Bài giảng môn Ngữ văn 10 - Uy - Lít - xơ trở về trích Ô - đi - xê - sử thi Hi lạp - Nguyễn Thị Thu Hà

uy-lít-xơ trở về Trích Ô-đi-xê - sử thi Hi Lạp Giáo viên : nguyễn thị thu hà Thành athens –hylap cổ đại những cung điện nguy nga Sân khấu lớn ngoài trời Vườn treo ba by lonCông trình kiến trúc cổ Haỷi caỷng Pireõ Triet gia Hylap socrates 469 - 399 TCN Triet gia Hylap Plato 428 - 347 TCNTác giả hô me rơ Tác giả hô me rơ : Sống khoảng thế kỷ thứ 8 trước CN. Là nghệ sĩ dân gian thiên tài , Nghệ sĩ mù làm nghề hát rong . Tác phẩm : Iliat và Ô đi xê.( Tập hợp từ những thần thoại và truyền thuyết Hi Lạp ) Người con của dòng sông Mêlet. Thầy giáo của đất nước Hi Lạp . Cha đẻ của thơ ca Hi Lạp Thiên tài nghệ thuật của Hô -me –rơ là lò nung mà qua đó những lớp quặng còn thô của truyền thuyết dân gian ,của những câu hát được nấu chảy thành những thỏi vàng nguyên chất .Hô me rơ kể chuyện ở các thành bang Hô me rơ kể chuyện ở các thành bang b. Sử thi ô -đi –xê :1.Nguồn gốc ,đề tài :- Cả hai tác phẩm Iliat và Ô đi xê đều bắt nguồn từ truyền thuyết về cuộc chiến tranh thành Tơ roa .Iliat kể về cuộc chiến tranh thành Tơ roa trong 10 năm đặc biệt là 50 ngày cuối cùng .- Ô đi xê là sự tiếp nối ,sau khi hạ thành quân Hi lạp lên đường trở về .Hành trình kéo dài 10 năm với bao gian nan ,thử thách . Huyền thoại về cuộc chiến tranh thành Tơ roaĐỉnh ô - lem -pơ 	=> đám cưới nư thần Tê Rit +anh hùng hi lạp pê lê .Nữ thần bất hòa (erit )không được mời => quả táo vàng khắc dòng chữ : tặng người đẹp nhất .- Nữ thần hạnh phúc (hê ra – vợ thần Dớt )- nữ thần trí tuệ (A tê na ) - Nữ thần sắc đẹp –tình yêu (Aph rô đi to.)Pa rít –tướng giữ thành tơ roa làm trọng tài –chang trai đẹp nhất châu áHê len ,vợ mê nê lát ,người đẹp nhất châu âu .=> chiến tranh .Mưu con ngựa gỗ của UY li xơ Mưu con ngựa gỗ của uy li xơ Mưu con ngựa gỗ của uy li xơ 2. Tóm tắt :Gồm : 12.110 câu thơ ,chia 24 khúc ca Tóm tắt : SGK –trang 47 .-Thành Tơ roa  nữ thần Ca lip xô xứ sở vua An ki nô ốt kể lại hành trình : gã khổng lồ Xi clôp ,nàng tiên cá Xi ren, ăn thịt bò của thần Dớt ....  quê hương Itac .Chủ đề : + Chinh phục thiên nhiên + Đấu tranh bảo vệ hạnh phúc gia đình .Thaứnh TroyXi-coõnLoõtoõphagiụXicloỏpAioõloỏtLeựttrigoõngHành trình trở về quê hương của uy li xơ Xieỏc-xeõXirenCa-rớpẹaỷo thaàn maởt trụứi HeõlioỏtCalớpxoõPheõ-a-xiHành trình trở về quê hương của Uy li xơ Itac (queõ nhaứ)C .Đoạn trích uy li xơ trở về Vị trí : khúc ca 23 ( cuối tác phẩm ) Kết tinh cao độ tư tưởng chủ đề của tác phẩm .Các nhân vật chính như Uy li Xơ và Pê nê lốp đều xuất hiện và trở thành những biểu tượng đẹp nhất ,rực rỡ nhất cho trí tuệ và tình yêu .2. Đại ý và bố cục : - Đại ý : Hai cuộc tác động của nhũ mẫu và con trai với Pê nê lốp .Cuộc đấu trí giưã Uy li xơ và Pê nê lốp qua thử thách để gia đình đoàn tụ .- Bố cục : chia làm 3 đoạn ( có thể có cách chia khác ) Uy li xơ giả dạng hành khất Nhũ mẫu ơ ric lê rủa chân cho uy li xơ Nhũ mẫu vui mừng nhận ra vết sẹo ở gót chân uy li xơ - Pờ-nờ-lốp vui sướng nhận ra chồng mỡnh. 1.6. Sau khi Uylixụ vửụùt qua thửỷ thaựch ( T51 )- Buỷn ruỷn chaõn tay- Chaùy ngay laùi, nửụực maột chan hoứa - OÂm laỏy coồ choàng, hoõn leõn traựn choàng- Thanh minh veà thaựi ủoọ ủoỏi xửỷ...Loaùt ủoọng tửứ vaứ tửứ chổ tớnh chaỏt dieón taỷ noói xuực ủoọng vaứ haùnh phuực toọt cuứng.ẹa caỷm, dũu hieàn giaứu nửừ tớnh.Ngheọ thuaọt mieõu taỷ taõm lyự nhaõn vaọt - Peõneõloõp laứ hỡnh aỷnh lớ tửụỷng cuỷa ngửụứi phuù nửừ Hy Laùp coồ ủaùi: Xinh ủeùp, thoõng minh, khoõn kheựo, giaứu baỷn lúnh nhửng cuừng heỏt sửực dũu daứng, giaứu tỡnh caỷm.Pờ-nờ-lốp vui sướng nhận ra chồng mỡnh. 2. Đọc – hiểu :Thử thách –Diễn biến - Chiến thắngThử thách với Uy li xơ : -Đối diện với người thân : Nàng Pê nê lốp .( Thuyết phục nàng tin rằng mình chính là Uy li xơ - chồng nàng đã trở về )=>Tình huống đặc biệt ,gay go ,đầy kịch tính .Vì - Pê nê lốp tin Uy li xơ đã chết . - Uy li xơ thay đổi hình dạng . - Pê nê lốp luôn cảnh giác .Tấm lòng kiên định và tình yêu thủy chung của nàng tựa một bức thành trì kiên cố . Pê nê lốp trì hoãn lơi cầu hôn của 108 công tử bàng cách dệt một tấm thảm ngày dệt - đêm tháo .2. “ Cuộc chiến ” vào “thành trì ” trái tim nàng Pê nê lốp Đợt ‘tấn công’’ của nhũ mẫu Ơ ri clê :2. “ Cuộc chiến ” vào “thành trì ” trái tim nàng Pê nê lốp Đợt ‘tấn công’’ của nhũ mẫu Ơ ri clê :Nhũ mẫu -Thông báo :Uyli xơ đã về Thuyết phục :+ Chứng cứ +Tính mạng Pê nê lốp Thận trọng bác bỏ Nửa tin nửa ngờ .Sửng sốt .=> ‘ Thành trì ” vẫn vững vàng .II. ẹoùc hieồu1. Nhaõn vaọt Peõneõloõp:1.1. Trửụực khi Uylixụ trụỷ veà:Peõneõloõp tỡm caựch trỡ hoaừn sửù thuực eựp cuỷa 108 vũ caàu hoõn1.2. Khi nghe nhuừ maóu baựo tin Uylixụ trụỷ veà ( T48 )- Haừy khoan hớ hửỷng reo cửụứi ...caõu chuyeọn giaứ keồ khoõng hoaứn toaứn ủuựng sửù thaọt ... Vũ thaàn ủaừ gieỏt cheỏt boùn caàu hoõn - Chaứng ủaừ heỏt hy voùng trụỷ veà ủaỏt A-caiPhuỷ nhaọn vỡ nghi ngaùi vaứ thaọn troùngthuỷy chung vụựi choàng suoỏt 20 naờm.I. Tỡm hieồu chung1. Hi Laùp coồ ủaùi:- Hi Laùp coồ ủaùi laứ queõ hửụng neàn vaờn minh sụựm nhaỏt chaõu AÂu, coỏng hieỏn nhieàu thaứnh tửùu vaờn hoaự – khoa hoùc kyừ thuaọt cho nhaõn loaùi.- Taực phaồm vaờn hoùc coồ ủaùi Hi Laùp ủeà caọp ủeỏn nhieàu vaỏn ủeà lụựn lao cuỷa xaừ hoọi loaứi ngửụứi: tử tửụỷng tửù do, daõn chuỷ; yự thửực ủeà cao con ngửụứi - Ngheọ thuaọt: ủaởc saộc huứng traựng, ủoà soọ, huyeàn dieọu, trửừ tỡnh, caõn ủoỏi, ủeùp ủeừ - Thaứnh tửùu: Sửỷ thi Homer, kũch Etsilụ, Xoõphoõclụ, ễripitẹoùc phaàn tieồu daón vaứ choùn ghi vaứo phieỏu hoùc taọp nhửừng chi tieỏt chớnh veà taực giaỷ Homerụ.2. Taực giaỷ Homerụ- Theo truyeàn thuyeỏt, oõng sinh khoaỷng TK IX – VIII TCN beõn soõng Meõlet  Teõn Meõleõxigien.- ẹi ủaõy ủi ủoự nhieàu, hieồu roọng bieỏt nhieàu- Laứ ngheọ sú daõn gian thieõn taứi, ngheọ nhaõn muứ laứm ngheà haựt rong- ẹửụùc coi laứ taực giaỷ cuỷa 2 sửỷ thi noồi tieỏng Iliat vaứ Oủixeõ.2. Taực giaỷ HomerụTaực giaỷ Homerụ( TK IX – VIII TCN )Homerụ keồ chuyeọn ụỷ caực thaứnh bangHomerụ keồ chuyeọn ụỷ caực thaứnh bang Theo Heõroõủoõt, oõng soỏng vaứo theỏ kyỷ IX TCN; laứ nhaứ thụ Hy Laùp coồ ủaùi, ngửụứi ủửụùc coi laứ taực giaỷ 2 baỷn anh huứng ca noồi tieỏng Iliat vaứ OÂủixeõ. Cho tụựi nay, chổ coự nhửừng truyeàn thuyeỏt veà Homerụ vaứ caực truyeàn thuyeỏt aỏy thửụứng maõu thuaón vụựi nhau. Coự 7 thaứnh phoỏ giaứnh nhau vinh dửù laứ queõ hửụng cuỷa nhaứ thụ: Colophon, Sumer, Pylos, Utac, Argos, Chio, Atheứnes. Thoõng tin theõm veà taực giaỷ Homerụ Lụựn leõn, nhụứ quen bieỏt vụựi chuỷ taứu Maờngtextụ, oõng ủửụùc ủi ủaõy ủoự, hieồu roọng, bieỏt nhieàu, nhaỏt laứ caực truyeọn phieõu lửu cuỷa Uylixụ. Veà sau, oõng bũ ủau maột vaứ muứ oõng trụỷ thaứnh ngheọ sú haựt rong, ủi lang thang laứm thụ vaứ keồ chuyeọn. OÂng bũ oỏm vaứ cheỏt khi ủi qua hoứn ủaỷo nhoỷ coự teõn laứ Los vaứ ủửụùc choõn caỏt treõn baừi bieồn.Theo moọt taứi lieọu maứ ngửụứi ta cho laứ cuỷa nhaứ sửỷ hoùc Heõroõủoõt ( TK 5 TCN ) thỡ Homerụ laứ con moọt thieỏu nửừ moà coõi bũ quyeỏn ruừ vaứ sinh ra ụỷ cửỷa soõng Meõlet neõn luực ủaàu ủaởt teõn laứ Meõlizigien.Thoõng tin theõm veà taực giaỷ Homerụ Theo nhieàu hoùc giaỷ veà HyLaùp hieọn nay, Homerụ laứ moọt ngheọ sú daõn gian, coự coõng sửu taàm, chổnh lớ nhửừng baứi ca truyeàn thuyeỏt chieỏn tranh thaứnh Tụroa. Iliat vaứ OÂủixeõ trửụực heỏt laứ nhửừng taực phaồm truyeàn mieọng, maừi raỏt laõu veà sau mụựi ủửụùc ghi laùi baống vaờn tửù Vaón theo taứi lieọu aỏy, Homerụ laứ bieọt danh. Theo ngoõn ngửừ ụỷ Sumer, Homerụ coự nghúa laứ muứ nhửng laùi coự taứi lieọu cho raống Homerụ coự nghúa laứ con tin, hỡnh nhử cha cuỷa Homerụ bũ ngửụứi daõn ủaỷo Sip baựn cho ngửụứi BaTửThoõng tin theõm veà taực giaỷ Homerụ Tửứ saựch giaựo khoa, em haừy giụựi thieọu vaứi neựt veà sửỷ thi OÂủixeõ3.3.1. ẹaõy laứ sửỷ thi anh huứng noồi tieỏng cuỷa vaờn hoùc Hi laùp coồ ủaùi do Homer saựng taực tửứ nhửừng truyeàn thuyeỏt daõn gian sửu taàứm ủửụùc veà cuoọc chieỏn tranh thaứnh T’roa.3.3.2. Goàm 12.110 caõu thụ, chia laứm 24 khuực ca3.3.3. Toựm taột taực phaồm3.3.4. Chuỷ ủeà taực phaồm: Chinh phuùc thieõn nhieõn ủeồ khai saựng, mụỷ roọng giao lửu Taựi hieọn xung ủoọt giửừa caực neàn vaờn minh Cuoọc ủaỏu tranh baỷo veọ haùnh phuực gia ủỡnhNửừ thaàn soõng nuựi Ca-lớp-xoõHaống ngaứy, Uy-lớt-xụ vaón doừi maột hửụựng veà queõ hửụng “Neỏu khoõng coự tỡnh yeõu thỡ cuoọc soỏng lửựa ủoõi chaỳng coự gỡ thuự vũ.”Ca-lớp-xoõ ủau ủụựn tuaõn leọnh thaàn linh ủeồ Uy-lớt-xụ trụỷ veà queõ hửụng.Uy-lớt-xụ gaởp coõng chuựa Noõ-xi-aNửừ thaàn trớ tueọ A-teõ-na4. ẹoaùn trớch Uylixụ trụỷ veà4.1. Vũ trớ cuỷa ủoaùn trớch:Khuực ca 234.2. Tỡnh huoỏng sửỷ thi:Ulixụ traỷi qua bao gian lao thửỷ thaựch mụựi ủửụùc trụỷ veà queõ hửụng. Chaứng phaỷi chieỏn ủaỏu choỏng 108 vũ caàu hoõn. Cuoọc chieỏn thaộng lụùi nhửng Peõneõloõp vaón chửa chaỏp nhaọn. Ulixụ phaỷi tieỏp tuùc traỷi qua thửỷ thaựchTỡnh huoỏng ủaày kũch tớnh. Em haừy neõu vũ trớ vaứ tỡnh huoỏng sửỷ thi cuỷa ủoaùn trớchII. ẹoùc hieồu1. Nhaõn vaọt Peõneõloõp:1.1. Trửụực khi Uylixụ trụỷ veà nhoựm 11.2. Khi nghe nhuừ maóu baựo tin Uylixụ trụỷ veà ( T48 ) nhoựm 21.3. Khi nhuừ maóu ủửa baống chửựng veỏt seùo ụỷ chaõn Uylixụ vaứ ủem cuoọc ủụứi ra ủaựnh cửụùc ủeồ thuyeỏt phuùc ( T49) nhoựm 31.5. Khi Teõleõmac traựch cửự: ( T49 ) nhoựm 51.4. Khi ủoỏi dieọn vụựi choàng ( T49 ) nhoựm 41.6. Khi thửỷ thaựch Uylixụ vaứ khi Ulixụ vửụùt qua thửỷ thaựch ( T51 ) nhoựm 6Hoaùt ủoọng nhoựm: Tỡm chi tieỏt vaứ ruựt ra nhaọn xeựt veà nhaõn vaọt Peõneõloõp vụựi caực tỡnh huoỏng sau:1.5. Khi Teõleõmac traựch cửự: ( T49 )- Loứng meù kinh ngaùc quaự chửứng- Neỏu quaỷ thửùc... Theỏ naứo cha con vaứ meù cuừng seừ nhaọn ra nhau moọt caựch deó daứng Traỏn an con nhửng laùi kớn ủaựo baứy toỷ tỡnh caỷm nhụự thửụng choàng vaứ yeõu caàu thửỷ thaựch. Phaõn vaõn vaứ xuực ủoọng cao ủoọKũch tớnh ủửụùc ủaồy leõn ủổnh ủieồm. Peõneõloõp laứ ngửụứi khoõn kheựo, thoõng minh, thaọn troùng, maùnh meừ giaứu lớ trớ.1.5. Khi thửỷ thaựch Ulixụ ( T49 )- Sai nhuừ maóu khieõng chieỏc giửụứng kieõn coỏ do chớnh Ulixụ laứmNoựi vụựi nhuừ maóu nhửng coỏ yự cho Ulixụ nghe – khoõn ngoan2. Nhaõn vaọt Uylixụ:- Tieõu dieọt 108 vũ caàu hoõn nhửng vaón chửa ủửụùc vụù chaỏp nhaọn Hoaứn caỷnh giaứu kũch tớnh2.1. Khi Peõneõloõp doứ xeựt:- Ngoài tửùa vaứo caựi coọt cao,- Maột nhỡn xuoỏng ủaỏt, chụứ ủụùiNhaón naùi, bỡnh thaỷn2.1. Khi nghe con trai traựch meù:2.2. Khi nghe con trai traựch meù:- Can giaựn con “ ủửứng laứm raày meù ...” Khaỳng khaựi, tửù tin- Khuyeõn con “ neõn suy nghú...” 3. Sửỷ thi Iliat vaứ Oủixeõ:3.1. Caỷ hai taực phaồm ủeàu ủửụùc xaõy dửùng tửứ ủeà taứi “Cuoọc chieỏn tranh thaứnh T’roa”.3.2. Iliat mieõu taỷ cuoọc chieỏn tranh giửừa ngửụứi Hi Laùp vaứ ngửụứi T’roa3.3. OÂủixeõ mieõu taỷ haứnh trỡnh trụỷ veà queõ hửụng cuỷa Ulixụ sau khi duứng mửu con ngửùa goó ủeồ chieỏm thaứnh T’roa Noỏi tieỏp sửỷ thi Iliat phaỷn aựnh coõng cuoọc chinh phuùc thieõn nhieõn, di daõn mụỷ ủaỏt cuỷa ngửụứi Hi Laùp.2.3. Trửụực thửỷ thaựch:- Nhaón naùi mổm cửụứi , ngoài ủoỏi dieọn...- Noựi caởn keừ veà bớ maọt chieỏc giửụứng Saỹn saứng, ủoàng tỡnh Trớ nhụự tuyeọt vụứi, tỡnh yeõu saõu naởng, saột son Tỡnh theỏ giaứu kũch tớnh, ngheọ thuaọt mieõu taỷ taõm lyự nhaõn vaọt thoõng qua daựng ủieọu, cửỷ chổ, thaựi ủoọ . Uylixụ mang phaồm chaỏt cuỷa ngửứoi anh huứng: khaỳng khaựi, kieõu haừnh, taứi ba 2.4. Vửụùt qua thửỷ thaựch:- Nghe vụù phaõn traàn: caứng theõm muoỏn khoực- OÂm laỏy vụù – khoực daàm deàGiaứu tỡnh caỷmNgheọ thuaọt mieõu taỷ taõm lyự nhaõn vaọt , giaứu tớnh kũch - Uylixụ laứ hỡnh aỷnh ngửụứi anh huứng mang nhửừng phaồm chaỏt lyự tửụỷng vửứa trớ duừng , khaỳng khaựi vửứa giaứu tỡnh caỷm.3. YÙ nghúa cuỷa sửù ủoaứn tuù cuỷa Uylixụ vaứ Peõneõloõp:- Trong cuoọc ủaỏu trớ giửừa Uylixụ vaứ Peõneõloõp khoõng coự ai laứ ngửụứi thaộng keỷ baùi.- Sửù ủoaứn tuù cuỷa gia ủỡnh Uylixụ laứ chieỏn thaộng cuỷa tỡnh yeõu thuỷy chung son saộtEm haừy nhaọn xeựt veà nhaõn vaọt Uylixụ vaứ ngheọ thuaọt xaõy dửùng nhaõn vaọt Peõneõloõp laứ ngửụứi thửỷ thaựch vaứ Uylixụ laứ ngửụứi vửụùt qua thửỷ thaựch. Song cuoọc ủaỏu trớ aỏy coự gỡ ủaởc bieọt? Coự ngửụứi thaộng, keỷ baùi hay khoõng? Vỡ sao?III. Toồng keỏtNoọi dung:1. Ngheọ thuaọt:Giaứu tớnh kũch, mieõu taỷ taõm lyự nhaõn vaọt, xaõy dửùng nhaõn vaọt lyự tửụỷng, loỏi so saựnh mụỷ roọng... Haứnh trỡnh trụỷ veà vaứ vửụùt qua thửỷ thaựch ủeồ ủoaứn tuù gia ủỡnh cuỷa Uylixụ laứ baứi ca ngụùi ca tỡnh yeõu thuỷy chung, son saột. Cuỷng coỏ vaứ baứi taọp1. Kieỏn thửực cụ baỷn:Sửỷ thi OÂủixeõ, taực giaỷ Homerụ, ngheọ thuaọt sửỷ thi, phaồm chaỏt toỏt ủeùp mang tớnh lớ tửụỷng cuỷa ngửụứi Hy Laùp coồ ủaùi qua 2 nhaõn vaọt Uylixụ vaứ Peõneõloõp2. Baứi taọp :Em haừy so saựnh 2 nhaõn vaọt ẹaờm Saờn trong “ Sửỷ thi ẹaờm Saờn” vaứ Uylixụ trong “ Sửỷ thi OÂủixeõ”.