Bài giảng môn Ngữ văn 10 - Tiết 29, 30: Ôn tập văn học dân gian Việt Nam

NhiÖt liÖt chµo mõngquý thÇy, c« gi¸o vÒ dù giê m«n ng÷ v¨n líp 10A2 ĐINH THỊ THU HƯỜNG THPT ĐÀ BẮC TiÕt 29- 30: «n tËp v¨n häc d©n gian ViÖtnamĐINH THỊ THU HƯỜNG THPT ĐÀ BẮC Néi dung «n tËpV¨n häc d©n gian ViÖt Nam§Æc tr­ng c¬ b¶nHÖ thèng thÓ lo¹iNh÷ng gi¸ trÞc¬ b¶nTÝnh truyÒnmiÖngTÝnhtËp thÓTruyÖn d©ngianC©u nãid©ngianTh¬cad©ngianS©nkhÊud©n gianGi¸trÞ nhËn thøcGi¸ trÞgi¸odôcGi¸trÞthÈmmü I. Đặc trưng cơ bản của văn học dân gian1Tác phẩm nghệ thuật ngôn từ truyền miệng2Sản phẩm của quá trình sáng tác tập thể2§Æc tr­ng c¬ b¶nTÝnh truyÒn miÖngTÝnh tËp thÓ Bµi 5 §iÒn tiÕp vµo sau c¸c tõ më ®Çu Th©n em nh­... ®Ó thµnh nh÷ng bµi ca dao trän vÑn.	- Th©n em nh­... - Th©n em nh­... - Th©n em nh­...1. 	 Th©n em nh­ tÊm lôa ®µo PhÊt ph¬ gi÷a chî biÕt vµo tay ai. 2. 	Th©n em nh­ h¹t m­a sa H¹t vµo ®µi c¸c, h¹t ra ruéng cµy.3. 	Th©n em nh­ giÕng gi÷a ®µng Ng­êi kh«n röa mÆt, ng­êi phµm röa ch©n.II. Hệ thống thể loại Truyện dân gianCâu nói dân gianThơ ca dân gianSân khấu dân gian- Thần thoại - Cổ tích - Truyền thuyết - Ngụ ngôn - Sử thi- Truyện cười- Truyện thơ- Tục ngữ- Câu đố- Ca dao- VèChèo Đặc trưng chủ yếu của một số thể loại văn học dân gian Thể loạiNội dungNghệ thuậtSử thi(anh hùng)Truyền thuyếtNhững vấn đề có ý nghĩa lớn đối với đời sống cộng đồng.- Tác phẩm tự sự có quy mô lớn;- Hình t­îng nghÖ thuËt hoµnh tr¸ng;- C©u v¨n trïng ®iÖp ngữ, giàu hình ảnh; - So sánh, phóng đại...Kể những sự kiện và nhân vật lịch sử (hoặc có liên quan đến lịch sử) theo cái nhìn của người dân.- Tác phẩm tự sự có dung lượng vừa;- Có yếu tố kỳ ảo. Thể loạiNội dungNghệ thuậtTruyện cổ tíchTruyện cườiTruyện thơ- Những con người bình thường trong xã hội.Thể hiện tinh thần nhân đạo, l¹c quan.- Tác phẩm văn xuôi tự sự.- Cốt truyện hư cấu, nhiều yếu tố kì ảo.- Kết cấu quen thuộc.Ph¶n ¸nh các hiện tượng nhằm phê phán hoặc giải trí có chứa yếu tố gây cười.- Dung lượng ngắn.- Mâu thuẫn phát triển nhanh và kết thúc bất ngờ.Khát vọng hạnh phúc và tự do. - Dung lượng lớn. - Tự sự, giàu tính trữ tình. - Hình ảnh so sánh, các biện pháp điệp ngữ, điệp cấu trúc.Thể loạiNội dungNghệ thuậtCa daoDiễn tả đời sống tâm hồn, tư tưởng tình cảm của nhân dân trong các quan hệ lứa đôi, gia đình, quê hương, đất nướcSo sánh, ẩn dụ, lối diễn đạt bằng công thức mang đậm sắc thái dân gian. “ Đăm Săn rung khiên múa. Một lần xốc tới, chàng vượt một đồi tranh. Một lần xốc tới nữa, chàng vượt một đồi lồ ô. Chàng chạy vun vút qua phía đông, vun vút qua phía tây.” 	Đoạn 1BµI TËP 1 Nh÷ng nÐt næi bËt trong nghÖ thuËt miªu t¶ nh©n vËtanh hïng cña sö thi lµ g× ? (DÉn chøng tõ ba ®o¹n v¨n).Nhê nh÷ng thñ ph¸p ®Æc tr­ng ®ã, vÎ ®Ñp cña ng­êi anh hïng sö thi ®· ®­îc lÝ t­ëng hãa nh­ thÕ nµo ?“ Chàng múa trên cao, gió như bão. Chàng múa dưới thấp, vang lên tiếng đĩa khiên đồng. Khi chàng múa trên cao, vang lên tiếng đĩa khiên kênh. Khi chàng chạy nước kiệu, quả núi ba lần rạn nứt, ba đồi tranh bật rễ bay tung. ” Đoạn 2“ Bắp chân chàng to bằng ống bễ, sức chàng ngang sức voi đực, hơi thở chàng ầm ầm tựa sấm dậy, chàng nằm sấp thì gãy rầm sàn, chàng nằm ngửa thì gãy xà dọc: Đăm Săn vốn đã ngang tàng từ trong bụng mẹ ”. ( Trích Chiến thắng Mtao Mxây )Đoạn 3 Những nét nổi bật trong nghệ thuật miêu tả- So s¸nh:“Chàng múa trên cao, gió như bão”, “Chàng múa dưới thấp, gió như lốc”,...- Phãng ®¹i:	 “Một lần xốc tới, chàng vượt một đồi tranh. Một lần xốc tới nữa, chàng vượt một đồi lồ ô”...- KÕt cÊu trïng ®iÖp:Chàng móa...; chàng nằm sấp..., chàng nằm ngửa... T«n lªn vÎ ®Ñp cña ng­êi anh hïng sö thi, víi søc m¹nh vµ tµi n¨ng phi th­êng.2. So sánh các thể loạiThể loạiMục đích sáng tácHình thức lưu truyềnNội dungNhân vật chínhNghệ thuậtSử thi anh hùngTruyền thuyếtGhi lại mơ ước và phát triển cộng đồng của người xưaNãi, kể diÔn s­íng Ph¶n ¸nh xã hội ở giai đoạn tiÒn giai cÊpNgười anh hùng kì vĩ, hào hùngSo sánh, phóng đại, trùng điệpbµi tËp 2 C¨n cø vµo tÊn bi kÞch cña MÞ Ch©u- Träng thñy trong TruyÖn An D­¬ng V­¬ng vµ MÞ Ch©u Träng Thñy, h·y lËp b¶ng vµ ghi l¹i néi dung tr¶ lêi theo mÉu d­íi ®©y. Cái lõi của sự thậtBi kịch được hư cấuNhững chi tiết hoang đường, kì ảoKết cục của bi kịchBài học rút raXung đột An Dương Vương và Triệu Đà trong lịch sửTình yêu Thần Kim Quy, lẫy nỏ thần, Rùa Vàng rẽ nước dẫnAnDương Vương xuống biển, ngọc trai - giếng nước Tất cả đều tan biến:Đất nước Gia đình- Tình yêuSáng suốt trong việc giữ nước, không chủ quan, nhẹ dạ 3. Lập bảng tổng hợp so sánh các thể loại.cñng cè 1. Nắm được hai đặc trưng cơ bản. 2. Hệ thống các thể loại của văn học dân gian (12 thể loại)ch©n thµnh c¶m ¬n quý thÇy, c« vµ tËp thÓ líp 10A2