Bài giảng môn Ngữ văn 10 - Tình cảnh lẻ loi của người chinh phụ (trích chinh phụ ngâm)

Taực giaỷ : ẹaởng Traàn CoõnDũch giaỷ : ẹoaứn Thũ ẹieồm(Trớch Chinh Phuù Ngaõm )Gv : Minh TrungWeb : minhtrunglapvo1I. TIEÅU DAÃN : 1. Taực giaỷ: - ẹaởng Traàn Coõn ngửụứi laứng Nhaõn Muùc – Thanh Trỡ – Haứ Noọi, soỏng khoaỷng nửỷa ủaàu TK XVIII . - Ngoaứi CPN , oõng coứn moọt soỏ taực phaồm chửừ Haựn . 2. Taực phaồm : + CPN goàm 478 caõu thụ laứm theo theồ trửụứng ủoaỷn cuự ( caõu daứi ngaộn khoõng ủeàu nhau ).+ CPN noựi leõn sửù oaựn gheựt chieỏn tranh phi nghúa, theồ hieọn taõm traùng khao khaựt tỡnh yeõu,haùnh phuực lửựa ủoõi .3. Dũch giaỷ :ẹoaứn Thũ ẹieồm ( SGK ) a. Vũ trớ :Tửứ caõu 193 – 216 cuỷa CPN 4. ẹoaùn trớch :TèNH CAÛNH LEÛ LOI CUÛA NGệễỉI CHINH PHUẽ  ( TRÍCH CHINH PHUẽ NGAÂM )  Daùo hieõn vaộng thaàm gieo tửứng bửụực, Hửụng gửụùng ủoỏt hoàn ủaứ meõ maừi, Ngoài reứm thửa ruỷ thaực ủoứi phen . Gửụng gửụùng soi leọ laùi chaõu chan. Ngoaứi reứm thửụực chaỳng maựch tin , Saột caàm gửụùng gaỷy ngoựn ủaứn, Trong reứm, dửụứng ủaừ coự ủeứn bieỏt chaờng? Daõy uyeõn kinh ủửựt phớm loan ngaùi chuứng. ẹeứn coự bieỏt dửụứng baống chaỳng bieỏt, Loứng naứy gửỷi gioự ủoõng coự tieọn, Loứng thieỏp rieõng bi thieỏt maứ thoõi . Nghỡn vaứng xin gửỷi ủeỏn non Yeõn. Buoàn raàu noựi chaỳng neõn lụứi, Non Yeõn duứ chaỳng tụựi mieàn,Hoa ủeứn kia vụựi boựng ngửụứi khaự thửụng . Nhụự chaứng thaờm thaỳm ủửụứng leõn baống trụứi. Gaứ eo oực gaựy sửụng naờm troỏng, Trụứi thaờm thaỳm xa vụứi khoõn thaỏu. Hoeứ phaỏt phụ ruỷ boựng boỏn beõn . Noói nhụự chaứng ủau ủaựu naứo xong. Khaộc giụứ ủaống ủaỹng nhử nieõn , Caỷnh buoàn ngửụứi thieỏt tha loứng,Moỏi saàu daống daởc tửùa mieàn bieồn xa . Caứnh caõy sửụng ủửụùm tieỏng truứng mửa phun .b. Bố cục - 8 cõu đầu: Nỗi bồn chồn, ngúng trụng - 8 cõu tiếp: Sự đắm chỡm trong sầu tư khắc khoải - 8 cõu cũn lại: Mong ước gửi đến chồng lũng thương nhớII. Đọc hiểu 1. Nỗi cô đơn của người chinh phụ (16 cõu đầu).a. 8 câu đầu nỗi bồn chồn, ngúng trụng. * Hành động:+ Dạo hiờn: Lặng lẽ đi đi lại lại như đếm bước (từng bước).+ Buông, cuốn rèm: Lặp lại nhiều lần (đòi phen).Những động tác lặp đi lặp lại không mục đích, vô nghĩa.  Nghệ thuật tả tâm trạng qua hành động.* Trông tin thước (Hướng ra ngoài)  hi vọng được tin chồng. Không có tin ( chẳng).=>Nỗi thất vọng.Tâm trạng: bồn chồn, cô đơn . *Hướng về ngọn đèn (Bên trong phòng): Tâm sự, tìm sự đồng cảm. Thời gian về đêm Nỗi thao thức+ Câu hỏi tu từ: (đèn biết chăng?) Tự trả lời: (đèn chẳng biết). Vì đèn vô tri vô giác Người chinh phụ tự ý thức được cảnh ngộ cô đơn của mình.+ Điệp từ (Rèm, đèn). + Điệp ngữ bắc cầu ( Đèn biết chăng?- Đèn có biết):  Bút pháp tả cảnh ngụ tình. Hi vọng mong manhTâm trạng cô đơn, thất vọng triền miên * Hướng về bóng mình (chính lòng mình):+ Hoa đèn: + Bóng người: + Khá thương: - Người chinh phụ tự thương mình. - Đặng Trần Côn thương cho người chinh phụ. - Đoàn Thị Điểm: + Thương người chinh phụ. + Thương chính mình. Mối đồng cảm sâu sắc.Sự tàn lụi.Nỗi cụ đơn, khụng ai chia sẻ.Cụ đơn, mất dần sự sống.* Tiểu kết: - Đoạn trích đã thể hiện một cách tinh tế, sâu sắc tâm trạng lẻ loi của người chinh phụ bằng thái độ đồng cảm sâu sắc của tác giả. Qua tâm trạng của người chinh phụ, tác giả đã gián tiếp tố cáo tội ác của chiến tranh phi nghĩa. - Đoạn trích thể hiện bút pháp tả tâm trạng đặc sắc ( Tả qua hành động, cử chỉ; tả cảnh ngụ tình; giọng điệu tha thiết; điệp từ, điệp ngữ...). Gaứ eo oực gaựy sửụng naờm troỏng, Hoeứ phaỏt phụ ruỷ boựng boỏn beõn b.8 cõu tiếp: Sự đắm chỡm trong sầu tư khắc khoải - Gà “eo óc ”gáy => Âm thanh thưa thớt , văng vẳng => Không gian mênh mông, tĩnh lặng Taờng theõm aỏn tửụùng vaộng veỷ , coõ ủụn - Hoè “phất phơ” rủ bóng=> Không khí quạnh quẽ đìu hiuĐảo ngữ => Khắc hoạ đậm nét thành ấn tượng Cảnh mở rộng hơn, có thêm âm thanh và hình ảnh nhưng không gian mênh mông, quạnh quẽ, không khí vắng lặng đìu hiu > Nghệ thuật tả cảnh ngụ tình Nghệ thuật tả cảnh ngụ tình So sánh và từ láy : Thời gian chờ đợi như kéo dài vô tận , nỗi sầu muộn vì cô đơn cũng triền miên không nguôi , không dứt => Tâm trạng cụ thể như đong , đo, đếm được- Khắc giờ “đằng đẵng”như năm tháng => Thời gian như kéo dài vô tận =>Thời gian tâm lí - Nỗi sầu “ dằng dặc”=>Triền miên , không dứt- So sánh : Mối sầu = Miền biển xa=> Nỗi sầu muộn trong vô vọng * Tâm trạng chinh phụ : Hửụng gửụùng ủoỏt hoàn ủaứ meõ maừi, Gửụng gửụùng soi leọ laùi chaõu chan. Saột caàm gửụùng gaỷy ngoựn ủaứn , Daõy uyeõn kinh ủửựt phớm loan ngaùi nguứng. ẹieọp tửứ “Gửụng” keỏt hụùp ủoọng tửứ “Gaỷy , soi , ủoỏt” gaộn lieàn vụựi caực ủoà vaọt “ẹaứn, hửụng, gửụng”  Theồ hieọn haứnh ủoọng gửụùng gaùo, mieón cửụừng “Daõy ủửựt phớm chuứng” - Baựo hieọu sửù khoõng hay trong tỡnh vụù choàng .  Baống ngheọ thuaọt so saựnh, aồn duù , tửụùng trửng , taực giaỷ laứm noồi noói coõ ủụn gheõ gụựm ủang buỷa vaõy ngửụứi chinh phuù .* Gắng gượng đốt hương, soi gương trang điểm, gảy đàn =>Mong thoát khỏi nỗi sầu muộn . Đốt hương : “hồn đà mê mải” => Không để ý để tâm Soi gương “ lệ lại châu chan” =>Khóc trong nỗi tủi sầu khi đối diện với chính mình Gảy đàn : Sợ đàn đứt dây => Phấp phỏng , hãi hùng trong lo sợ lẻ loi trọn kiếp Công việc quen thuộc, thú chơi tao nhã thành gắng gượng, miễn cưỡng => Càng đau khổ, sầu muộn, lo âu2 . Nieàm nhụự thửụng ngửụứi choàng ụỷ phửụng xa : - Hỡnh aỷnh ửụực leọ “Gioự ẹoõng”, “Non yeõn”  Ngửụứi chinh phuù muoỏn gửỷi nieàm thửụng nhụự ủeỏn choàng nhửng khoõng hi voùng . Loứng naứy gửỷi gioự ủoõng coự tieọn , Nghỡn vaứng xin gửỷi ủeỏn non Yeõn . Non Yeõn duứ chaỳng tụựi mieàn , Nhụự chaứng thaờm thaỳm ủửụứng leõn baống trụứi . Trụứi thaờm thaỳm xa vụứi khoõn thaỏu , Noói nhụự chaứng ủau ủaựu naứo xong.- Caực tửứ laựy “ Thaờm thaỳm, ủau ủaựu” Taọp trung theồ hieọn noói nhụự chửứng nhử voõ taọn .Caõu thụ :	 Caỷnh buoàn ngửụứi thieỏt tha loứng, Caứnh caõy sửụng ủửụùm tieỏng truứng mửa phun Caỷnh laùnh leừo vụựi “Sửụng, mửa, tieỏng coõn truứng”  Gụùi sửù coõ ủụn, buoàn nhụự . => Buựt phaựp ửụực leọ, ủoọc thoaùi noọi taõm, taỷ caỷnh nguù tỡnh, taực giaỷ giuựp ngửụứi chinh phuù trửùc tieỏp boọc loọ noói nhụự nhung ngửụứi choàng nụi bieõn aỷi .III. Tổng kết 1.Nội dung : * Phản ánh hiện thực bi thảm trong chiến tranh phi nghĩa , hạnh phúc bao đôi lứa phải chia lìa , bao phụ nữ phải đau khổ trong cô đơn , mỏi mòn nhung nhớ * Cảm thương trước nỗi cô đơn ,sầu muộn , nhớ nhung của người chinh phụ, nạn nhân đau khổ nhất của chiến tranh li tán *Đề cao khát vọng hạnh phúc lứa đôi Giá trị hiện thực và ý nghĩa nhân đạo cao cả 2.Nghệ thuật :*Những cung bậc tình cảm và những sắc thái khác nhau của nỗi cô đơn sầu muộn trong lòng chinh phụ được diễn tả cụ thể , sống động => Miêu tả nội tâm tinh tế , sâu sắc bằng nhiều biện pháp.* Ngôn ngữ giản dị nhưng chọn lọc , sử dụng nhiều từ láy có giá trị biểu cảm cao.Góp phần đưa chữ Nôm lên đỉnh cao trong nền văn học dân tộc *Thể thơ giàu tính dân tộc và có giá trị biểu cảm TèNH CAÛNH LEÛ LOI CUÛA NGệễỉI CHINH PHUẽ ( TRÍCH CHINH PHUẽ NGAÂM ) ẹaởng Traàn Coõn –Dũch giaỷ ẹoaứn Thũ ẹieồm .1 . Cho bieỏt vỡ sao ngửụứi chinh phuù ủau khoồ ?a/ Chieỏn tranh phi nghúa ủaừ ủaồy ngửụứi choàng ra traọn, ngửụứi chinh phuù laõm vaứo tỡnh caỷnh leỷ loi, ủụn chieỏc, voứ voừ chụứ choàng maứ khoõng roừ ngaứy veà .c/ Noói ủau cuỷa ngửụứi chinh phuù maỏt ủi haùnh phuực lửựa ủoõi laứ noói ủau ủaựng quan taõm, chia seỷ – leõn aựn nhửừng theỏ lửùc cửụựp ủi haùnh phuực cuỷa hoù .b/ Chieỏn tranh phi nghúa ủaừ cửụựp ủi cuoọc soỏng haùnh phuực cuỷa ngửụứi phuù nửừ .2. Chỉ ra những cõu thơ là lời của người chinh phụ và cho biết giỏ trị của nú ? Lời tõm sự với ngọn đốn : Trong reứm, dửụứng ủaừ coự ủeứn bieỏt chaờng? ẹeứn coự bieỏt dửụứng baống chaỳng bieỏt, Loứng thieỏp rieõng bi thieỏt maứ thoõi Buoàn raàu noựi chaỳng neõn lụứi, Hoa ủeứn kia vụựi boựng ngửụứi khaự thửụng .- Ngậm nguứi với những vật dụng quen thuộc :Hửụng gửụùng ủoỏt hoàn ủaứ meõ maừi, Gửụng gửụùng soi leọ laùi chaõu chan. Saột caàm gửụùng gaỷy ngoựn ủaứn , Daõy uyeõn kinh ủửựt phớm loan ngaùi nguứng.