Bài giảng môn Ngữ văn 10 - Tiết số 85: Trao duyên

Trao duyên ( Trích “Truyện Kiều” của Nguyễn Du )Tiết 85 – Đọc văn 1. Vị trí đọan trích : - Đ ọan trích được trích từ câu 723 đến câu 756 , thuộc phần “Gia biến”.2. Nội dung : -Sau khi bán mình chuộc cha và em, trước khi phải lên theo Mã Giám Sinh, Thúy Kiều trao duyên cho Thúy Vân, nhờ em thay mình gá nghĩa với Kim Trọng. I/ Vị trí và nội dung đọan trích1. Đọc và giải nghĩa từ khó : - Đọc chậm để cảm nhận được diễn biến tâm trạng của Kiều trước, trong và sau khi trao duyên cho Vân.- Tìm hiểu nghĩa của từ : Chú ý hiểu nghĩa của hai từ Hiếu – Tình :+ Khi phải cân nhắc, ngưới ta thường đặt “hiếu” trước “tình”.Kiều đã không là ngoại lệ :“Để lời thệ hải minh sơnLàm con trước phải đền ơn sinh thành”+ Cả chữ “hiếu” và chữ “tình” đều gắn với chữ “nghĩa” khái niệm kép : hiếu nghĩa, tình nghĩa. II/ Đọc hiểu : 2. Bố cục : Có thể chia 2 phần :- 12 câu đầu : Thái độ và tâm trạng của Kiều khi trao duyên cho Vân.-22 câu còn lại : Tâm trạng của Kiều sau khi trao duyên.3. Phân tích :a.Thái độ và tâm trạng trước và trong khi trao duyên cho Vân : a1.Thái độ của Kiều trước khi trao duyên:* Trao duyên là một chuyện tế nhị và khó nói Để cho Vân chập nhận gá nghĩa cùng Kim Trọng, trước khi trao duyên, Kiều đã nói với em như thế nào ? Cậy em chiu lời.Ngồi lênlạy  thưa. hai câu thơ thể hiện thái độ, đoan trang, nhún nhường, tế nhị và khéo léo của Kiều trước khi trao duyên cho em. Từ đó Kiều đã được tạo không khí trang trọng và thiêng liêng của cuộc trao duyên.* Sau khi đã tạo không khí cho cuộc trao duyên, Kiều đã “thưa” với em điều gì ? Cách nói khác thường –gần với khẩu ngữ (cậy- chịu lời- lạy-thưa) hàm súc, thiết tha. a2. Kiều tâm sự và trao duyên cho em :- Kiều tâm sự về mối tình của Kiều và Kim Trọng đứt đọan, nay nhờ em kết lại mối “tơ thừa” với Kim Trọng.- Kiều thuyết phục em bằng tình cảm ruột thịt và tuổi xuân của em, chính thức nhờ em thay mình thực hiện lời thề nguyền với Kim Trọng.=> Lời cậy nhờ thật chân thành và tha thiết.Cách nói của Kiều thông minh, khôn khéo, vừa lý trí, vừa tình cảm tác động tình cảm của Vân, làm Vân không thể chối từ. *Thử nhận xét thái độ và tâm trạng của Kiều khi trao duyên cho em ? ( Kiều thuyết phục em bằng tiếng nói của lý trí và bằng một vẻ ngoài thật tỉnh táo ).a3.Trao kỷ vật tình yêu cho em :*Sau lời trao duyên thống thiết, Kiều chủ động trao lại cho Vân những kỷ vật nào ? Thái độ và tâm trạng của nàng khi trao kỷ vật ? Chiếc vành bức tờ mâyPhím đànmảnh hương nguyềnDuyên  giữ, vật  chung --> Trao kỷ vật cho em, nhưng Kiều vẫn muốn níu giữ cái hồn của kỷ vật ( duyên trao cho em nhưng tình mãi mãi là của chị ) Là những kỷ vật thiêng liêng của mối tình Kim –Kiều.Cách nói lấp lửng mà thể hiện sâu sắc nỗi đau đớn của Kiều.Cách miêu tả nội tâm nhân vật tinh bằng nghệ thuật tương phản ( giữa lý trí và tình cảm, giữa lời nói và hành động của Kiều )  thể hiện sâu sắc nỗi đau đớn, giằng xé, luyến tiếc của Kiều với một tình yêu mãnh liệt nhưng giàu đức hy sinh. * Nhận xét về nghệ thuật miêu tả tâm trạng Kiều của Nguyễn Du qua các câu thơ ? 2. Tâm trạng của Kiều sau khi trao duyên :* Sau khi trao duyên, trao kỷ vật tình yêu, Kiều đã căn dặn Vân điều gì ? Qua những lời căn dặn ấy, em cảm nhận gì về tâm trạng của Kiều ?- Kiều nói với Vân : + Hy vọng em và Kim Trọng “nên vợ nên chồng”, sống hạnh phúc.+ Mong em đừng quên chị ( Rưới xin chén nước cho người thác oan)  Lời Kiều nói với Vân như lời của một oan hồn thèm được tri âm, đồng cảm. * Theo em, ở những câu thơ cuối và cho biết : Kiều còn nói với Vân nữa không? Nàng hướng về ai và nói những điều gì ?- Kiều nói với chính mình – khóc cho mình và tình yêu ngắn ngủi : trâm gãy gương tan,muôn vàn ái ân!- Trong đau khổ, Kiều nhớ đến Kim Trọng và hướng về chàng để tạ lỗi và mong được đồng cảm  “Thôi thôi thiếp đã phụ chàng từ đây”=> Lời trao duyên lúc đầu giờ đây đã trở thành lời trăng trối vĩnh biệt đẫm nước mắt. Câu thơ vừa là lời kêu than , vừa là lời tiếc nuối thể hiện một tâm trạng quằn quại trong đau khổ của nàng khi tình yêu đã trao đi.- Việc trao duyên bất đắc dĩ là một sự hy sinh đầy vị tha, cao thượng (trước tình yêu tan vỡ, Kiều đau đớn đến cực độ, nhưng nàng vẫn nghĩ đến Kim Trọng, thương Kim Trọng và làm gì có thể được cho hạnh phúc của chàng: Nhờ em gái lấy Kim Trọng )  Kiều đã hy sinh đến hai lần : một lần vì Hiếu – một lần vì Tình. * Việc trao duyên của Kiều và diễn biến tâm trạng của nàng sau khi trao duyên đã nói lên điều gì về nhân cách của người con gái bất hạnh?