Bài giảng môn Ngữ văn 10 - Tiết học 38: Cảnh ngày hè

CHAèO MặèNG QUấ THÁệY CÄ ÂÃÚN DặÛ TIÃÚT HOĩC HÄM NAYMọn: Ngổợ VànLồùp: 10A1Tiết 38cảnh ngày hè(Nguyễn Trãi)cảnh ngày hèTiết 38(Nguyễn Trãi)1. Tập thơ “Quốc âm thi tập”Nội dung: Phản ánh vẻ đẹp con người Nguyễn Trãi: người anh hùng với lí tưởng nhân nghĩa, yêu nước thương dân; nhà thơ với tình yêu thiên nhiên, quê hương, con người, cuộc sốngb. Nghệ thuật: Thơ Nôm Đường luật thất ngôn xen lục ngôn.c. Bố cục:- Chia thành 4 phần: Vô đềMôn thì lệnhMôn hoa mộcMôn cầm thú- Phần Vô đề được sắp xếp thành các mục:Ngôn chíMạn thuậtTự thánTự thuậtBảo kính cảnh giớiI. Tiểu dẫncảnh ngày hèTiết 38(Nguyễn Trãi)2. Bài thơ “Cảnh ngày hè”a. Xuất xứ: Bài số 43 trong mục “Bảo kính cảnh giới” phần “Vô đề” tập thơ “Quốc âm thi tập”.b. Hoàn cảnh sáng tác: Trong khoảng thời gian nhà thơ ở ẩn tại Côn Sơncảnh ngày hèTiết 38(Nguyễn Trãi)Rồi / hóng mát / thuở ngày trườngHoè lục đùn đùn / tán rợp giươngThạch lựu hiên / còn phun thức đỏHồng liên trì / đã tiễn mùi hươngLao xao chợ cá / làng ngư phủDắng dỏi cầm ve / lầu tịch dươngDẽ có Ngu cầm / đàn một tiếngDân giàu đủ / khắp đòi phươngII. Đọc – hiểu văn bản1. Đọc – giải thích từ ngữcảnh ngày hèTiết 38(Nguyễn Trãi)Rồi hóng mát thuở ngày trườngHoè lục đùn đùn tán rợp giươngThạch lựu hiên còn phun thức đỏHồng liên trì đã tiễn mùi hươngLao xao chợ cá làng ngư phủDắng dỏi cầm ve lầu tịch dươngDẽ có Ngu cầm đàn một tiếngDân giàu đủ khắp đòi phương(Rỗi rãi)(ngát, nức)(inh ỏi)(lẽ ra)(nhiều)(màu vẻ, dáng vẻ)(ngày dài)(sen hồng ở ao)(làng chài lưới)(mặt trời lặn)(đàn)(Màu xanh thẫm)Rỗi rãi, ngồi hóng mát suốt cả ngày dài.Cây hoè màu xanh thẫm, đùn đùn tán lá giương lên che rợp.Cây thạch lựu bên hiên còn phun màu đỏSen hồng trong ao đã toả ngát mùi hươngTiếng lao xao của phiên chợ cá làng chài lướiTiếng ve inh ỏi như tiếng đàn bên ngôi lầu lúc mặt trời sắp lặnLẽ ra có cây đàn của vua Thuấn để đàn lên một tiếngDân chúng khắp nơi đều được giàu có, no đủ.cảnh ngày hèTiết 38(Nguyễn Trãi)2. Tìm hiểu văn bảna. Vẻ đẹp bức tranh thiên nhiên, cuộc sốngHoè lục đùn đùn tán rợp giươngThạch lựu hiên còn phun thức đỏHồng liên trì đã tiễn mùi hươngLao xao chợ cá làng ngư phủDắng dỏi cầm ve lầu tịch dương* Phối hợp hài hoà đường nét hình ảnh, màu sắc, âm thanh- Hình ảnh : hoè, thạch lựu, sen, làng ngư phủ, lầu tịch dương.- Màu sắc : lục, đỏ, hồng.- Âm thanh : lao xao, dắng dỏi.Thiên nhiên tươi tắn, rực rỡ, rộn rã; cuộc sống con người thanh bình, yên vuicảnh ngày hèTiết 38(Nguyễn Trãi)+ Từ ngữ:Diễn tả sức sống căng đầy chất chứa bên trong tạo vật.2. Tìm hiểu văn bảna. Vẻ đẹp bức tranh thiên nhiên, cuộc sốngHoè lục đùn đùn tán rợp giươngThạch lựu hiên còn phun thức đỏHồng liên trì đã tiễn mùi hươngLao xao chợ cá làng ngư phủDắng dỏi cầm ve lầu tịch dương+ Nhịp thơ:Tập trung sự chú ý của người đọc, làm nổi bật hơn cảnh vật trong ngày hè. / /Sử dụng các động từ mạnh (đùn đùn, phun, giương, tiễn)Nhịp 3/4 (câu 3, 4)cảnh ngày hèTiết 38(Nguyễn Trãi)2. Tìm hiểu văn bảna. Vẻ đẹp bức tranh thiên nhiên, cuộc sống+ Bút pháp tả :Thiên nhiên có hình, có hồn và gợi cảm hơn.Hoè lục đùn đùn tán rợp giươngThạch lựu hiên còn phun thức đỏHồng liên trì đã tiễn mùi hươngLao xao chợ cá làng ngư phủDắng dỏi cầm ve lầu tịch dươngBức tranh ngày hè sinh động, đầy sức sống và sự giao cảm mạnh mẽ nhưng tinh tế của tâm hồn nhà thơ với cảnh vật.+ Cảm nhận bằng nhiều giác quan:diễn tả trạng thái tinh thần của cảnh vật thị giác, khứu giác, thính giáccảnh ngày hèTiết 38(Nguyễn Trãi)2. Vẻ đẹp tâm hồn nhà thơRồi hóng mát thuở ngày trường+ Rồi: rỗi rãi+ Nhịp thơ: 1/ 2/3 thanh thản, thư thái, ung dung tự tại.Tình yêu thiên nhiên, yêu cuộc sống tha thiết. Dẽ có Ngu cầm đàn một tiếngDân giàu đủ khắp đòi phươngTấm lòng ưu ái với dân, với nước //và khát vọng đem lại cuộc sống ấm no, hạnh phúc cho muôn dân.cảnh ngày hèTiết 38(Nguyễn Trãi)III. Tổng kết1. Nghệ thuật:+ Thể thơ: Thơ Nôm Đường luật thất ngôn chen lục ngôn.+ Ngôn ngữ: giản dị, tinh tế.+ Miêu tả cảnh đặc sắc: phối hợp hài hoà màu sắc, hình ảnh, âm thanh; cảm nhận bằng nhiều giác quan; bút pháp tả.2. Nội dung:Bài thơ tả cảnh ngày hè cho thấy tâm hồn Nguyễn Trãi chan chứa tình yêu thiên nhiên, yêu đời, yêu nhân dân, đất nước.cảnh ngày hècảnh ngày hèTiết 38(Nguyễn Trãi)Dặn dò1. Nắm nội dung bài học.2. Chuẩn bị bài mới: Phong cách ngôn ngữ sinh hoạt+ Tìm hiểu ví dụ ở SGK.+ Hình thành khái niệm: thế nào là ngôn ngữ sinh hoạt.+ Tìm một số ví dụ ngôn ngữ sinh hoạt được sử dụng trong thơ văn và phân tích hiệu quả của việc sử dụng ấy.