Bài giảng môn Ngữ văn 10 - Tiết học: Hồi trống cổthành (tt)

CHÀO MỪNG THẦY CÔ VÀ CÁC EM HỌC SINH!Giáo viên: Nguyễn Thị Thu HoàiTrường THPT Kỹ thuật Lệ Thủy1(Trích hồi 28 của “Tam quốc diễn nghĩa”)KIỂM TRA BÀI CŨ?Hãy tóm tắt đoạn trích “Hồi trống Cổ Thành” (trích hồi 28, Tam quốc diễn nghĩa, La Quán Trung)HỒI TRỐNG CỔ THÀNHTÌM HIỂU CHUNGTác giả La Quán TrungTác phẩm Tam quốc Diễn nghĩaĐoạn trích Hồi trống Cổ ThànhII. ĐỌC – HIỂUTóm tắt, bố cụcNhân vật Trương PhiNhân vật Quan CôngHồi trống Cổ ThànhNghệ thuậtIII. TỔNG KẾTTiết 76Tiết 77HỒI TRỐNG CỔ THÀNHTÌM HIỂU CHUNGII. ĐỌC – HIỂUTóm tắt, bố cụcNhân vật Trương Phi2. NHÂN VẬT TRƯƠNG PHITheo lời giới thiệu của tác giả: Trương Phi họ Trương, tên Phi, tự là Dực Đức Diện mạo:+ mình cao tám thước+ đầu báo, mắt tròn+ râu hùm hàm én+ tiếng như sấm động+ sức vóc hơn người Con người có dung mạo, khí phách của một bậc anh hùng hào kiệt2. NHÂN VẬT TRƯƠNG PHI?Khi Tôn Càn vào thành báo tin, Trương Phi đã chuẩn bị “tiếp đón” Quan Công, người anh em kết nghĩa của mình như thế nào?2. NHÂN VẬT TRƯƠNG PHIKhi Tôn Càn vào thành báo tinHành động: chẳng nói chẳng rằng, lập tức mặc áo giáp, vác mâu lên ngựa, dẫn 1000 quân, đi tắt ra cửa bắc. Nhịp văn ngắn, sử dụng liên tiếp các động từ  Hành động nhanh, dứt khoát, mạnh mẽ, quyết đoán.Đây không phải là những việc để chuẩn bị đón tiếp người anh em mà là hành động của một dũng tướng sắp ra chiến trận, nghênh đón kẻ thù.- Thái độ: Giận dữ, nóng nảy.2. NHÂN VẬT TRƯƠNG PHI?Khi gặp Quan Công, Trương Phi có thái độ, hành động như thế nào?2. NHÂN VẬT TRƯƠNG PHIb. Khi gặp Quan CôngDiện mạo, hành động:+ mắt trợn tròn xoe+ râu hùm vểnh ngược+ hò hét như sấm+ múa xà mâu+ chạy lại đâm Quan Công (lần 1)Xưng hô: Xưng tao, gọi mày, thằng phụ nghĩa, nó Cách xưng hô khác thường, lạnh lùng, lỗ mãng  thái độ gay gắt, khinh bỉ, căm thù. Không kìm nổi cơn giận, quyết sống mái với kẻ tử thù2. NHÂN VẬT TRƯƠNG PHI?Từ lời nói của Trương Phi, cho biết vì sao nhân vật có cách cư xử như thế đối với Quan Công?2. NHÂN VẬT TRƯƠNG PHIKhi Tôn Càn vào thành báo tinKhi gặp Quan Công*Nguyên nhân:Theo Trương Phi, Quan Công là kẻ có tội, kẻ bội nghĩa:+ Thứ 1: Bỏ anh  Bất trung, bất nghĩa+ Thứ 2: Hàng Tào  Hèn hạ+ Thứ 3: Nhận phong hầu tứ tước  Tham lam+ Thứ 4: Đánh lừa em mình  Gian tráVới Trương Phi, chân lí bất di bất dịch là “trung thần thà chịu chết không chịu nhục. Có lẽ đâu đại trượng phu lại thờ hai chủ” Lí lẽ chuẩn mực của nghĩa vua tôi, của đạo trung thần, đại trượng phuLời kết tội của Trương Phi: “Mày bỏ anh, hàng Tào Tháo, được phong hầu tứ tước, nay lại đến đây đánh lừa tao!” 2. NHÂN VẬT TRƯƠNG PHIc. Khi quân Sái Dương kéo đến:- Lời nói:+ “Không phải quân mã là gì kia?”+ “Bây giờ còn chối nữa thôi?” Hành động: Múa bát xà mâu, hăm hở xông lại đâm Quan Công (lần 2)Quyết tâm lấy mạng Quan Công, giết kẻ phụ nghĩa. Sự nghi ngờ tăng lên: Trương Phi cho rằng quân mã là do Quan Công mang theo để bắt mình  bằng chứng nhãn tiền về sự phản bội của Quan CôngTrương Phi là con người ngay thẳng, bộc trực, có tình cảm yêu ghét phân minh, đen trắng rạch ròi, không chấp nhận sự nhập nhằng, quanh co; suy nghĩ giản đơn nên có cách hành xử thô bạo, lỗ mãng.2. NHÂN VẬT TRƯƠNG PHIc. Khi quân Sái Dương kéo đến: Ra điều kiện dứt khoát cho Quan Công: trong 3 hồi trống phải chém được đầu Sái Dương  khó khăn, không dễ thực hiện- Thẳng cánh đánh trống  con người trung nghĩa, không vì tình riêng mà nương tay cho kẻ có tội . Trương Phi: - ngay thẳng, bộc trực, suy nghĩ giản đơn, chỉ dựa vào sự việc trước mắt; - có tình cảm yêu ghét phân minh, đen trắng rạch ròi, không chấp nhận sự nhập nhằng, quanh co. Con người “ thẳng như làn tên bắn, trong sáng như tấm gương soi”2. NHÂN VẬT TRƯƠNG PHId. Khi Quan Công chém rơi đầu Sái Dương: - Hỏi kĩ tên lính cầm cờ hiệu về chuyện ở Hứa Đô (nhân chứng khách quan) Dù Quan Công đã chém đầu tướng Tào nhưng Trương Phi vẫn còn nghi ngờ, chưa tin hẳn. Thái độ thận trọng, khôn ngoan.2. NHÂN VẬT TRƯƠNG PHINghe hai chị kể chuyện của Quan Công: “rỏ nước mắt khóc, thụp lạy Vân Trường” Con người phục thiện, biết lỗi và tạ lỗi một cách chân thành.2. NHÂN VẬT TRƯƠNG PHITính cách, phẩm chất nổi bật ở nhân vật Trương Phi qua đoạn trích:Dũng cảm, cương trực, trung nghĩa, nóng nảy đến thô lỗ mà lại thận trọng, khôn ngoan, hết lòng phục thiện.* Nhân vật Quan Công3. Nhân vật Quan Công3. NHÂN VẬT QUAN CÔNGa.Việc Quan Công ở lại Tào doanh: Thân ở Tào doanh, tâm tại Hán Khi biết anh ở Nhữ Nam: vượt qua 5 cửa ải, chém 6 tướng Tào. Con người trung tín, biết tranh thủ thời cơ, tranh thủ kẻ thù, suy xét sự việc cẩn trọng.3. NHÂN VẬT QUAN CÔNG?Cách cư xử của Quan Công khác với Trương Phi như thế nào trong cuộc gặp gỡ (thái độ, lời nói, hành động)? 3. NHÂN VẬT QUAN CÔNGb, Khi gặp Trương Phi:- Trông thấy Trương Phi: Mừng rỡ vô cùng, giao long đao cho Châu Thương, tế ngựa lại đón em.- Giật mình tránh mũi mâu, nhắc nghĩa vườn đào.Vui mừng không xiết > < bất ngờ, khó hiểu- Trước thái độ và hành động của Trương Phi:+ Tránh đòn, không đánh trả+ Xưng hô: ta – hiền đệ, em  tình cảm, đúng mực+ Từ tốn thanh minh, giải thích rõ ràng+ Nhờ hai chị dâu minh oan Cách cư xử rất đúng mực của người anh: điềm đạm, bình tĩnh, hiểu biết, nhã nhặn, nhún nhường, khẳng định lòng trung nghĩa của mình.3. NHÂN VẬT QUAN CÔNGc. Khi quân Sái Dương đến: Mâu thuẫn bị đẩy đến cao trào  buộc phải giải quyết.- Nói với Trương Phi: xem ta chém đầu tên tướng ấy để tỏ lòng thực  chấp nhận thử thách khắc nghiệt.- Hành động: chẳng nói một lời, múa long đao xô lại, chưa dứt hồi trống, đầu Sái Dương đã lăn xuống đất.  Dứt khoát, mạnh mẽ, thể hiện tài năng, bản lĩnh, lòng dũng cảm và khí phách oai phong lẫm liệt. Con người hiểu rõ thời thế: lúc này lời minh oan tốt nhất là hành động để chứng tỏ tấm lòng của mình với huynh đệ. Bằng vài chi tiết nhỏ, tác giả đã tiếp tục khắc họa hình ảnh Quan Vân Trường vừa điềmđạm ôn hòa vừa trung dũng,giàu nghĩa khí. 3. NHÂN VẬT QUAN CÔNG4. HỒI TRỐNG CỔ THÀNH?Tìm những câu văn tả hồi trống Cổ Thành? Vì sao có thể đặt nhan đề cho đoạn trích là Hồi trống Cổ Thành?4. Ý NGHĨA HỒI TRỐNG CỔ THÀNH“Trương Phi thẳng cánh đánh trống. Chưa dứt một hồi, đầu Sái Dương đã lăn dưới đất” Hồi trống thử thách lòng trung nghĩa . Hồi trống giải mối nghi của Trương Phi, minh oan cho Quan Công. Là biểu tượng của lòng trung nghĩa, sự công minh, tinh thần dũng cảm. Hồi trống thể hiện rõ tính cách của Trương Phi (nóng nảy, cương trực, không dung tha kẻ phản bội), tài năng và lòng trung nghĩa của Quan Công.Hồi trống thách thức, minh oan và đoàn tụ anh em, ngợi ca tình nghĩa vườn đào. Tạo không khí chiến trận hào hùng, ý vị hấp dẫn đặc sắc của Tam quốc.5. NGHỆ THUẬT- Đoạn trích giàu kịch tính, đậm đà không khí chiến trận. - Lối kể chuyện giản dị, không tô vẽ, không bình phẩm  tập trung vào hành động thể hiện tính cách nhân vậtIII. TỔNG KẾTLinh hồn đoạn văn thâu tóm trong hồi trống. Đó là hồi trống thách thức, minh oan và đoàn tụ. Bài học: Kết nghĩa anh em, bạn bè . . . phải nhằm mục đích trong sáng, cao cả thì mới bền vững.Câu 1: Chủ đề của đoạn trích “Hồi trống Cổ Thành” là gì?A. Vẻ đẹp tính cách của Trương Phi và Quan Công.B. Ca ngợi tình nghĩa vườn đào của ba anh em Lưu – Quan – Trương.C. Cả A và B đều đúng.D. Cả A và B đều saiĐáp án: CCâu 2: Dòng nào dưới đây nêu không đúng tính cách Trương Phi?A. Nóng nảy cương trực	C. Tình cảm, hiểu biết	Đáp án: DCâu 3: Dòng nào dưới đây nêu đúng nhất tính cách Quan Công trong đoạn trích? Mưu mô xảo trá	C. Trung nghĩa, điềm đạmĐáp án: CB. Lòng dạ ngay thẳngD. Mềm mỏng, khéo léoB. Nóng nảy, bồng bộtD. Trí tuệ trác việt