Bài giảng môn Ngữ văn 10 - Phong cách ngôn ngữ nghệ thuật - Trường Thpt Đạ Tông

PHONG CAÙCH NGOÂN NGệế NGHEÄ THUAÄTTRệễỉNG THPT ẹAẽ TOÂNGGV: TRAÀN THề KIM LYNS: 24-02-10I. Ngôn ngữ nghệ thuật. 1- Khái niệm.* Ví dụ: 	“ Dạo hiên vắng thầm gieo từng bước,	 Ngồi rèm thưa rủ thác đòi phen ”.(Trích "Tình cảnh lẻ loi của người chinh phụ" - Ngữ văn 10 tập II)Nhận xét: Các nhà văn, nhà thơ đã dùng ngôn ngữ để diễn tả một cách đúng nhất cách cảm, cách nghĩ của mình  sử dụng ngôn ngữ một cách nghệ thuật.nghệ thuật=> Gợi hình ảnh người chinh phụ trong nỗi khắc khoải, bồn chồn, cô đơn, lẻ loi một mình.. - Khái niệm.Ngôn ngữ nghệ thuật là ngôn ngữ gợi hình, gợi cảm được dùng trong văn bản nghệ thuật.* Ví dụ 1: 2- Phân loại ngôn ngữ trong văn bản nghệ thuật. “... ở đó có một con sông lớn, trên sông bắc một cái cầu dài ước hơn nghìn thước, gió tanh, sóng xám, hơi lạnh thấu xương. Hai bên cầu có đến vạn quỷ Dạ Xoa mắt xanh tóc đỏ, hình dáng nanh ác. Hai con quỷ dùng gông dài, thừng lớn gông trói Tử Văn mà giải đi rất nhanh.” (Trích "Chuyện chức phán sự đền Tản Viên"- Ngữ văn 10 tập II)“Này thầy tiểu ơi! Thầy như táo rụng sân đình Em như gái dở đi rình của chua Thầy tiểu ơi” (Trích chèo quan âm Thị Kính) * Ví dụ 2: nghệ thuật“ Gà eo óc gáy sương năm trống, Hoè phất phơ rủ bóng bốn bên. Khắc giờ đằng đẵng như niên, Mối sầu dằng dặc tựa miền biển xa ”. (Trích "Tình cảnh lẻ loi của người chinh phụ" - Ngữ văn 10 tập II)* Ví dụ 3: * Nhận xét: .nghệ thuật- Giống nhau: Đều sử dụng ngôn ngữ đã được gọt giũa để diễn đạt dụng ý của người viết. nghệ thuật + Ví dụ 1: lời kể kết hợp với miêu tả và sử dụng hàng loạt các từ ngữ gợi hình ảnh: sông lớn, cầu dài, gió tanh, sóng xám, hơi lạnh thấu xương...-> gợi sự rùng rợn trên đường đi đến Minh ti. + Ví dụ 3: - Từ ngữ cá thể hoá thể hiện tâm trạng, tính cách của nhân vật, có câu hát đệm tạo nên âm điệu của chèo. +Ví dụ 2:* các yếu tố ngôn ngữ được tổ chức, sắp xếp trong khuôn khổ thể thơ song thất lục bát.* nghệ thuật: sử dụng từ láy, biện pháp so sánh, có vần điệu... -> diễn tả thấm thía nỗi cô đơn của người chinh phụ.- Khác nhau: Bảng phân loại ngôn ngữ trong văn bản nghệ thuật.nghệ thuật.Loại ngôn ngữThể loạiĐặc điểmNgôn ngữ thơCác thể thơ, ca dao, hò, vè...Giầu hình ảnh, nhạc điệu Ngôn ngữ tự sựTruyện ký, tiểu thuyếtMiêu tả, trần thuậtNgôn ngữ sân khấuKịch, chèo, tuồng...Cá thể hoá (nhân vật nói thể hiện tâm trạng, cá tính,)3. Chức năng của ngôn ngữ nghệ thuật.nghệ thuật. * Ví dụ: “ Trong đầm gì đẹp bằng sen Lá xanh bông trắng lại chen nhị vàng Nhị vàng bông trắng lá xanh Gần bùn mà chẳng hôi tanh mùi bùn.” ( Ca dao Việt Nam).* Nhận xét: -Trong đầm, lá xanh, bông trắng, nhị vàng, hôi, tanh,... - Đảo trật tự từ ở câu 2 và 3, nghệ thuật so sánh. Nơi sinh sống, cấu tạo, màu sắc, sự trong sạch của cây sen -> ca ngợi vẻ đẹp của hoa sen.Khẳng định cái đẹp có thể hiện hữu và bảo tồn ngay trong những môi trường có nhiều cái xấu.Từ ngữ - nghệ thuậtChức năng thông tinChức năng thẩm mĩ.Sơ đồ chức năng của ngôn ngữ nghệ thuật.nghệ thuật. Chức năngThông tinThẩm mĩĐặc điểm, tính chất của sự vật, sự việc, hiện tượng	- Biểu hiện cái đẹp và khơi gợi nuôi dưỡng cảm xúc thẩm mĩ.	4. Phạm vi sử dụng của ngôn ngữ nghệ thuật.nghệ thuật..Ngôn ngữ nghệ thuậtVăn bản nghệ thuật. (Chủ yếu)Lời nói hằng ngày.Văn bản thuộc phong cách khác.nghệ thuật II- Luyện tậpCâu 1: Ngôn ngữ nghệ thuật là ngôn ngữ gợi hình gợi cảm và được 	dùng chủ yếu trong văn bản nghệ thuật. Đúng hay sai?Câu 2: Ngôn ngữ nghệ thuật khác ngôn ngữ hàng ngày ở chức năng: a. thông tin. c. thẩm mĩ. b. tác động. d. giáo dục.Câu 3: Chất liệu của ngôn ngữ nghệ thuật là: a. ngôn ngữ văn chương. c. ngôn ngữ chính luận. b. ngôn ngữ hàng ngày. d.ngôn ngữ hành chính.Đúngb. ngôn ngữ hàng ngày.c. thẩm mĩ.nghệ thuậtBài tập về nhà:1.Em hãy tìm ngôn ngữ gợi hình gợi cảm trong một văn bản tự sự hoặc văn bản thơ mà em yêu thích.2. Vận dụng những hiểu biết về ngôn ngữ nghệ thuật, em hãy viết một đoạn văn thể hiện cảm nhận của mình về văn bản mà em yêu thích nói trên.