Bài giảng môn Ngữ văn 10 - Tổng kết phần Tiếng Việt - Trường THPT Thác Bà

Tỉng kÕt phÇn TiÕng ViƯtGV: Bïi Vị Ngäc Tr©mTr­êng THPT Th¸c BµKết quả cần đạt Nắm vững các kiến thức về PCNN sinh hoạt và PCNN nghệ thuật, về hoạt động giao tiếp bằng ngôn ngữ, về những yêu cầu trong việc sử dụng tiếng Việt, về lịch sử tiếng Việt, về văn bản tự sự và sự phân biệt VB nói và VB viết. Biết vận dụng những kiến thức nói trên vào việc rèn luyện các kĩ năng sử dụng tiếng Việt.Nêu những đặc điểm chung và cách sử dụng phương tiện ngôn ngữ trong PCNN sinh hoạt và PCNN nghệ thuật?PCNN sinh hoạtPCNN nghệthuậtĐặc điểm của PCNN sinh hoạt và PCNN nghệ thuật Tính cá thể. Tính sinh động cụ thể. Tính cảm xúcTính thẩm mĩ. Tính đa nghĩa. Dấu ấn riêng của tác giảCách sử dụng các phương tiện ngôn ngữ trong PCNN sinh hoạt và PCNN nghệ thuậtPCNN sinh hoạtPCNN nghệ thuậtVề ngữ âm và chữ viếtVề từ ngữPh¸t ©m theo thãi quen ph¸t ©m ®Þa ph­¬ng. Dùng ngữ điệu và các phương tiện kèm ngôn ngữ.Các yếu tố ngữ âm được khai thác tối đa để xây dựng hình tượng. ngữ âm phát huy tác dụng gợi tả, tạo các nét nghĩa bổ sung tinh tếThường dùng những từ ngữ biểu cảm, mang tính chất thân mật suồng sã. dùng nhiều từ tình thái. dùng nhiêù từ địa phương, biệt ngữ xã hộiSử dụng có chọn lọc những yếu tố của tất cả các lớp từ ngữ khác nhau. sử dụng lớp từ ngữ riêng thường dùng trong thơ ( lớp từ thi ca)PCNN sinh hoạtPCNN nghệ thuậtVề kiểu câuVề biện pháp tu từVề bố cục, trình bàyDùng tất cả các kiểu câu với tính cụ thể, sinh động. Dùng một số kiểu câu riêng: dùng “nó” làm CN giả, “thì, là” đặt ở đầu câu, dùng cá kết cấu có ý nghĩa phủ định, dùng cấu trúc với nhiều từ ngữ chêm xen: thì, là, rất là, coi như là- Sử dụng rộng rãi các kiểu câu.- Vận dụng các kiểu câu đặc thù , taọ nên kiểu cú pháp thi ca- Ưa dùng lối nói ví von, so sánh để miêu tả sự vật mộtcách sinh động.- Ưa dùng cách nói “iêc” hoá như là cách bộclộ cảm xúc của người nói- Tận dụng mọi BPTT để xây dựng hình tượng, tổ chức tác phẩm văn chương.- BPTT ngữ âm, ngữ phápDiễn biến tự nhiên. dùngtừ ngữ, câu lặp hoặc cố ý hoặc vô ýCoi trọng vẻ đẹp cân đối hài hoà trong chiều sâu bố cục, trình bày của tác phẩm Nêu các chức năng của ngôn ngữ, các nhân tố của hoạt động giáo tiếp bằng ngôn ngữ?- Chức năng thông báo.Chức năng bộc lộ. Chức năng tác động. Chức năng thẩm mĩ.Chức năng của ngôn ngữCác nhân tố của hoạt động giao tiếpNhân vật giao tiếp. Công cụ giao tiếp và kênh giao tiếp. Nội dung giao tiếp. Hoàn cảnh giao tiếp.Nêu các yêu cầu trong việc sử dụng tiếng Việt?Về ngữ âm và chữ viết. Khi nãi: ph¶i ph¸t ©m theo ngữ ©m tiÕng ViƯt. Ng­êi nãi cÇn cã ý thøc ®iỊu chØnh thãi quen ph¸t ©m thuÇn tuý ®Þa ph­¬ng, h­íng tíi c¸ch ph¸t ©m ®­ỵc nhiỊu ng­êi Việt Nam chÊp nhËn.Khi viÕt: Ph¶i viÕt ®ĩng quy t¾c chÝnh t¶ tiÕng ViƯt, tr¸nh viÕt c¸c ©m theo c¸ch ph¸t ©m cđa ®Þa ph­¬ng.Về từ ngữDùng từ đúng nghĩa cần coi trọng tính nghệthuật trong việc sử dụng từ ngữVề ngữ phápPhải tuân thủ các quy tắc cấu tạo câu, cụm từ. để đảm bảo tính nghệ thuật cần vận dụng linh hoạt và sanùg tạo các quy tắc đó.Nêu đặc điểm của văn bản nói và văn bản viết?Văn bản nóiVăn bản viếtHoµn c¶nh vµ ®iỊu kiƯn sư dơng§­ỵc thĨ hiƯn b»ng viÕt trong văn b¶n, ®­ỵc tiÕp nhËn b»ng thÞ gi¸c. Ng­êi viÕt, ng­êi ®äc ph¶i biÕt c¸c ký hiƯu chữ viÕt, c¸c quy t¾c chÝnh t¶, c¸ch tỉ chøc văn b¶n. Ng­êi ®äc cã ®iỊu kiƯn ®äc l¹i, ph©n tÝch kü, nghiỊn ngÉm. Ghi chÐp b»ng chữ viÕt trong văn b¶n nªn ®Õn ®­ỵc víi ®«ng ®¶o b¹n ®äc trong ph¹m vi réng lín vµ thêi gian dµi.Đ­ỵc thĨ hiƯn b»ng chữ viÕt trong văn b¶n, ®­ỵc tiÕp nhËn b»ng thÞ gi¸c. Ng­êi viÕt, ng­êi ®äc ph¶i biÕt c¸c ký hiƯu chữ viÕt, c¸c quy t¾c chÝnh t¶, c¸ch tỉ chøc văn b¶n. Ng­êi ®äc cã ®iỊu kiƯn ®äc l¹i, ph©n tÝch kü, nghiỊn ngÉm. Ghi chÐp b»ng chữ viÕt trong văn b¶n nªn ®Õn ®­ỵc víi ®«ng ®¶o b¹n ®äc trong ph¹m vi réng lín vµ thêi gian dµi.Văn bản nóiVăn bản viếtĐặc điểm chủ yễu của từ và câuTõ ngữ: đ­ỵc lùa chän, thay thÕ nªn cã ®iỊu kiƯn ®¹t ®­ỵc tÝnh chÝnh x¸c Sư dơng tõ hỵp phong c¸ch. Tr¸nh dïng c¸c tõ ngữ mang tÝnh khÈu ngữ tõ ®Þa ph­¬ng, tiÕng lãng, tiÕng tơc. C©u: Th­êng dïng c©u dµi, nhiỊu thµnh phÇn ®­ỵc tỉ chøc m¹ch l¹c, chỈt chÏ nhê c¸c quan hƯ tõ vµ sù s¾p xÕp c¸c thµnh phÇn phï hỵp.+VỊ tõ: - Tõ ngữ ®­ỵc sư dơng kh¸ ®a d¹ng - Cã những líp tõ khÈu ngữ, tõ ngữ ®Þa ph­ỵng, tiÕng lãng, biƯt ngữ c¸c trỵ tõ, th¸n tõ, c¸c tõ ngư®­a ®Èy , chªm xen+ VỊ c©u:Dïng hình thøc tØnh l­ỵc, cã yÕu tè d­, trïng lỈp.Các yếu tố phụ trợVăn bản nóiVăn bản viếtKÕt hỵp giữa lêi nãi víi ngữ ®iƯu, nÐt mỈt, ¸nh m¾t, cư chØ, ®iƯu bé cđa ng­êi nãiHƯ thèng dÊu c©u, c¸c ký hiƯu văn tù, c¸c hình ¶nh minh ho¹, c¸c b¶ng biĨu, s¬ ®å.