Bài giảng môn Ngữ văn 10 - Tiết số 88: Chí khí anh hùng

KÍNH CHÀO QUÝ THẦY CÔ VỀ DỰ GIỜ!GV: Đường Thị Thanh Hoài.CHÍ KHÍ ANH HÙNGTIẾT 88 - ĐỌC VĂN:(Trích " Truyện Kiều" - Nguyễn Du-)"CHÍ KHÍ ANH HÙNG" - NGUYỄN DU -1.Vị trí đoạn trích.A. Giới thiệu chung.Thoát khỏi bàn tay ghen tuông của Hoạn Thư, Kiều lại bị bọn Bạc Bà, Bạc Hạnh lừa bán vào lầu xanh lần thứ hai. Nhưng rồi Từ Hải đã xuất hiện đưa nàng khỏi chốn thanh lâu để đời Kiều lại có những ngày hạnh phúc, song Từ Hải “đội trời đạp đất ở đời” nhất định phải là con người của những sự nghiệp và hoài bão cao cả, đã đến lúc chàng phải lên đường để lập nên nghiệp lớn. -Đoạn trích từ câu 2213 đến 2230 trên tổng số 3254 câu.2. Đại ý:Đoạn trích thể hiện chí khí anh hùng của nhân vật Từ Hải.Dựa vào phần tiểu dẫn trong SGK em hãy cho biết vị trí của đoạn trích và nêu đại ý cho đoạn trích?"CHÍ KHÍ ANH HÙNG" - NGUYỄN DU -B. Đọc và tìm hiểu văn bản.I. Đọc, tìm hiểu nghĩa một số từ khó và chia bố cục:1. Cách đọc: đúng, trôi chảy, giọng chậm rãi, hào hùng thể hiện sự khâm phục, ngợi ca. Nửa năm hương lửa đương nồng,Trượng phu thoắt đã động lòng bốn phương. Trông vời trời bể mênh mang,Thanh gươm yên ngựa lên đường thẳng rong. Nàng rằng: “ Phận gái chữ tòng,Chàng đi thiếp cũng một lòng xin đi”. Từ rằng: “ Tâm phúc tương tri,Sao chưa thoát khỏi nữ nhi thường tình? Bao giờ mười vạn tinh binh,Tiếng chiêng dậy đất bóng tinh rợp đường. Làm cho rõ mặt phi thường, Bấy giờ ta sẽ rước nàng nghi gia. Bằng nay bốn bể không nhà, Theo càng thêm bận biết là đi đâu? Đành rằng chờ đó ít lâu, Chầy chăng là một năm sau vội gì!”. Quyết lời dứt áo ra đi,Gió mây bằng đã đến kỳ dặm khơi. "CHÍ KHÍ ANH HÙNG" - NGUYỄN DU -B. Đọc và tìm hiểu văn bản.I. Đọc, tìm hiểu nghĩa một số từ khó và chia bố cục:2. Giải nghĩa từ khó: SGK3. Bố cục: 4 câu đầu:cuộc chia tay giữa TøH và TK sau nửa năm chung sống. 12 câu tiếp: cuộc đối thoại giữa TK và TH – tính cách anh hùng của Từ.2 câu cuối: Từ Hải dứt áo ra đi.Theo các em nên chia đoạn trích này làm mấy phần, nội dung chính mỗi phần?"CHÍ KHÍ ANH HÙNG" - NGUYỄN DU -II. Tìm hiểu văn bản.- Hồn cảnh chia tay: “Nửa năm hương lửa đương nồng,Trượng phu thoắt đã động lịng bốn phương”Cuộc chia tay giữa TH và TK được diễn ra trong hoàn cảnh nào? Hoàn cảnh đó có ý nghĩa gì đến tính cách của người anh hùng TH?1. Cuộc chia tay giữa Từ Hải và Thúy Kiều.+ hương lửa đương nồng  tình cảm vợ chồng đang đằm thắm, nồng nàn.+ thoắt  ra đi nhanh chĩng, bất ngờ, dứt khốt.+ Cách nói ước lệ, hình ảnh không gian:động lịng bốn phương  khát vọng tạo lập cơng danh sự nghiệp.  Là con người của sự nghiệp lớn, khí phách người anh hùng đã thôi thúc Từ lên đường, chàng là con người yêu tự do không chấp nhận sự gò bó trong khuôn khổ."CHÍ KHÍ ANH HÙNG" - NGUYỄN DU -- Hình ảnh Từ Hải ra đi:II. Tìm hiểu văn bản.1. Cuộc chia tay giữa Từ Hải và Thúy Kiều. - “Trơng vời trời bể mênh mang,Thanh gươm yên ngựa lên đường thẳng rong”.Em có nhận xét gì về hình ảnh trời bể mênh mang? + trời bể mênh mangKhơng gian ước lệ:rộng lớn, khoáng đạt  nhấn mạnh tính chất phi phàm, mang tầm vĩc vũ trụ,hoành tráng, kỳ vĩ."CHÍ KHÍ ANH HÙNG" - NGUYỄN DU -- Hình ảnh Từ Hải ra đi:II. Tìm hiểu văn bản.1. Cuộc chia tay giữa Từ Hải và Thúy Kiều. - “Trơng vời trời bể mênh mang,Thanh gươm yên ngựa lên đường thẳng rong”.Tư thế lên đường của TH được thể hiện qua chi tiết nào?+ ánh mắt “trơng vời”, dáng dấp “thanh gươm yên ngựa”, hành động “lên đường thẳng rong”lên đường thẳng rong  tư thế hiên ngang, thái độ dứt khốt, quyết tâm lập nên sự nghiệp lớn.“Hồnh sĩc giang sơn”Tư thế người trai thời Trần trong Thuật hồi (Phạm Ngũ Lão) "CHÍ KHÍ ANH HÙNG" - NGUYỄN DU -2. Cuộc đối thoại của Thuý Kiều và Từ Hải:Thảo luận nhóm 5 phút:Nhóm 1+3 : Theo quan niệm “xuất giá tòng phu” thì việc Kiều xin đi cùng TH có hợp lý không? Vì sao?Nhóm 2+ 4: Lời đáp của Từ H thể hiện điều gì?"CHÍ KHÍ ANH HÙNG" - NGUYỄN DU -2. Cuộc đối thoại của Thuý Kiều và Từ Hải: a. Lời của Kiều: + Lời lẽ của Kiều: dựa vào đạo phu thê + Mục đích: chia sẻ khĩ khăn cùng Từ Hảivẻ đẹp nhân cách của người vợ“Nàng rằng: Phận gái chữ tịng,Chàng đi thiếp cũng một lịng xin đi.”"CHÍ KHÍ ANH HÙNG" - NGUYỄN DU -2. Cuộc đối thoại của Thuý Kiều và Từ Hải:b. Lời Từ Hải:- “Từ rằng: Tâm phúc tương tri,Sao chưa thốt khỏi nữ nhi thường tình?”từ chốiđể khẳng định tình cảm của mình đối với Kiều -> coi Kiêu là tri kỷ hiểu mình hơn ai hết.Nhắc khéo Kiều nên vượt qua thĩi “nữ nhi thường tình” để trở thành vợ của người anh hùng.Tại sao Từ Hải lại từ chối lời đề nghị của Kiều? Nâng Kiều ngang hàng với mình, trân trọng Kiều  chí làm trai."CHÍ KHÍ ANH HÙNG" - NGUYỄN DU -2. Cuộc đối thoại của Thuý Kiều và Từ Hải:b. Lời Từ Hải:+ Những hình ảnh, âm thanh  cường điệulà lời hứa hẹn đĩn Kiều khi đại nghiệp thành cơng người cĩ chí lớn, cĩ khát vọng sống tự do, xây dựng cơ đồ, làm nên những điều lớn lao.+ Hốn dụ: “mặt phi thường” -> tài năng xuất chúng. Lời lẽ thể hiện chí khí anh hùng.Ngôn ngữ của TH qua đoạn thơ như thế nào? Thể hiện điều gì? Bao giờ mười vạn tinh binh,Tiếng chiêng dậy đất bóng tinh rợp đường. Làm cho rõ mặt phi thường, Bấy giờ ta sẽ rước nàng nghi gia."CHÍ KHÍ ANH HÙNG" - NGUYỄN DU -2. Cuộc đối thoại của Thuý Kiều và Từ Hải:b. Lời Từ Hải:“Bằng nay bốn bể khơng nhà,Theo càng thêm bận biết là đi đâu.Đành lịng chờ đĩ ít lâu,Chầy chăng là một năm sau vội gì!”+ Hồn cảnh thực tại: bốn bể khơng nhà sự nghiệp mới bắt đầu, cịn nhiều khĩ khăn.Người anh hùng xuất chúng + người chồng chân thành, gần gũi.+ Lời hẹn ước dứt khốt, tự tin."CHÍ KHÍ ANH HÙNG" - NGUYỄN DU -Người chinh phu cứ đi là đi, chỉ ngang ngọn giáo vào ngàn hang beo hoặc chỉ im lặng:“Nhủ rồi tay lại cầm tay,Bước đi một bước, giây giây lại dừng”"CHÍ KHÍ ANH HÙNG" - NGUYỄN DU -3. Từ Hải dứt áo ra đi.- Thái độ, cử chỉ: “Quyết lời dứt áo ra đi” dứt khốt, mạnh mẽ, khơng để tình cảm lung lạc ý chí.Em có nhận xét gì về hành động dứt áo ra đi? Thể hiện tính cách gì của TH?"CHÍ KHÍ ANH HÙNG" - NGUYỄN DU -Cánh chim bằng (ẩn dụ)người anh hùng lý tưởng cao đẹp, hùng tráng, phi thường mang tầm vóc vũ trụ. khát vọng xây dựng sự nghiệp lớn khát vọng tự do Miêu tả nhân vật theo hướng lí tưởng hố  lí tưởng anh hùng của Nguyễn Du.Hình ảnh “ cách chim bằng” gợi cho em điều gì?"CHÍ KHÍ ANH HÙNG" - NGUYỄN DU -4. Thái độ, tình cảm và cách thể hiện nhân vật của nhà thơ Qua việc xây dựng hình tượng anh hùng Từ Hải tác giả thể hiện thái độ, tình cảm của mình như thế nào?- Tác giả bày tỏ thái độ trân trọng, cảm phục (trượng phu, phi thường) Từ Hải là giấc mơ lớn của Nguyễn Du về tự do và công lí."CHÍ KHÍ ANH HÙNG" - NGUYỄN DU -C.TỔNG KẾT:Nghệ thuật: Bút pháp xây dựng nhân vật Từø Hải: lý tưởng hóa, lãng mạn hóa mang cảm hứng vũ trụ, ngợi ca, với những hình ảnh ước lệ, kỳ vĩ, lời đối thoại trực tiếp bộc lộ tính cách tự tin đầy bản lĩnh.Đoạn trích có những đặc sắc về nghệ thuật và nội dung như thế nào?2. Nội dung:ca ngợi hình tượng người anh hùng Từ Hải: có khí phách anh hùng; có chí khí phi thường; có lòng tự tin cao cả. Qua đó tác giả muốn gửi gắm ước mơ lãng mạn về một xã hội tự do và công lý.Từ Hải của Thanh Tâm Tài Nhân: miêu tả trần trụi, cĩ nét tướng cướp, lại từng thi hỏng, đi buơn. Bút pháp lí tưởng hố: Miêu tả một con người anh hùng nghĩa hiệp, cĩ tinh thần tự do, cĩ chí khí và tài năng xuất chúng, dám nghĩ dám làmTừ Hải trong Truyện Kiều: cĩ tinh thần tự do, nghĩa hiệp (“Kiều gặp Từ Hải”), tài năng phi thường (“Chí khí anh hùng”) Tham khảoSự sáng tạo độc đáo của Nguyễn Du: "CHÍ KHÍ ANH HÙNG" - NGUYỄN DU -Củng cố:Bản thân em có ý định phấn đấu trở thành người có những tính cách của người anh hùng không?1.Học thuộc đoạn trích, nội dung bài vừa học. 2.Chuẩn bị bài “Văn bản văn học”Dặn dò : Nét đặc sắc trong nghệ thuật xây dựng nhân vật Từ Hải của Nguyễn Du là: a. Hồn tồn sáng tạo, khơng dựa theo bất kì khuơn mẫu nào. b. Giữ lại những nét tính cách của Từ Hải trong “Kim Vân Kiều truyện”. c. Miêu tả theo bút pháp lí tưởng hố, dùng những hình ảnh ước lệ. d. Miêu tả theo bút pháp hiện thực, cá tính được thể hiện đậm nét. Câu hỏi trắc nghiệmTrân trọng cảm ơn quý thầy cô giáo và các em học sinh!