Bài giảng môn Ngữ văn 10 - Cảnh ngày hè - Trường THPT Tiểu Cần

KÍNH CHÀO QUÍ THẦY CÔTRƯỜNG THPT TIỂU CẦNGiáo viên: Nguyễn Đức TuấnNGUYỄN TRÃI (1380 - 1442)QUỐC ÂM THI TẬPNỘI DUNGNGHỆ THUẬTLí tưởng nhân nghĩa,yêu nước, thương dân.Tình yêuthiên nhiên, quê hương,con người,cuộc sống. . .Thể thơ Đường luậtđược tác giả sử dụngthuần thục như thể thơ dân tộc.Có khi chen vào chỗ thích hợpmột số câu lục ngôn (câu sáu chữ)QUỐC ÂM THI TẬP(254 bài)Vô đềMôn thì lệnh Môn hoa mộcMôn cầm thúNgôn chí(21 bài)Mạn thuật(14 bài)Tự thán(41 bài)Tự thuật(11 bài)Bảo kínhcảnh giới(61 bài)CẢNH NGÀY HÈ (Bài số 43)CẢNH NGÀY HÈ(Bảo kính cảnh giới – bài 43)Nguyễn TrãiCẢNH NGÀY HÈ(Bảo kính cảnh giới – bài 43)Nguyễn TrãiCẤU TRÚC BÀI GIẢNGI.TÌM HIỂU CHUNG 1. Xuất xứ 2. Chủ đềII. ĐỌC – HIỂU VĂN BẢN 1. Nội dung a. Bức tranh ngày hè b. Vẻ đẹp tâm hồn của Nguyễn Trãi b1. Tâm hồn yêu thiên nhiên, yêu đời, yêu cuộc sống. b2. Tấm lòng ưu ái với dân với nước. 2. Nghệ thuật. III. Ý NGHĨA VĂN BẢN I. TÌM HIỂU CHUNG1. Xuất xứI.TÌM HIỂU CHUNG 1. Xuất xứDựa vào phần tiểu dẫn, em hãy nêu xuất xứ của bài thơ?Bài thơ được trích trong chùm thơ “Bảo kính cảnh giới” bài số 43, trong tập “Quốc âm thi tập” của Nguyễn Trãi.2. Chủ đề2. Chủ đềRồi hóng mát thuở ngày trường,Hòe lục đùn đùn tán rợp giương .Thạch lựu hiên còn phun thức đỏ,Hồng liên trì đã tiễn mùi hương.Lao xao chợ cá làng ngư phủ,Dắng dỏi cầm ve lầu tịch dương.Dẽ có Ngu cầm đàn một tiếng, Dân giàu đủ khắp đòi phương.Dựa vào nội dung bài thơ, em hãy nêu chủ đề của bài thơ? Tâm hồn yêu thiên nhiên, yêu cuộc sống và khát vọng hòa bình hạnh phúc cho nhân dân của người anh hùng Nguyễn Trãi.I. TÌM HIỂU CHUNG 1. Xuất xứ 2. Chủ đềII. ĐỌC - HIỂUI.TÌM HIỂU CHUNGII. ĐỌC – HIỂU VĂN BẢN 1. Nội dung a. Bức tranh ngày hè 1. Nội dung a. Bức tranh ngày hèBức tranh ngày hè ở đây được tác giả miêu tả với những hình ảnh,chi tiết nào ? *Bức tranh ngày hè (chiều hè) được miêu tả với những hình ảnh, chi tiết:- Màu xanh của tán lá hòe lan rộng thành bóng mát che rợp cả một khoảng đất rộng.I. TÌM HIỂU CHUNG 1. Xuất xứ 2. Chủ đềII. ĐỌC – HIỂU 1. Nội dung a. Bức tranh ngày hèII. ĐỌC – HIỂU VĂN BẢN1. Nội dung a. Bức ngày mùa hè *Cảnh ngày hè (chiều hè) được miêu tả với những hình ảnh, chi tiết: - Màu xanh của tán lá hòe lan rộng thành bóng mát che rợp cả một khoảng đất rộng.- Cây thạch lựu bên hiên nhà đang nở hoa đỏ thắm.I. TÌM HIỂU CHUNG 1. Xuất xứ 2. Chủ đềII. ĐỌC – HIỂU 1. Nội dung a. Bức tranh ngày hèa. Bức ngày mùa hè *Cảnh ngày hè (chiều hè) được miêu tả với những hình ảnh, chi tiết: - Màu xanh của tán lá hòe lan rộng thành bóng mát che rợp cả một khoảng đất rộng.- Cây Thạch lựu bên hiên nhà đang nở hoa đỏ thắm.- Hoa sen hồng ngoài ao đã ngát mùi hương.I. TÌM HIỂU CHUNG 1. Xuất xứ 2. Chủ đềII. ĐỌC – HIỂU 1. Nội dung a. Bức tranh ngày hè- Tiếng người nói lao xao ngoài chợ cá.- Tiếng ve kêu nhịp nhàng lúc khoan lúc nhặt như tiếng đàn.* Nghệ thuật Rồi hóng mát thuở ngày trường, Hòe lục đùn đùn tán rợp giương Thạch lựu hiên còn phun thức đỏ, Hồng liên trì đã tiễn mùi hương . Lao xao chợ cá làng ngư phủ , Dắng dỏi cầm ve lầu tịch dương . Dẽ có Ngu cầm đàn một tiếng , Dân giàu đủ khắp đòi phươngEm hãy xác định những động từ, tính từ, các từ láy được sử dụng trong bài thơ và phân tích tác dụng của những từ loại đó?I. TÌM HIỂU CHUNG 1. Xuất xứ 2. Chủ đềII. ĐỌC – HIỂU 1. Nội dung a. Bức tranh ngày hè- Tiếng người nói lao xao ngoài chợ cá.- Tiếng ve kêu nhịp nhàng lúc khoan lúc nhặt như tiếng đàn.* Nghệ thuật- Các động từ: Đùn đùn, giương, phunCó một cái gì thôi thúc tự bên trong, đang ứa căng, đang tràn đầy, phải giương lên, phải phun ra hết lớp này đến lớp khác.- Các tính từ: Lục, đỏ, hươngCảnh ngày hè có đủ hương sắc.I. TÌM HIỂU CHUNG 1. Xuất xứ 2. Chủ đềII. ĐỌC – HIỂU 1. Nội dung a. Bức tranh ngày hè* Nghệ thuật- Các động từ: Đùn đùn, giương, phun  Có một cái gì thôi thúc tự bên trong, đang ứa căng, đang tràn đầy, phải giương lên, phải phun ra hết lớp này đến lớp khác.- Các tính từ: Lục, đỏ, hương  Cảnh ngày hè có đủ hương sắc.- Các từ láy: Lao xao, dắng dỏiNhấn mạnh âm thanh của cảnh ngày hè  cảnh ngày hè ở đây rất xao động, nhộn nhịp, rộn rã.- Cách ngắt nhịp ¾ khá mới mẻLàm nổi bật cảnh vật chiều hè.“Thạch lựu hiên còn phun thức đỏ”(Cảnh ngày hè - Nguyễn Trãi)“Đầu tường lửa lựu lập loè đâm bông”(Truyện Kiều - Nguyễn Du)Cả hai thi sĩ tài ba đều có cái nhìn tinh tế đối với cảnh vật.Với từ “phun”  Nguyễn Trãi thiên về tả sức sống.Với từ “lập loè”  Nguyễn Du thiên về tạo hình sắc.I. TÌM HIỂU CHUNG 1. Xuất xứ 2. Chủ đềII. ĐỌC – HIỂU 1. Nội dung a. Bức tranh ngày hèQua việc tìm hiểu trên, em thấy bức tranh ngày hè trong bài thơ hiện lên như thế nào và cho biết mối quan hệ giữa con người và cảnh vật ở đây?Bức tranh ngày hè (chiều hè) ở một vùng làng chài hiện lên chân thật, sinh động, tràn đầy sức sống  Sự đồng cảm giữa con người và cảnh vật.a. Bức tranh ngày hè.Cảnh ngày hè (chiều hè) được miêu tả với những hình ảnh,chi tiết: - Màu xanh của tán lá hòe lan rộng thành bóng mát che rợp cả một khoảng đất rộng. - Cây thạch lựu bên hiên nhà đang nở hoa đỏ thắm.- Hoa sen hồng ngoài ao đã ngát mùi hương.- Tiếng người nói lao xao ngoài chợ cá.- Tiếng ve kêu nhịp nhàng lúc khoan lúc nhặt như tiếng đàn. Bức tranh chiều hè ở một vùng làng chài hiện lên chân thật, sinh động, tràn đầy sức sống.  Sự đồng cảm giữa con người và cảnh vật.I. TÌM HIỂU CHUNG 1. Xuất xứ 2. Chủ đềII. ĐỌC – HIỂU 1. Nội dung a. Bức tranh ngày hèII. ĐỌC – HIỂU VĂN BẢN 1. Nội dung a. Bức ngày ngày hè b. Vẻ đẹp tâm hồn của Nguyễn Trãi b1. Tâm hồn yêu thiên nhiên, yêu đời, yêu cuộc sống. b. Vẻ đẹp tâm hồn của Nguyễn Trãi b1. Tâm hồn yêu thiên nhiên, yêu đời, yêu cuộc sống. - Câu 1: Rồi / hóng mát / thuở ngày trường.+ “Rồi”Rỗi rãi, nhàn nhã+ “Thuở ngày trường”Thuở ngày dàiI. TÌM HIỂU CHUNG 1. Xuất xứ 2. Chủ đềII. ĐỌC – HIỂU 1. Nội dung a. Bức tranh ngày hè b. Vẻ đẹp tâm hồn của Nguyễn Trãi b1. Tâm hồn yêu thiên nhiên, yêu đời, yêu cuộc sống b1. Tâm hồn yêu thiên nhiên, yêu đời, yêu cuộc sống- Câu 1: Rồi / hóng mát / thuở ngày trường.+ “Rồi”  rỗi rãi, nhàn nhã+ “Thuở ngày trường” thuở ngày dài + Nhịp thơ 1/ 2/ 3  câu thơ lục ngôn Thời gian rảnh rỗi, tâm hồn thư thái, thanh thản để làm thơ, ngắm cảnh, để yêu say cảnh đẹp.I. TÌM HIỂU CHUNG 1. Xuất xứ 2. Chủ đềII. ĐỌC – HIỂU 1. Nội dung a. Bức tranh ngày hè b. Vẻ đẹp tâm hồn của Nguyễn Trãi b1. Tâm hồn yêu thiên nhiên, yêu đời, yêu cuộc sống b1. Tâm hồn yêu thiên nhiên, yêu đời, yêu cuộc sống- Câu 1:Thời gian rảnh rỗi, tâm hồn thư thái, thanh thản để làm thơ, ngắm cảnh, để yêu say cảnh đẹp.- Câu 2,3,4:Cây ở ngoài hiên, ngoài ao đều ở trạng thái tràn đầy sức sống , đua nhau trổ hoa, tỏa hương.Tâm trạng phấn chấn của nhà thơ trước cảnh thiên nhiên.- Câu 5,6:Âm thanh cuộc sống: lao xao của làng ngư phủ, dắng dỏi của tiếng ve.Lòng thiết tha yêu đời, yêu cuộc sống của tác giả.I. TÌM HIỂU CHUNG 1. Xuất xứ 2. Chủ đềII. ĐỌC – HIỂU 1. Nội dung a. Bức tranh ngày hè b. Vẻ đẹp tâm hồn của Nguyễn Trãi b1. Tâm hồn yêu thiên nhiên, yêu đời, yêu cuộc sống. b2.Tấm lòng ưu ái với dân, với nuớc b2.Tấm lòng ưu ái với dân, với nuớcCâu 7,8:- Tác giả ước mơ có được chiếc đàn của vua Thuấn để gảy khúc Nam Phong ca ngợi cảnh dân ấm no, hạnh phúc. - Câu kết, câu lục ngôn nhịp thơ 3/3 :Sự dồn nén cảm xúc của cả bài thơ.Niềm tha thiết lớn với đời, ước mong về một xã hội thanh bình, nhân dân sống trong ấm no hạnh phúc, dân giàu, nước mạnh. Mang ý nghĩa thẩm mỹ và nhân văn sâu sắc.b.Vẻ đẹp tâm hồn của Nguyễn Trãi b1. Tâm hồn yêu thiên nhiên, yêu đời, yêu cuộc sống.Câu 1:Thời gian rảnh rỗi, tâm hồn thư thái, thanh thản để làm thơ, ngắm cảnh, để yêu say cảnh đẹp.Câu 2,3,4: Cây ở ngoài hiên, ngoài ao đều ở trạng thái tràn đầy sức sống , đua nhau trổ hoa, tỏa hương Tâm trạng phấn chấn của nhà thơ trước cảnh thiên nhiênCâu 5,6: Âm thanh ngày hè: lao xao của làng ngư phủ, dắng dỏi của tiếng ve  Âm thanh của cuộc sống nhộn nhịp Lòng thiết tha yêu đời, yêu cuộc sống của tác giả. b2.Tấm lòng ưu ái với dân, với nuớcCâu 7,8: Tác giả ước mơ có được chiếc đàn của vua Thuấn để gảy khúc Nam Phong ca ngợi cảnh dân ấm no hạnh phúc.Niềm tha thiết lớn với đời, ước mong về một xã hội thanh bình, nhân dân sống trong ấm no hạnh phúc, dân giàu, nước mạnhI. TÌM HIỂU CHUNG 1. Xuất xứ 2. Chủ đềII. ĐỌC – HIỂU 1. Nội dung a. Bức tranh ngày hè b. Vẻ đẹp tâm hồn của Nguyễn Trãi b1. Tâm hồn yêu thiên nhiên, yêu đời, yêu cuộc sống. b2.Tấm lòng ưu ái với dân, với nuớc 2. Nghệ thuật 2. Nghệ thuật Em hãy tìm những nét nghệ thuật tiêu biểu được sử dụng trong bài thơ?- Hệ thống ngôn từ giản dị, tinh tế xen lẫn từ Hán và điển tích.- Sử dụng từ láy độc đáo: đùn đùn, lao xao, dắng dỏi, . . .III. Ý NGHĨA VĂN BẢN III. Ý NGHĨA VĂN BẢN Tư tưởng lớn xuyên suốt sự nghiệp trước tác của Nguyễn Trãi – tư tưởng nhân nghĩa yêu nước thương dân – được thể hiện qua những rung động trữ tình dạt dào trước cảnh thiên nhiên ngày hè.CỦNG CỐCẢNH NGÀY HÈBức tranh mùa hèVẻ đẹp tâm hồn củaNguyễn TrãiChân thật, sinh động, tràn đầy sức sống. Yêu thiên nhiên,yêu đời yêu cuộc sống.Tấm lòng ưu áivới dân,với nước.DẶN DÒ- Học thuộc lòng bài thơ.-Bài thơ giúp em hiểu gì về Nguyễn Trãi?- Em có nhận xét gì về tiếng Việt trong bài thơ?BÀI HỌC KẾT THÚC KÍNH CHÀO QUÍ THẦY CÔ