Bài giảng môn Lịch sử Lớp 4 - Bài 21: Trịnh-Nguyễn phân tranh

Kiểm tra bài cũ 
Đinh Bộ Lĩnh đã có công gì trong buổi đầu độc lập của đất nước ta? 
 Đánh tan quân Nam Hán trên sông Bạch Đằng. 
 Dẹp loạn 12 sứ quân. 
 Đánh tan quân Tống xâm lược lần thứ hai. 
 Dẹp loạn 12 sứ quân. 
Nhà Lý dời đô ra Thăng Long vào năm nào? 
 1009. 
 1010. 
 1011. 
Kiểm tra bài cũ 
 1010. 
Thời Hậu Lê, nước ta có tên là gì? 
 Đại Cồ Việt. 
 Đại Ngu. 
 Đại Việt. 
Kiểm tra bài cũ 
 Đại Việt. 
Quốc âm thi tập là tập thơ nổi tiếng của tác giả nào thời Hậu Lê? 
 Nguyễn Trãi. 
 Vua Lê Thánh Tông. 
 Lý Tử Tấn. 
Kiểm tra bài cũ 
 Nguyễn Trãi. 
Lịch sử 
Bài 21: Trịnh – Nguyễn phân tranh 
1. Tình hình nước ta đầu thế kỷ XVI 
 Dựa vào nội dung trong bài, em hãy cho biết câu nào ĐÚNG , câu nào SAI khi nói về triều đình Hậu Lê từ đầu thế kỷ XVI? 
Đọc SGK tr53 : Từ đầu thế kỷ XVI .. cảnh loạn lạc 
a. Vua quan chăm lo cho đời sống nhân dân và phát triển đất nước. 
Sai 
b . Vua chỉ bày trò ăn chơi xa xỉ suốt ngày đêm. 
Đúng 
c . Quan lại trong triều chia phe phái, đánh giết lẫn nhau để giành quyền lợi. 
Đúng 
d . Quan lại trong triều đoàn kết một lòng, thương dân. 
Sai 
e . Bắt dân xây thêm nhiều cung điện. 
Đúng 
g . Nhân dân gọi vua Lê Uy Mục là “vua quỷ”, gọi vua Lê Tương Dực là “vua lợn”. 
Đúng 
a. Vua quan chăm lo cho đời sống nhân dân và phát triển đất nước. 
b . Vua chỉ bày trò ăn chơi xa xỉ suốt ngày đêm. 
c . Quan lại trong triều chia phe phái, đánh giết lẫn nhau để giành quyền lợi. 
d . Quan lại trong triều đoàn kết một lòng, thương dân. 
e . Bắt dân xây thêm nhiều cung điện. 
g . Nhân dân gọi vua Lê Uy Mục là “vua quỷ”, gọi vua Lê Tương Dực là “vua lợn”. 
Đ 
S 
S 
Đ 
Đ 
Đ 
_ Vua chỉ bày trò ăn chơi xa xỉ suốt ngày đêm. 
_ Quan lại trong triều chia phe phái, đánh giết lẫn nhau để giành quyền lợi. 
_ Bắt dân xây thêm nhiều cung điện. 
_ Nhân dân gọi vua Lê Uy Mục là “vua quỷ”, gọi vua Lê Tương Dực là “vua lợn”. 
1. Tình hình nước ta đầu thế kỷ XVI 
Tình hình đó đã nói lên điều gì về triều đại Hậu Lê? 
Nhà Hậu Lê đã bắt đầu suy yếu 
Mạc Đăng Dung là ai? 
2. Nhà Mạc ra đời và sự phân chia 
Nam triều - Bắc triều. 
 Mạc Đăng Dung là một quan võ dưới triều nhà Hậu Lê 
Đọc SGK tr 54 : Năm 1527 .mới được chấm dứt 
Mạc Đăng Dung 
Mạc Đăng Dung thuở nhỏ, nhà nghèo, nhờ có sức khoẻ đã luyện võ tìm cách tiến thân - thi đỗ lực sĩ. 
Mạc Đăng Dung nhận binh quyền của Lê Chiêu Tông để 
dẹp bọn phản loạn. 
2. Nhà Mạc ra đời và sự phân chia Nam-Bắc triều 
Thảo luận nhóm 4 
Câu 1 . Nhà Mạc ra đời như thế nào? Triều đình nhà Mạc được sử cũ gọi là gì ? 
Câu 2 . Nam triều là triều đình của dòng họ phong kiến nào ? Ra đời như thế nào ? 
Câu 3 . Vì sao có chiến tranh Nam - Bắc triều ? 
Câu 4 . Chiến tranh Nam - Bắc triều kéo dài bao nhiêu năm và có kết quả như thế nào ? 
1. Nhà Mạc ra đời như thế nào? Triều đình nhà Mạc được sử cũ gọi là gì ? 
Năm 1527, lợi dụng tình hình suy thoái của nhà Hậu Lê, Mạc Đăng Dung đã cầm đầu một số quan lại cướp ngôi nhà Lê, lập ra triều Mạc. Sử cũ gọi là Bắc triều (vì ở phía Bắc) 
Thành nhà Mạc 
2. Nam triều là triều đình của dòng họ phong kiến nào ? Ra đời như thế nào ? 
Nam triều là triều đình của dòng họ Lê. Năm 1533, Nguyễn Kim (một quan võ của triều Lê) đã tìm một người thuộc dòng dõi nhà Lê đưa lên ngôi, lập ra một triều đình riêng ở Thanh Hóa. 
 Dựa vào lược đồ em hãy xác định kinh đô của Bắc triều và Nam triều. 
Thành Tây Đô 
Thành Thăng Long 
3. Vì sao có chiến tranh Nam - Bắc triều ? 
Hai thế lực phong kiến Nam triều và Bắc triều tranh giành quyền lực với nhau gây nên cuộc chiến tranh Nam - Bắc triều. 
4. Chiến tranh Nam - Bắc triều kéo dài bao nhiêu năm và có kết quả như thế nào ? 
Chiến tranh Nam - Bắc triều kéo dài hơn 50 năm , đến năm 1592 khi Nam triều chiếm được Thăng Long thì chiến tranh mới kết thúc. 
Nhà Hậu Lê suy yếu 
Bắc triều 
Nam triều 
Mạc Đăng Dung 
Nguyễn Kim 
 Hơn 50 năm 
Năm1592 chiến tranh chấm dứt 
Nhà Lê 
Nhà Mạc 
3. Chiến tranh Trịnh - Nguyễn 
1. Nguyên nhân nào dẫn đến chiến tranh Trịnh - Nguyễn? 
2. Trình bày diễn biến chính của chiến tranh Trịnh - Nguyễn ? 
3. Nêu kết quả của chiến tranh Trịnh - Nguyễn ? 
Thảo luận nhóm đôi 
Đọc SGK tr 54 : Tưởng giang sơn . “vua Lê – chúa Trịnh” 
3. Chiến tranh Trịnh - Nguyễn 
1. Nguyên nhân 
Khi Nguyễn Kim chết, con rể là Trịnh Kiểm lên thay nắm toàn bộ triều chính. 
Con trai của Nguyễn Kim là Nguyễn Hoàng được cử vào trấn thủ vùng Thuận Hóa, Quảng Nam xây dựng lực lượng. 
Hai thế lực phong kiến Trịnh - Nguyễn tranh giành quyền lực đã gây nên cuộc chiến tranh Trịnh - Nguyễn 
2. Diễn biến 
Trong khoảng 50 năm, hai họ Trịnh - Nguyễn đánh nhau bảy lần, vùng đất miền Trung trở thành chiến trường ác liệt. 
3. Kết quả 
Hai bên lấy sông Gianh (Quảng Bình) làm ranh giới chia cắt đất nước. Đàng Ngoài từ sông Gianh trở ra, Đàng Trong từ sông Gianh trở vào làm cho đất nước bị chia cắt. 
 Trình bày diễn biến chính của chiến tranh Trịnh - Nguyễn ? 
 Dựa vào lược đồ em hãy xác định ranh giới và địa phận của Đàng Trong và Đàng Ngoài 
ĐÀNG NGOÀI 
sông Gianh 
ĐÀNG 
TRONG 
Sông Gianh hiện nay 
4. Đời sống nhân dân thế kỷ XVI. 
Trong cuộc chiến tranh giữa các thế lực phong kiến nhân dân ta phải gánh chịu những hậu quả gì ? 
Đời sống nhân dân vô cùng cực khổ, đàn ông thì phải ra trận chém giết lẫn nhau, đàn bà, trẻ con thì ở nhà sống cuộc sống đói rách. Vợ xa chồng, con không thấy bố Kinh tế đất nước suy yếu. 
Đọc SGK tr 55 : Hậu quả . Sự phát triển của đất nước. 
Nhà Lê suy yếu 
Bắc triều 
Nam triều 
Mạc Đăng Dung 
Nguyễn Kim 
 Hơn 50 năm 
Năm1592 chiến tranh chấm dứt 
Họ Trịnh 
 Họ Nguyễn 
 Khoảng 50 năm 
 Đánh nhau 7 lần 
Đất nước bị chia cắt 
Đàng Ngoài 
Đàng Trong 
Nhân dân cực khổ 
BÀI HỌC 
Từ đầu thế kỉ XVI chính quyền nhà Lê suy yếu. Các tập đoàn phong kiến xâu xé nhau tranh giành ngai vàng. Hậu quả là đất nước bị chia cắt, nhân dân cực khổ . 
Củng cố 
Trß ch¬i 
KIỂM TRA KIẾN THỨC 
 Ông là một quan võ dưới triều nhà Hậu Lê, ông đã lập ra triều Mạc. Ông là ai? 
Đ áp án : Mạc Đăng Dung 
C©u 1: 
Hai họ Trịnh – Nguyễn đã lấy nơi này làm ranh giới chia cắt đất nước. Đó là địa danh nào? 
Đáp án: Sông Gianh 
C©u 2: 
 Kinh đô Bắc triều có tên gọi là gì ? 
Đáp án: Thành Đông Kinh 
C©u 3: 
 Tên gọi của kinh đô Nam triều thế kỉ XVI? 
Đáp án: Thành Tây Đô 
C©u 4: 
Dặn dò 
Các em về nhà học bài và chuẩn bị cho tiết lịch sử sau bài 22: “Cuộc khẩn hoang ở Đàng Trong”