Bài giảng môn học Ngữ văn khối lớp 10 - Tiết: Ca dao than thân, tình nghĩa yêu thương

Ca dao than thaân, tình nghóa yeâu thöông Laø caùc theå loaïi tröõ tình baèng vaên vaàn keát hôïp lôøi thô vôùi nhaïc, dieãn taû ñôøi soáng noäi taâm cuûa con ngöôøi.CA DAO LAØ GÌ ?Ñaây laø caâu ca dao naøo ?I) Tieåu daãn 1) Nội dung ca dao	- Thể hiện đời sống tâm hồn, tư tưởng, tình cảm của nhân dân trong các quan hệ lứa đôi, gia đình, quê hương, đất nước.	- Chia thành hai loại:	+ Ca dao trữ tình: Là những tiếng hát than thân; những lời ca yêu thương tình nghĩa.	+ Ca dao hài hước.2) Nghệ thuật ca dao	- Lời ca ngắn, phần lớn theo thể lục bát hay lục bát biến thể.	- Ngôn ngữ gần với lối nói hằng ngày, giàu hình ảnh so sánh, ẩn dụ.	- Sử dụng lối diễn đạt bằng một số công thức mang đậm sắc thái dân gian.II. Đọc hiểu1) Phân tích.Bài ca dao số 1, 2: Tiếng hát than thân.Mở đầu.	- Thân em: Lặp lại → Môtíp quen thuộc trong ca dao→ Xác định: Lời than thân của người phụ nữ.→ Gợi cảm giác xót xa, ngậm ngùi.	Đó là nỗi đau chung của người phụ nữ trong xã hội cũ. Ý nghĩa nội dung: Bài ca dao số 1:	+ Nghệ thuật so sánh: Thaân em vôùi taám luïa → Sắc đẹp, tuổi xuân của người phụ nữ→ Giá trị của bản thân mình mà cô gái ý thức được.	+ Phất phơ giữa chợ biết vào tay ai→ Họ giống như một món hàng để mua bán.→ Người phụ nữ không có quyền quyết định hạnh phúc, cuộc đời của mình mà phụ thuộc vào người khác.	Bài ca dao thể hiện tâm trạng lo âu của cô gái về tương lai. 	(Không biết mình sẽ hạnh phúc hay khổ đau).	Một số bài ca dao khác:“Thân em như hạt mưa saHạt vào gác tía, hạt ra ruộng cày.”“Thân em như giếng giữa đàngNgười khôn rửa mặt, người phàm rửa chân.” 		Baùnh troâi nöôùc  	Thaân em vöøa traéng laïi vöøa troøn Baûy noåi ba chìm vôùi nöôùc nonRaén naùt maëc daàu tay keû naënNhöng em vaãn giöõ taám loøng son Hoà Xuaân Höông	Bài ca dao số 2:	+ Củ ấu gai: →Xấu xí, thô kệch. + Ruột trong thì trắng, vỏ ngoài thì đen.Nghệ thuật: đối lập, ẩn dụ.→ Nhấn mạnh, khẳng định vẻ đẹp tâm hồn- giá trị thực của cô gái.. + Lời mời mọc:“Ai ơi, nếm thử mà xemNếm ra, mới biết rằng em ngọt bùi.”→ Lời mời mọc: chân thành, da diết. 	Taïi sao phaûi môøi moïc nhö theá ?	-Phải mời mọc như vậy vì giá trị của họ không được ai biết đến.	-Thể hiện tâm trạng: ngậm ngùi, xót xa vì không thể quyết định được số phận của mình.	Mong ước của người phụ nữ về một cuộc sống hạnh phúc.	Hai bài ca dao đã khẳng định vẽ đẹp của người phụ nữ (về ngoại hình cũng như tâm hồn, tính cách) đồng thời nói lên thân phận nhỏ bé, phụ thuộc của họ trong xã hội cũ.b. Bài ca dao số 3. Chaøng trai than thôû cho tình yeâu dang dôû Lời nói đưa đẩy : “ Trèo lên ” Đại từ phiếm chỉ : “ Ai” Cách chơi chữ tinh tế : Khế “chua” lòng người cũng đang “chua” chátTrèo lên cây khế nửa ngày Ai làm chua xót lòng này khế ơiMặt trăng sánh với mặt trờiSao Hôm sánh với sao Mai chằng chằngMình ơi ! Có nhớ ta chăngTa như sao Vượt chờ Trăng giữa trời.Baøi ca dao soá 4Khaên thöông nhôù aiKhaên rôi xuoáng ñaátKhaên thöông nhôù aiKhaên vaét leân vaiKhaên thöông nhôù aiKhaên chuøi nöôùc maétÑeøn thöông nhôù aiMaø ñeøn khoâng taétMaét thöông nhôù aiMaét nguû khoâng yeânÑeâm qua em nhöõng lo phieànLo vì moät noãi khoâng yeân moät beà- Nhaân vaät tröõ tình: Coâ gaùi- Taâm traïng: Thöông nhôù – öu phieàn Noãi nhôù thöông daèng daëc, khoân nguoâi, khoâng sao baøy toû cuøng ngöôøi thöông. - Laëp caáu truùc:toâ ñaäm, khaéc saâu noãi nhôù thöông- Nhöõng hình aûnh theå hieän taâm traïng: KhaênThöông nhôù – rôiThöông nhôù – vaét leân vaiThöông nhôù – chuøi nöôùc maét Ñeøn Khoâng taét Maét Nguû khoâng yeânSöû duïng ngheä thuaät nhaân hoaù vaø hoaùn duï.Nhöõng lo phieàn cuûa coâ gaùi cuõng laø vì thöông nhôù. Ñaïi töø: Taâm traïng :emlo phieànGiaûi baøy tröïc tieápNhôù thöông Lo phieàn-Hai caâu luïc baùt cuoái:Baøi ca dao soá 5 Öôùc gì soâng roäng moät gang,Baéc caàu daûi yeám ñeå chaøng sang chôi Noäi dung: Lôøi öôùc muoán cuûa coâ gaùi noùi vôùi ngöôøi yeâu cuûa mình 	Hình aûnh “Soâng roäng moät gang”, “caàu daûi yeám” : thaät gaàn guõi vaø thaân thieát vôùi ñôøi soáng nhaân daân, vôùi ngöôøi phuï nöõ. Laø nhöõng vieäc khoâng coù thöïc nhöng tình caûm boäc loä vöøa maõnh lieät vaø ñoäc ñaùo , coù duyeân laïi vöøa teá nhò vaø ñoäc ñaùo Muối ba năm muối đang còn mặnGừng chín tháng gừng hãy còn cayĐôi ta nghĩa nặng tình đầyCó xa nhau đi nữa cũng ba vạn sáu ngàn ngày mới xa Bài 6 YÙ nghóa cuûa hình aûnh aån duï “muoái vaø göøng”: 	+ Laø nhöõng gia vò.	+ Laø thuoác chöõa beänh cho nhaân daân lao ñoäng. 	+ Muoái maën ( tình nghóa maën maø ). Göøng cay ( cuoäc ñôøi cay ñaéng ).	 Tình ngöôøi coù traûi qua cay ñaéng, ngoït buøi môùi saâu naëng, beàn vöõng.	 	Ñoä maën, cay cuûa muoái vaø göøng coøn coù haïn  nhöng tình nghóa ñoâi ta daãu coù xa nhau cuõng tôùi traêm naêm (khoâng bao giôø xa nhau caû ). Toùm laïiNghóa tình gắn bó thủy chung của vợ chồng Baøi 1 Baøi 2 Baøi 3 Baøi 4 Baøi 5 Baøi 6 Duyên kiếp không thành nhưng tình nghĩa vẫn sắt son.Nỗi niềm thương nhớ người yêu da diết bồn chồnLời than thở của người phụ nữNhöõng baøi ca dao yeâu thöông – tình nghóaƯớc muốn mãnh liệt trong tình yêuNhöõng baøi ca dao yeâu thöông – tình nghóaToång keát :Noãi nieàm chua soùt ñaéng cay vaø tình caûm yeâu thöông chung thuûy cuûa ngöôøi bình daân trong xaõ hoäi cuõ ñöôïc boäc loä chaân tình vaø saâu saéc qua chuøm ca dao than thaân . Ngheâ thuaät daân gian ñaõ toâ ñaäm theâm veû ñeïp taâm hoàn hoàn cuûa ngöôøi lao ñoäng trong caùc caâu ca 	Traéc nghieäm vui