Bài giảng môn học Ngữ văn khối lớp 10 - Tiết học: Ca dao than thân yêu thương tình nghĩa

Ca dao than thânYêu thương tình nghĩaI. Khái quát về ca dao	Ca dao diễn tả đời sống tâm hồn, tư tưởng, tình cảm của nhân dân trong quan hệ cộng đồng.	:là những câu ca than thân, xót thương số phận, phản ánh nội tâm của những con người bình dân Việt Nam.thể hiện tinh thần lạc quan của người lao động	Nghệ thuật:+ Lời ca thường là thể thơ lục bát hoặc lúc bát biến thể+ Ngôn ngữ giàu hình ảnh, gần gũi với cuộc sống hằng ngày+ Có nhiều phép tu từ: ẩn dụ, so sánh+ Thường diễn đạt bằng hát đối, quan họ, hát “ghẹo”,hò đối đáp, Có 2 loại:+ Ca dao hài hước: +Ca dao trữ tìnhII. Đọc – hiểu văn bảnBài 1. Ca dao than thânThân em như tấm lụa đàoPhất phơ giữa chợ biết vào tay ai.- Hình ảnh so sánh tấm lụa đào: tượng trưng cho người phụ nữ với vẻ đẹp, tuổi xuân và giá trị của họ.- “Giữa chợ”: thân phận người con gái như một món hàng mua bán. Không thể làm chủ được tương lai và số phận của bản thân, tất cả trông chờ vào sự may rủi.Đặc điểm của câu ca dao trên và của những câu ca dao than thân nói chung@ Nét chung của ca dao than thân:+ Nội dung:- Là lời than thở của người phụ nữ, con người trong xã hội phong kiến: than thở về nỗi khổ, về số phận.- Tự khẳng định giá trị, phẩm chất của mình+ Nghệ thuật:- So sánh, tượng trưng.- Ẩn dụ.Bài 4:Khăn thương nhớ ai,Khăn rơi xuống đất.Khăn thương nhớ ai,Khăn vắt lên vai.Khăn thương nhớ ai,Khăn chùi nước mắt.Đèn thương nhớ ai,Mà đèn không tắt.Mắt thương nhớ ai,Mắt không ngủ yên.Đêm qua em những lo phiền,Lo vì một nỗi không yên một bềCâu hỏi thảo luận:Bạn hãy cho biết những hình ảnh nào xuất hiện trong đoạn ca dao trên???- Những hình ảnh diễn tả tâm trạng của nhân vật:+ Khăn thương nhớRơi xuống đấtVắt trên vaiChùi nước mắt+ Đèn không tắt.+ Mắt không ngủ yên.- Nghệ thuật: + Hoán dụ (khăn, đèn, mắt)+ Đại từ phiếm chỉ “ai”+ Câu hỏi tu từ+ Cấu trúc trùng điệp, lặp lạiCô gái hỏi khăn, đèn, mắt chính là tự hỏi lòng mìnhTâm trạng khắc khoải, không yên, nhớ thương mòn mỏi đau khổ.- Hai câu cuối:+ Tâm trạng: lo phiền+ Đại từ: EmGiải bày trực tiếp- Những lo phiền của cô gái vì thương nhớ chàng trai, lo lắng cho thân phận, hạnh phúc lứa đôi bấp bênh.Tình yêu chân thành tha thiết.c) Bài 6Muối ba năm muối đang còn mặnGừng chín tháng gừng hãy còn cayĐôi ta nghĩa nặng tình dàyCó xa nhau đi nữa cũng ba vạn sáu ngàn ngày mới xa.- Ba năm, chín tháng, ba vạn sáu ngàn ngày: khoảng thời gian rất lâu, như là không bao giờ tới.Thể hiện sự gắn bó thủy chung, khẳng định tình nghĩa vợ chồng sẽ luôn bền vững với thời gian, cả đời không bao giờ cách xa.Muối mặnTình cảm mặn mà, sâu sắcGừng cay:Cái cay đắng của cuộc đời, số phận và sự ấm nồng tình cảm vợ chồngMuối mặn, gừng cay còn có hạnIII. Tổng kếtNỗi niềm chua xót, đắng cay và tình cảm yêu thương chung thủy của người bình dân trong xã hội cũ được bộc lộ chân tình và sâu sắc qua chùm ca dao than thân, yêu thương tình nghĩa. Nghệ thuật dân gian đã tô đậm thêm vẻ đẹp tâm hồn của người lao động trong các câu ca.Ghi nhớ/ SGK/ Trang 85Cảm ơn cô và các bạn đã lắng nghe