Bài giảng môn Ngữ văn 10 - Tiết: Thực hành các phép tu từ: phép điệp và phép đối

TRƯỜNG THCS LÊ LÊ LỢILỚP 10B4GIÁO VIÊN LÊN LỚP: HOÀNG THỊ HƯỜNGGIÁO ÁN1 THỰC HÀNH CÁC PHÉP TU TỪ: PHÉP ĐIỆP VÀ 	PHÉP ĐỐI 2I. LUYỆN TẬP VỀ PHÉP ĐIỆP (ĐIỆP NGỮ)	 (a1)	Trèo lên cây bưởi hái hoa,	 Bước xuống vườn cà hái nụ tầm xuân.	 Nụ tầm xuân nở ra xanh biếc,	Em có chồng rồi anh tiếc lắm thay.	Ba đồng một mớ trầu cay,	 Sao anh chẳng hỏi những ngày còn không? Bây giờ em đã có chồng,	 Như chim vào lồng như cá mắc câu.	 Cá mắc câu biết đâu mà gỡ, Chim vào lồng biết thuở nào ra.	(Ca dao)Tìm hiểu ngữ liệu:Nhóm 1: Em hãy thay thế cụm từ “nụ tầm xuân” bằng cụm từ “hoa tầm xuân” hoặc “hoa cây này” và nhận xét sự thay đổi về nhạc điệu, hình ảnh, ý nghĩa?Nhóm 2:Đọc 4 câu cuối và cho biết: Cách lặp ở đây có giống với cách lặp “nụ tầm xuân” ở trên không? Em hãy nêu tác dụng của sự lặp lại này?3I. LUYỆN TẬP VỀ PHÉP ĐIỆP (ĐIỆP NGỮ)(a2) 	Sương nương theo trăng ngừng lưng trời	Tương tư nâng hồn lên chơi vơi.	(Nhị hồ - Xuân Diệu)(a3) 	Rặng liễu đìu hiu đứng chịu tang	Tóc buồn buông xuống lệ ngàn hàng	 (Đây mùa thu tới – Xuân Diệu)Tìm hiểu ngữ liệu:Nhóm 3 :Đọc ngữ liệu a2), xác định yếu tố lặp lại và tác dụng của nó? Nhóm 4:Đọc ngữ liệu a3), xác định yếu tố lặp lại và tác dụng của nó?4I. LUYỆN TẬP VỀ PHÉP ĐIỆP (ĐIỆP NGỮ)	 (a1)	Trèo lên cây bưởi hái hoa,	 Bước xuống vườn cà hái nụ tầm xuân.	 Nụ tầm xuân nở ra xanh biếc,	Em có chồng rồi anh tiếc lắm thay.	Ba đồng một mớ trầu cay,	 Sao anh chẳng hỏi những ngày còn không? Bây giờ em đã có chồng,	 Như chim vào lồng như cá mắc câu.	 Cá mắc câu biết đâu mà gỡ, Chim vào lồng biết thuở nào ra.	(Ca dao)Tìm hiểu ngữ liệu:5I. LUYỆN TẬP VỀ PHÉP ĐIỆP (ĐIỆP NGỮ)(a2) 	Sương nương theo trăng ngừng lưng trời	Tương tư nâng hồn lên chơi vơi.	(Nhị hồ - Xuân Diệu)(a3) 	Rặng liễu đìu hiu đứng chịu tang	Tóc buồn buông xuống lệ ngàn hàng	 (Đây mùa thu tới – Xuân Diệu)Tìm hiểu ngữ liệu:6I. LUYỆN TẬP VỀ PHÉP ĐIỆP (ĐIỆP NGỮ)1. Tìm hiểu ngữ liệu:(2) 	a) Gần mực thì đen, gần đèn thì sáng.	b)Có công mài sắt, có ngày nên kim.	c) Bà con vì tổ vì tiên không phải vì tiền vì gạo.	(Tục ngữ)	d) Tôi thích đọc sách, thích xem phim, thích đi du lịch nữa.Em hãy xác định yếu tố lặp lại trong mỗi câu và cho biết tác dụng của việc lặp lại, theo em đây có phải là phép điệp không?7LUYỆN TẬP VỀ PHÉP ĐIỆP (ĐIỆP NGỮ)1. Tìm hiểu ngữ liệu:2. Khái niệm:	Mô hình:	a + a + b + c + d + e... Hoặc	a + b + c + a + d + e...8I. LUYỆN TẬP VỀ PHÉP ĐIỆP (ĐIỆP NGỮ)1. Tìm hiểu ngữ liệu:2. Khái niệm:3. Luyện tập:Bài tập 2/Trang 125 SGKNhóm 1: Tìm ba ví dụ có điệp từ, điệp câu nhưng không có giá trị tu từ.Nhóm 2: Tìm ba ví dụ trong những bài văn đã học có phép điệp.Nhóm 3: Viết một đoạn văn có phép điệp theo nội dung tự chọn.9I. LUYỆN TẬP VỀ PHÉP ĐIỆP (ĐIỆP NGỮ)1. Tìm hiểu ngữ liệu:2. Khái niệm:3. Luyện tập:Em hãy xác định kiểu điệp và tác dụng của nó trong các ví dụ sau:4. Củng cố:104. Củng cố: Ví dụ 1:	Cùng trông lại mà cùng chẳng thấy	Thấy xanh xanh những mấy ngàn dâu	Ngàn dâu xanh ngắt một màu	Lòng chàng ý thiếp ai sầu hơn ai	(Chinh phụ ngâm – Đặng Trần Côn) Điệp vòng Diễn tả sự cách xa đôi ngả với không gian rộng lớn, tâm trạng vô vọng của người ra đi và người trở về.114. Củng cố:Ví dụ 2:Khăn thương nhớ aiKhăn rơi xuống đấtKhăn thương nhớ aiKhăn vắt lên vaiKhăn thương nhớ aiKhăn chùi nước mắtĐiệp câu, điệp cú phápNỗi thương nhớ được nhấn mạnh, gia tăng.124. Củng cố: Ví dụ 3:	Dốc lên khúc khuỷu dốc thăm thẳm	Heo hút cồn mây khói ngửi trời	 (Tây Tiến – Quang Dũng) Điệp thanh (trắc) Diễn tả sự trắc trở, khó khăn, nguy hiểm của địa hình núi đồi.134. Củng cố:Ví dụ 4:“Một dân tộc đã gan góc chống ách nô lệ của Pháp hơn 80 năm nay, một dân tộc đã gan góc đứng về phe Đồng Minh chống phát xít mấy năm nay, dân tộc đó phải được tự do! Dân tộc đó phải được độc lập!” (Tuyên ngôn độc lập – Hồ Chí Minh)Điệp cú pháp Nhấn mạnh sự kiên cường, anh dũng và sự tất yếu được tự do, độc lập của dân tộc Việt Nam.14 DẶN DÒHọc bài, nắm những vấn đề cơ bản: + Khái niệm phép điệp, các hình thức điệp.+ Phân biệt phép điệp và lặp không chủ ý, lỗi lặp+Vận dụng thực hành.Chuẩn bị bài mới: luyện tập phép điệp và phép đối (Tiết 2)+ Khái niệm phép đối, các kiểu đối.+ Tìm ví dụ, phân tích.15Tiết học đến đây là hết, kính chào thầy cô và các em!16