Bài giảng môn Luyện từ và câu Lớp 5 - Tuần 11 - Bài: Đại từ xưng hô

TRƯỜNG TIỂU HỌC LÊ NGỌC HÂN 
Luyện từ và câu – Lớp 5B 
Đại từ xưng hô. 
 1. Đại từ là gì ? 
KHỞI ĐỘNG 
2.Tìm những đại từ được dùng trong bài ca dao sau : 
Cái cò, cái vạc, cái nông, 
Sao mày giẫm lúa nhà ông, hỡi cò? 
Không không, tôi đứng trên bờ, 
Mẹ con cái diệc đổ ngờ cho tôi 
 Chẳng tin, ông đến mà coi 
Mẹ con nhà nó còn ngồi đây kia. 
mày 
ông 
nó 
tôi 
tôi 
ông 
I - Nhận xét: 
Trong số các từ xưng hô được in đậm dưới đây, những từ nào chỉ người nói ? 
 Những từ nào chỉ người nghe ? Từ nào chỉ người hay vật được nhắc tới ? 
 Ngày xưa có cô Hơ Bia đẹp nhưng rất lười, lại không biết yêu quý cơm gạo. Một hôm, Hơ Bia ăn cơm để cơm đổ vãi lung tung. Thấy vậy, cơm hỏi : 
 - Chị đẹp là nhờ cơm gạo, sao chị khinh rẻ chúng tôi thế ? 
 Hơ Bia giận dữ : 
 - Ta đẹp là do công cha công mẹ, chứ đâu nhờ các ngươi. 
 Nghe nói vậy, thóc gạo tức giận lắm. Đêm khuya, chúng rủ nhau bỏ cả vào rừng. 
 Đại từ xưng hô 
I - Nhận xét: 
- Những từ chỉ người nói: 
chúng tôi, ta 
 - Những từ chỉ người nghe: 
chị, các ngươi 
 - Những từ chỉ người hay vật được nhắc tới: 
chúng 
 Ngày xưa có cô Hơ Bia đẹp nhưng rất lười, lại không biết yêu 
quý cơm gạo. Một hôm, Hơ Bia ăn cơm để cơm đổ vãi lung tung. 
Thấy vậy, cơm hỏi: 
 - Chị đẹp là nhờ cơm gạo, sao chị khinh rẻ chúng tôi thế? 
 Hơ Bia giận dữ: 
 - Ta đẹp là do công cha công mẹ , chứ đâu nhờ các ngươi . 
 Nghe nói vậy, thóc gạo tức lắm. Đêm khuya, chúng rủ nhau bỏ 
cả vào rừng. 
* Cơm tự xưng là chúng tôi và gọi Hơ Bia là chị. 
 * Hơ Bia tự xưng là ta , gọi cơm là các ngươi . 
Thể hiện thái độ lịch sự, tôn trọng. 
Thể hiện thái độ kiêu căng, thô lỗ, coi thường người nói chuyện với mình. 
Cơm hỏi: 
Chị đẹp là nhờ cơm gạo, sao chị khinh rẻ chúng tôi thế ? 
Hơ Bia giận dữ: 
- Ta đẹp là do công cha công mẹ, chứ đâu nhờ các ngươi . 
2. Theo em, cách xưng hô của mỗi nhân vật ở đoạn văn trên thể hiện thái độ của người nói như thế nào ? 
3. Tìm những từ em vẫn dùng để xưng hô: 
- Với thầy, cô. 
- Với bố, mẹ. 
- Với anh, chị, em. 
- Với bạn bè. 
Đối tượng 
Gọi 
Tự xưng 
Với thầy, cô 
thầy, cô 
em, con 
Với bố, mẹ 
bố, ba, tía... 
mẹ, má, u... 
con 
Với anh, chị 
anh, chị 
em 
Với em 
em 
anh, chị 
Với bạn bè 
cậu, bạn, đằng ấy... 
tôi, tớ, mình... 
II- Ghi nhớ: 
Đại từ xưng hô là từ được người nói dùng để tự chỉ mình hay chỉ người khác khi giao tiếp: tôi, chúng tôi; mày, chúng mày; nó, chúng nó, 
2. Bên cạnh các từ nói trên, người Việt Nam còn dùng nhiều danh từ chỉ người làm đại từ xưng hô để thể hiện rõ thứ bậc, tuổi tác, giới tính: ông, bà, anh, chị, em, cháu, thầy, bạn,  
3. Khi xưng hô, cần chú ý chọn từ cho lịch sự, thể hiện đúng mối quan hệ giữa mình với người nghe và người được nhắc tới. 
1. Tìm các đại từ xưng hô và nhận xét về thái độ, tình cảm của nhân vật khi dùng mỗi đại từ trong đoạn văn sau: 
 Trời mùa thu mát mẻ. Trên bờ sông, một con rùa đang cố sức tập chạy. Một con thỏ thấy thế liền mỉa mai: 
 - Đã gọi là chậm như rùa mà cũng đòi tập chạy à ! 
 Rùa đáp: 
 - Anh đừng giễu tôi ! Anh với tôi thử chạy thi coi ai hơn ! 
 Thỏ ngạc nhiên: 
 - Rùa mà dám chạy thi với thỏ sao ? Ta chấp chú em một nửa đường đó. 
III- Luyện tập 
Trời mùa thu mát mẻ. Trên bờ sông, một con rùa đang cố sức tập chạy. Một con thỏ thấy thế liền mỉa mai: 
 - Đã gọi là chậm như rùa mà cũng đòi tập chạy à ! 
 Rùa đáp: 
 - Anh đừng giễu tôi ! Anh với tôi thử chạy thi coi ai hơn ! 
 Thỏ ngạc nhiên: 
 - Rùa mà dám chạy thi với thỏ sao ? Ta chấp chú em một nửa đường đó. 
 - Các đại từ xưng hô: 
anh, tôi, ta, chú em. 
 - Thỏ xưng là ta , gọi Rùa là chú em . 
 - Rùa xưng là tôi , gọi Thỏ là anh . 
* Thái độ: Tôn trọng, lịch sự với Thỏ. 
* Thái độ: Kiêu căng, coi thường Rùa. 
1.Tôi 
2.Tôi 
 4.Tôi 
5.Nó 
3.Nó 
6. chúng ta 
Bài 2 : Chọn các đại từ xưng hô tôi, nó, chúng ta thích hợp với mỗi ô trống : 
Thứ tự cần điền 
Hoạt động nối tiếp 
* Đại từ xưng hô là gì ? 
Cảm ơn các em 
học sinh thân yêu