tôn vinh cao nhất của nhân dân ta đối với người anh hùng dân tộc trước sự hi sinh vô tư, cao cả.+ ADV: ADV cũng đi vào cõi vĩnh hằng nhưng thái độ tôn vinh cao quý nhất nhân dân ta đã dành cho Thánh Gióng.Truyện An Dương Vương và Mị Châu - Trọng Thuỷ Ngữ vănXin trân trọng cảm ơnTruyện An Dương Vương và Mị Châu - Trọng Thuỷ