Bài giảng môn Ngữ văn 10 - Tiết học: Tấm Cám

Truyện cổ tích Việt NamTiểu dẫnGiới thiệu chung về truyện cổ tícha/ Phân loại Cổ tíchb/ Đặc trưng của cổ tích thần kỳ (SGK)Có sự tham gia của các yếu tố thần kỳ.Kết cấu phổ biến: NV chính trải qua hoạn nạn, nghèo khổ-> hưởng hạnh phúc, thoả nguyện ý muốn.Thần kỳSinh hoạtLoài vật- Nội dung+ P/ỏ > Giới thiệu hoàn cảnh, các NV chính. Thân truyện: “Một hôm....về cung” ->Tấm ở với dì ghẻ và Cám đến khi trở thành hoàng hậu + Tấm bị giết và hoá thân Kết truyện: Còn lại -> Tấm trở lại thành người và sống hạnh phúc.2. Tìm hiểu chi tiếta/ Nhân vật và mâu thuẫn – xung đột chủ yếuMẹ con Cám - Dì ghẻ độc ác. - Cám được mẹ nuông chiều Mâu thuẫn truyện- Trong quan hệ gia đình+ Tấm > Mẫu thuẫn 1 là chủ yếu, liên tục và ngày càng căng thẳng quyết liệt.-> Mâu thuẫn 2 đóng vai trò phụ trợ.Trong quan hệ xã hội:Tấm, ông Bụt, nhà vua...(phe thiện) > Mâu thuẫn vì quyền lợi xã hội (địa vị và quyền lợi đẳng cấp)Tấm:- Mẹ cha mất sớm, ở với dì ghẻ và con của dì là Cám.- Làm việc vất vả suốt ngày đêm - Chịu sự cay nghiệt của dì ghẻ.- Sống trong xã hội phong kiến.b/ Diễn tiến mâu thuẫn- xung đột giữa Tấm và mẹ con Cám Chặng 1: Từ thân phận khổ đau trở thành hoàng hậuTấm Mẹ con Cám Mồ côi cả cha lẫn mẹ, ở với dì ghẻ. Làm lụng vất vả. Đi bắt được giỏ tép đầy, mong phần thưởng yếm đỏ. Nuôi cá bống. Muốn đi xem hội. Thử giày. Được làm hoàng hậu Dì ghẻ cay nghiệt, Cám được nuông chiều. ăn trắng mặc trơn. Cám lừa trút hết giỏ tép, giành yếm đỏ. Lừa bắt cá bống. Bắt ngồi nhặt thóc lẫn gạo. Khinh miệt. Ngạc nhiên, ấm ức, hằn học.> Phản ứng tự nhiên của 1 người yếu đuối, thụ động vì bất lực trước số phận trớ trêu và vì cô độc.* Nhận xét: Phẩm chất của Tấm: Hiền lành, chăm chỉ, chịu khó, chân thật đến cả tin, đôn hậu. Bản chất mẹ con Cám: Miệng lưỡi ngọt nhạt > Cho cá bống+ Mất cá bống => Cho cơ hội đổi đời từ 4 lọ xương cá.+ Không được đi hội => Sai chim sẻ giúp.+ Không có quần áo đẹp => Quần áo đẹp từ 4 lọ xương cá+ Đánh rơi giày => Gặp vua, làm hoàng hậu Sự chuyển biến của Tấm từ thân phận khổ đau-> hoàng hậu thể hiện:+ Phần thưởng nhân dân lao động muốn dành để bù đắp cho cô.+ Thể hiện ước mơ đổi đời.+ Niềm tin của nhân dân vào triết lí “ ở hiền gặp lành” Chặng 2: Cuộc đấu tranh không khoan nhượng giành lại hạnh phúcTấmMẹ con Cám Trèo cau. Thành chim vàng anh bay vào tay áo Vua, tố cáo tội ác của Cám Thành cây xoan đào vươn cành toả bóng mát che cho Vua. Hoá thân vào khung cửi chửi rủa Cám. Từ tro khung cửi-> cây thị- quả thị. Trở lại làm người, sống hạnh phúc. Chặt gốc cau giết Tấm Giết vàng anh. Chặt cây xoan đào làm khung cửi.Đốt khung cửi. > Tức tối, ghen ghét, muốn đoạt ngôi vị, nhổ cái gai trước mắt.> Mâu thuẫn ngày càng gay gắt, một mất một còn, đến cao trào và được giải quyết. Cách giải quyết mâu thuẫn: Tấm đấu tranh không khoan nhượngThụ động yếu ớt (khóc)Phản ứng mạnh mẽ, hoá thân nhiều lần.( răn đe, nói năng sắc sảo, ứng xử linh hoạt, xưng hô : TAO)Bài học về tinh thần kiên quyết đấu tranh để giành lại sự sống, bảo vệ hạnh phúc. ý nghĩa của các yếu tố thần kỳ trong những lần Tấm hoá thân Làm cốt truyện sinh động.- Nơi Tấm gửi linh hồn để trở về đấu tranh. Sức sống, sự trỗi dậy mạnh mẽ của nhân vật. Hàm chứa triết lí người thiện được hạnh phúc và con người phải tự đấu tranh để giành - giữ hạnh phúc. chặng 3: Tấm trả thù, trừng trị kẻ độc ác.Dẫn chứng (SGK) ý nghĩa:+ Phù hợp quá trình chuyển biến tính cách nhân vật: yếu đuối chấp nhận -> mạnh mẽ, quyết liệt, kiên cường đấu tranh đến cùng.+ Thể hiện quan niệm về thiện- ác, ước mơ công lý, tinh thần lạc quan tin tưởng vào sự chiến thắng của cái thiện.III. Tổng kếtNội dung: 2. Nghệ thuậtCảm ơn thầy cô và các em đã chú ý lắng nghe!