Bài giảng môn học Ngữ văn khối 10 - Tiết: Tấm cám

Tấm CámHỏi: Phần tiểu dẫn SGK trình bày những nội dung gì? Nêu cụ thể từng nội dung?I- Tìm hiểu chung1- Tiểu dẫn3 nội dung: + Phân loại truyện cổ tích. + Truyện cổ tích thần kì + Truyện Tấm Cám: Thuộc cổ tích thần kì , được phổ biến ở nhiều dân tộc khác nhau trên thế giới.Tấm Cám2- Văn bản: Văn bản chia làm mấy đoạn? Nêu nội dung của từng đoạn?3 đoạn: - Đoạn 1: Taâ - Đoạn 2: Miêu tả cuộc đấu tranh không khoan nhượng chống lại cái xấu, cái ác để giành và giữ hạnh phúc. Tấm CámII- Đọc- hiểu văn bản:1-Thân phận của Tấm:Hỏi: Cuộc đời và số phận bất hạnh của Tấm được miêu tả như thế nào? Những chi tiết này gợi cho em suy nghĩ gì?- Tấm và Cám là hai chị em cùng cha khác mẹ;Mẹ Tấm chết khi Tấm còn rất nhỏ.- cha chết Tấm ở với dì ghẻ là mẹ Cám. Tấm CámHỏi: Tác giả dân gian đã miêu tả diễn biến truyện như thế nào để dẫn đến xung đột giữa Tấm và mẹ con Cám?- Tấm Làm lụng vất vả ngày đêm; Cám được mẹ nuông chiều ăn ngon mặc đẹp không phải làm gì.- Cám lừa Tấm để cướp công xúc tép giành phần thưởng là chiếc yếm đỏ.Mẹ con Cám lừa giết cá bống ăn thịt.Mẹ con Cám không cho Tấm đi xem hội còn đổ thóc lẫn gạo bắt Tấm nhặt.Tấm Cám Mâu thuẫn giữa Tấm và mẹ con Cám phản ánh mâu thuẫn xung đột gì trong xã hội? Em có nhận xét gì về những chi tiết miêu tả để làm nổi bật mâu thuẫn?- Mâu thuẫn giữa Tấm và mẹ con Cám là mâu thuẫn gia đình trên bình diện đạo đức. Đó là mâu thuẫn giữa một bên là cái thiện, cái tốt với một bên là cái xấu, cái ác.Truyện đã mượn xung đột trong gia đình để phản ánh mâu thuẫn xã hội. Hướng giải quyết mâu thuẫn theo quan điểm thiện thắng ác, ở hiền gặp lành.Nhân vật Tấm dù có trải qua bao khó khăn , thậm chí phải chết cuối cùng vẫn được hưởng hạnh phúc.Tấm CámHỏi : con đường dẫn đến hạnh phúc của Tấm như thế nào?Suy nghĩ của em về chi tiết này?- Quá trình giải quyết mâu thuẫn theo hướng thiện thắng ác là con đường dẫn đến hạnh phúc của Tấm. Tác giả dân gian đã mượn yếu tố kì ảo trong truyện: Bụt luôn luôn xuất hiện khi Tấm gặp khó khăn để an ủi và phù trợ cho Tấm.Tấm Cám Tấm -Bị Cám lấy mất giỏ tép->KhócCá bống bị mẹ con cám ăn thịt -> khóc.Không được đi xem hội, phải ngồi nhặt thóc -> khóc.Không có quần áo đi xem hội -> Khóc. BụtHiện ra, an ủi, cho Tấm cá bống .Chỉ cách tìm xương cá và cho Tấm hi vọng đổi đời.Sai đàn chim sẻ nhặt thóc.Cho quần áo đẹp đi xem hội, giúp Tấm gặp VuaTấm CámEm có suy nghĩ gì về con đường dẫn đến hạnh phúc của Tấm? Hạnh phúc ấy cho em cảm nhận gì?- Tử cô gái mồ côi Tấm trở thành hoàng hậu. Hạnh phúc ấy chỉ có ở con người hiền lành lương thiện, chăm chỉ. Điều đó nêu triết lí “ở hiền gặp lành”. Đây cũng là quan niệm phổ biến trong truyện cổ tích thần kì Việt nam. Trở thành hoàng hậu là ước mơ khát vọng lớn lao của người nông dân bị áp bức xưa.Tấm Cám2- Cuộc đấu tranh không khoan nhượng để giành và bảo vệ hạnh phúc của Tấm.Tấm trải qua mấy kiếp hồi sinh? Phân tích từng hình thức biến hóa của Tấm? Quá trình biến hóa ấy có ý nghĩa gì?Tấm CámTấm trải qua bốn kiếp hồi sinh:- Bị chết đuối ---------- Vàng Anh bị giết-----Xoan đào bị chặt----- -Khung cửi bị đốt-------Cây thị, quả thị---------Thành vàng Anh Thành cây xoan đào.Thành khung cửi dệt , tuyên chiến với kẻ thùThành cô Tấm xinh đẹp hơn.Tấm CámTừ đầu đến cuối truyện thái độ của Tấm đối với hành vi tàn ác của mẹ con Cám có sự chuyển biến như thế nào? Các yếu tố kì ảo đóng vai trò khác nhau ra sao? Em có nhận xét gì về những vât hóa thân của Tấm?Tấm Cám- Thái độ phản kháng của Tấm ngày càng cao trước cuộc đấu tranh ngày càng gay go ác liệt. Từ chỗ chỉ biết ôm mặt khóc, và mỗi lần như vậy Bụt lại hiện ra an ủi, giúp đỡ đến chỗ Tấm đã vùng lên đấu tranh quyết liệt, không hề khóc và Bụt cũng không xuất hiện những lúc Tấm bị hại. Nhân dân lao động muốn qua nhân vật Tấm thể hiện ý thức của mình: muốn có hạnh phúc thực sự con người phải tự giành lấy. Tấm Cám- Các yếu tố kì ảo cũng có vai trò khác nhau. ở phần một từ con cá bông đến vật báu trả ơn cùng do Bụt mang đến cho Tấm, nhưng sang phần hai ta thấy từ con chim vàng anh, xoan đào, khung cửi, quả thị không thay Tấm đấu tranh mà chỉ là những vật Tấm gửi linh hồn để trở về đấu tranh quyết liệt với kẻ thù giành lại hạnh phúc. Mặt khác những vật hóa thân này mượn cái vỏ bề ngoài của thuyết luân hồi của đạo phật để thể hiện mơ ước, tinh thần lạc quan của nhân dân. Cô Tấm chết đi sống lại không phải tìm hạnh phúc ở cõi niết bàn mà quyết giành và giữ hạnh phúc ngay ở cõi đời nàyTấm CámIII- Củng cố- luyện tập:TRuyện Tấm Cám phản ánh mơ ước của nhân dân, tìm dẫn chứng để làm rõ ước mơ đó?Nêu ấn tượng của em khi đọc câu truyện?Tấm Cám- Truyện Tấm Cám Thể hiện ước mơ đổi đời của nhân dân. Cô Tấm từ đứa trẻ mồ côi bị tước bỏ, hành hạ cả về vật chất lẫn tinh thần đã vụt đứng dậy đấu tranh không khoan nhượng để giành và bảo vệ hạnh phúc và còn vươn tới vị trí cao nhất của người phụ nữ trong xã hội phong kiến xưa.- Truyện hấp dẫn người đọc ở nội dung và đặc biệt là việc sử dụng các yếu tố kì ảo trong truyệnTấm CámGhi nhớ:Luyện tập:1- Nếu đôi giày là vật trao duyên thì cái gì là vật nối duyên trong câu truyện này? Lí giải?2- Miếng trầu có ý nghĩa như thế nào trong đời sống văn hóa của người Việt Nam?Hãy đọc một số câu ca dao tục ngữ có hình ảnh miếng trầu?Tấm CámNếu đôi giày là vật trao duyên thì miếng trầu têm cánh phượng là vật nối duyên, nó thể sự khéo léo, tế nhị và đảm đang của người têm trầu. Nhờ miếng trầu mà vua nhận ra Tấm.- miếng trầu còn gắn với đời sống văn hóa của dân tộc Việt: mời trầu khi khách đến nhà; mời trầu trong lễ cưới hỏi