Bài giảng môn Ngữ văn 12 - Bài: Hồn Trương Ba, da hàng thịt (trích)

 Lưu Quang VũHồn Trương Ba, da hàng thịt(Trớch)NHÀ THƠ, NHÀ SOẠN KỊCH: LƯU QUANG VŨGia đỡnh Lưu Quang VũLưu Quang Vũ và đạo diễn Nguyễn Đỡnh NghiTỡm hiểu chung 1. Về Lưu Quang Vũ - Lưu Quang Vũ là một tài năng đa dạng : Làm thơ, sỏng tỏc văn xuụi, vẽ tranh, soạn kịch.	 - Lưu Quang Vũ khụng chỉ trở thành một hiện tượng đặc biệt của sõn khấu kịch trường những năm 80 của TK XX mà cũn được coi là một trong những nhà soạn kịch tài năng nhất của nền văn học nghệ thuật Việt Nam hiện đại.. 2. Về vở kịch “ Hồn Trương Ba, da hàng thịt” - Trờn cơ sở cốt truyện dõn gian, LQV đó dựng thành một vở kịch núi hiện đại, đặt ra nhiều vấn đề mới mẻ, cú ý nghĩa tư tưởng, triết lớ và nhõn văn sõu sắc. - Vở kịch là một trong những “tế bào” làm nờn diện mạo của tài năng LQV và nền sõn khấu kịch trường nước ta những năm 80 của TK XX. * Túm tắt tỏc phẩm (SGK)II. Đọc - hiểu văn bản 1. Màn đối thoại giữa hồn Trương Ba với xỏc hàng thịt Thảo luận Thụng qua màn đối thoại giữa hồn Trương Ba và xỏc hàng thịt, em cú đỏnh giỏ, nhận xột gỡ về tỡnh thế và tõm trạng của xỏc hàng thịt ? (nhúm 1) hồn Trương Ba ? (nhúm 2) (Lớp tự chia hai nhúm làm việc trong 5 phỳt)II. Đọc - hiểu văn bản 1. Màn đối thoại giữa hồn Trương Ba với xỏc hàng thịt - Xỏc hàng thịt: đắc chớ cười nhạo hồn Trương Ba, ngang nhiờn mang sức mạnh “õm u, đui mự” của mỡnh ra để giễu cợt, thỏch thức hồn Trương Ba.Y ranh mónh dồn Trương Ba vào thế đuối lớ, ve vón Trương Ba phải thoả hiệp với mỡnh bằng những “lớ lẽ ti tiện”: + “Chẳng cũn cỏch nào khỏc đõu”. + “Vỡ cả hai đó hoà vào nhau làm một rồi”. - Hồn Trương Ba: Luụn hướng về cỏi mĩ, cỏi thiện. Nhưng trước những trũ ma mónh của xỏc thịt đụi lỳc ụng khụng làm chủ được mỡnh đó nổi giận, khinh bỉ, mắng mỏ xỏc hàng thịt + “Mày chỉ là cỏi vỏ bờn ngoàikhụng cú tư tưởng, khụng cú cảm xỳc”. + Tư tưởng của xỏc hàng thịt “thấp kộm mà bất cứ con thỳ nào cũng cú được”. + “Lớ lẽ của anh thật ti tiện”. Từ giận dữ đến phủ nhận rồi như tuyệt vọng => Trương Ba hoàn toàn thất thế và đuối lớ trước xỏc thịt.Xỏc: Ẩn dụ cho sự dung tục, tầm thường , ti tiệnBi kịch về sự ý thức: Phải sống chung với cỏi dung tục và bị cỏi dung tục đồng hoỏHồn: Ẩn dụ cho sự nhõn hậu, khỏt vọng sống thanh cao I. Tỡm hiểu chung II. Đọc hiểu văn bản 1.Màn đối thoại giữa hồn Trương Ba với xỏc hàng thịt 2. Màn đối thoại giữa hồn Trươg Ba với người thõn Vợ Trương Ba: “Cú lẽ tụi phải đi để ụng được thảnh thơivới người vợ hàng thịtCỏi Gỏi: “ễng xấu lắm, ỏc lắm! Cỳt đi! Lóo đồ tể, cỳt đi”.ĐTNT: “Mày đó thắng thế rồi đấy, cỏi thõn xỏc khụng phải của ta ạ, mày đó tỡm được đủ mọi cỏch để lấn ỏt ta.Con dõu: “Mỗi ngày thầy một đổi khỏc dần, mất mỏt dần, đến nỗi cú lỳc chớnh con cũng khụng nhận ra thầy nữa”Hồn Trương Ba bị cự tuyệt, phủ nhận Khụng cần đến cỏi đời sống do mày mang lại ! Khụng cần ! => Tỡnh huống kịch lờn đến cao trào thỳc đẩy Trương Ba phải tự mỡnh mở nỳt cho tỡnh cảnh đầy bi hài của bản thõn: Chấp nhận cỏi chết để giữ đời được “nguyờn vẹn, trong sạch, thẳng thắn”. I. Tỡm hiểu chung II. Đọc hiểu văn bản 1. Màn đối thoại giữa hồn Trương Ba với xỏc hàng thịt 2. Màn đối thoại giữa hồn Trươg Ba với người thõn 3. Màn đối thoại giữa Trương Ba với Đế Thớch Thảo Luận Cuộc đối thoại giữa Trương Ba và Đế Thớch thực chất là cuộc bộc bạch của hai quan niệm. Vậy Quan niệm của Đế Thớch như thế nào ? (nhúm 1)Quan niệm của Trương Ba như thế nào ? (nhúm 2) (Lớp tự chia 2 nhúm làm việc trong 5 phỳt) 3. Màn đối thoại giữa Trương Ba với Đế Thớch Đõy thực chất là cuộc bộc bạch của hai quan niệm về sự sống và cỏch sốngĐế Thớch Đơn giản : Sống là khụng chết, hoàn toàn khụng hiểu những gỡ Trương Ba mong muốn, khuyờn con người chấp nhận lối sống giả tạo để thoó món những sở thớch cỏ nhõn “ dưới đất, trờn trời, ở bờn ngoài đõu cú được sống theo những điều nghĩ bờn trong”. Trương Ba Đỳng đắn : Sống phải đỳng nghĩa là sống, khụng chấp nhận cỏi tầm thường, khụng chấp nhận lối sống nhờ, sống tạm. Sống vỡ tỡnh yờu và hạnh phỳc của mọi người “ khụng thể bờn trong một đằng, bờn ngoài một nẻo được. Tụi muốn được là tụi trọn vẹn”. => Tư triết lớ về quan niệm giữa linh hồn và thể xỏc phải hoà làm một cú quan hệ biện chứng với nhau, LQV nhắn gửi một triết lớ về cỏch sống : Chõn thật, cao thượng, dũng cảm và đầy vị tha. Đú là vẻ đẹp của người lao động trong cuộc đấu tranh chống lại sự dung tục. I. Tỡm hiểu chung II. Đọc hiểu văn bản 1. Màn đối thoại giữa hồn Trương Ba với xỏc hàng thịt 2. Màn đối thoại giữa hồn Trươg Ba với người thõn 3. Màn đối thoại giữa Trương Ba với Đế Thớch III. Tổng kết III. Tổng kết Bằng nghệ thuật xõy dựng tỡnh huống độc đỏo, kết hợp với chất thơ sõu lắng, đoạn trớch phờ phỏn sõu sắc những kẻ tự lấy cớ cho tõm hồn là cao quý để lạm dụng, hưởng thụ những dục vọng tầm thường, ớch kỉ, đồng thời đó truyền thụng điệp về sự chiến thắng của cỏi thiện, cỏi đẹp và sự sống đớch thực.