Bài giảng môn Ngữ văn 10 - Tiết thứ 22, 23: Tấm cám

Tiết 22.23 - Đọc vănTẤM CÁMTruyện cổ tích Việt NamI. TÌM HIỂU CHUNG:1.Khái niệm:-Là thể loại tự sự dân gian bằng văn xuôi, kể số phận của các kiểu nhân vật: người mồ côi, người lao động giỏi, người dũng sĩ, người thông minh, chàng ngốc.. qua đó thể hiện quan niệm đạo đức, lí tưởng và ước mơ của nhân dân về hạnh phúc và công lí xã hội2.Phân loại: - Truyện cổ tích về loại vật- Truyện cổ tích sinh hoạt- Truyện cổ tích thần kì3.Vài nét về truyện cổ tích thần kì:Có yếu tố thần kì-Có kết cấu phổ biến→Kiểu truyện Tấm Cám khá phổ biến trên thế giớiTóm tắt tác phẩm *Chủ đề: Miêu tả cuộc đời bất hạnh và con đường dẫn đến hạnh phúc của Tấm. Đồng thời thể hiện cuộc đấu tranh không khoan nhượng để dành và bảo vệ hạnh phúc của người lương thiện.II. ĐỌC HIỂU VĂN BẢN:- Mời các em xem đoạn trích trong phim Tấm Cám. *Tổ 1:Theo dõi toàn cốt truyện nổi bật lên là mâu thuẫn nào? *Tổ 2: Mâu thuẫn nào là chủ yếu? vì sao?*Tổ 3: Mâu thuẫn đó khái quát thành mâu thuẫn xã hội về vấn đề gì?*Tổ 4:Tác giả dân gian giải quyết mâu thuẫn đó theo hướng nào? TấmCámDì ghẻ><1.Chặng 1:Tấm – cô gái mồ côi trở thành hoàng hậu:TấmCám, dì ghẻ+Đi bắt tép:+Đi bắt tép-Chăm chỉ→bị lừa→Khóc+Đi chăn trâu- Chăn đồng xa- Bống bị giết →Khóc-Lười biếng →lừa trút hết→Được yếm đỏ+ Khi Tấm đi chăn trâu- Giết Bống ăn thịt+Đi xem hội+Đi xem hội- Bày kế hành hạ: trộn lẫn thóc gạo- Có quần áo đẹp→đi trước-Phải nhặt thóc trộn gạo→Khóc-Không có quần áo đẹp→khóc→Đi xem hội, rơi giày, thử giày→Thích thử giàyThành hoàng hậuBẽ bàng, xấu hổQua bảng so sánh về cuộc đời của hai chị em Tấm-Cám, em hãy cho biết nguyên nhân của mâu thuẫn đó?*Nhận xét:-Mâu thuẫn của Tấm và mẹ con Cám:tranh giành quyền lợi vật chất và tinh thầnỞ chặng này, em hãy nhận xét về nhân vật Tấm và mẹ con Cám? *Tấm:+Bất hạnh, bị hắt hủi, yếu đuối, dễ khóc+Chăm chỉ, ngoan hiền, khát khao hạnh phúc*Cám, dì ghẻ: +Lừa dối, độc ác, đố kị +Chỉ biết hưởng thụ, cướp công lao người khácMâu thuẫn, xung đột trong gia đình: Tốt – XấuHãy cho biết về những yếu tố thần kì ở chặng 1 và ý nghĩa về sự xuất hiện của nó?- Những yếu tố thần kỳ: + Bụt - con Bống - con gà -đàn chim sẻ - chiếc giày đánh rơi+ Kịp thời cứu giúp những người nghèo khổ, bất hạnh→Cái vô lí →có lí trong cổ tích thần kỳ →hấp dẫnQuan niệm: “ở hiền gặp lành”2. Chặng 2: Cuộc đấu tranh của TấmHãy quan sát các bức tranh sau và đọc tên, sắp xếp lại theo quá trình biến hóa của Tấm?- Chặng đường biến hóa của Tấm:Chim Vàng Anh→Cây xoan đào→Khung cửi→Quả thị→Người(xinh đẹp hơn xưa)Hãy nhận xét những vật mà Tấm hoá thân và ý nghĩa của quá trình biến hoá trên?- Những vật đều là yếu tố kỳ ảo: bình dị, gần gũi→ tạo ấn tượng thẩm mỹ*Nhận xét:-Từ sự yếu đuối ban đầu,Tấm đã có những phản ứng mạnh mẽ hơn , kiên quyết đấu tranh giành lại cuộc sống và hạnh phúc Sức sống mãnh liệt ở Tấm – Cái Thiện đã thắng cái Ác – ước mơ của người bình dân Nêu cảm nhận của em về hình ảnh “đôi giày” và “miếng trầu têm cánh phượng” trong truyện?- “Đôi giày”:vật trao duyên →phổ biến ở nhiều truyện trên thế giới-“Miếng trầu têm cánh phượng”:vật nối duyên→Sự khéo léo, đảm đang →Chỉ có ở truyện Tấm Cám của người Việt →Nét văn hóa, truyền thống của người Việt Nam3. Nghệ thuật-Xây dựng nhiều chi tiết gợi cảm-Khắc họa hình tượng Tấm có sự phát triển tính cách -Lựa chọn chi tiết tiêu biểu- Sử dụng yếu tố kỳ ảo-Những câu nói có vần, có điệu giúp người nghe dễ nhớ cốt truyệnTruyện còn có những thành công gì về nghệ thuật ?III. GHI NHỚ: Sgk trang 72Nêu cảm nhận của em về truyện Tấm Cám?