Bài giảng môn Ngữ văn 12 - Cây đàn ghita của Lorca, Nguyễn Thanh Thảo

Nguyễn Thanh ThảoLorcaCaây Ñaøn Ghita CuûaNhöõng hình aûnh veà ñaát nöôùcTaây Ban NhaQuoác kyø vaø huy hieäuThánh đường Sagrada Familia – biểu tượng của đất nước Tây Ban NhaĐàn ghi ta (Tây Ban cầm)Hoa Li la (Tử đinh hương)Áo choàng đỏ gắtĐấu trường đẫ̃m máuVũ nữ Di ganGar-xi-a Lor-ca (1898 – 1936) 3. Vài nét về Gar-xi-a Lor-ca (1898 – 1936):Một thiên tài: Một nhà thơ, nhà viết kịch,nhạc sĩ nhà hoạt động sân khấu người Tây Ban Nha, đại diện cho tinh thần tự do dân chủ và khát vọng cách tân nghệ thuật của thế kỉ XX.Một nhân cách cao đẹp: nhà thơ hiện đại yêu nhạc dân gian,dùng tiếng đàn ghita để giải bày nỗi đau buồn và khát vọng yêu thương của nhân dân,dám dũng cảm đấu tranh với một nền chính trị độc tài, nền nghệ thuật già nua bảo thủ.Một số phận đầy oan khuất: kẻ thù tàn nhẫn lén thủ tiêu ông,nhiều người không hiểu hết sự hi sinh cao cả của ông.Tìm hiểu chungTác giả: _ Nguyễn Thanh Thảo tên khai sinh là Hồ Thành Công, quê ở Quãng Ngãi, tốt nghiệp khoa Ngữ văn trường ĐH Tổng hợp Hà Nội. _ Thanh Thảo được chú ý qua những tập thơ và trường ca mang diện mạo độc đáo viết về chiến tranh và hậu thời chiến. _Ông được xem là một trong số những cây bút luôn nỗ lực cách tân thơ Việt, đem đến cho thơ một mĩ cảm hiện đại với hệ thống thi ảnh và ngôn từ mới mẻ. Giàu suy tư mãnh liệt, phóng túng trong xúc cảm và đương nhiên không dễ hiểu vì ít nhiều nhuốm màu sắc tượng trưng, siêu thực mà ông học tập ở nhà thơ Tây Ban Nha : Lorca.■ Tác phẩm tiêu biểu:Những người đi tới biển(1977)Từ một đến một trăm(1988)Khối vuông ru-bích (1985)■ Phong cách thơ:Taùc phaåma. Xuaát xöù:In trong taäp “Khoái vuoâng ru- bích”(1985)Caáu truùcthô Moâ hình môû phaù boû khuoân maãu, giaûi phoùng caûm xuùc vaø töôûng töôïng"Khi toâi cheát haõy choân toâi vôùi caây ñaøn"Ý nghĩa của đề từ Thanh Thảo đã lấy câu thơ được coi là di chúc của Lorca để làm đề từ cho bài thơ của mình. Với Lorca đây là biểu tượng cho nghệ thuật; nghệt thuật là tình yêu, là lẽ sống. Lorca không thể rời xa nghệt thuật ngay cả khi rời xa cõi đời. Tây Ban Nha là quê hương của cây đàn ghita nên người ta còn gọi đàn ghita là Tây Ban Nha cầm. Đàn ghita là biểu tượng đặc trưng cho đất nược này vì thế câu thơ di chúc còn biểu hiện tình yêu tha thiết của người nghệ sỹ Lorca với quê hương xứ sở. Nhưng Lorca không phải được sinh ra để nói những điều đơn giản. Lorca là nhà cách tân nghệ thuật, Lorca biết thi ca của mình một ngày nào đó cóp thể trở thành án ngữ ngăn cản những người đến sau trong sáng tạo nghệ thuật nên đã có di chúc dặn lại rắng cần phải chôn nghệ thuật của ông mà đi tới. Đạo đức của người sáng tạo là khi làm xong việc của mình, sức sáng tạo đã hết thì phải biết lui vào quá khứ để thế hệ sau được tự do làm cái mới. Đấy mới là tư tưởng nghệ thuật sâu sắc của Lorca và Thanh Thảo đã lấy câu thơ làm đề từ nhằm hướng người đọc hiểu thông điệp thực sự của bài thơÑaøn Ghitar Cuûa LorcaThanh ThaûoNhöõng tieáng ñaøn boït nöôùcTaây Ban Nha aùo choaøng ñoû gaét li-la li-la li-lañi lang thang treân mieàn ñôn ñoäcvôùi vaàng traêng cheánh choaùngtreân yeân ngöïa moûi moøn Taây Ban Nha haùt ngheâu ngaoboãng kinh hoaøng aùo choaøng beâ beát ñoûLor-ca bò ñieäu veà baõi baénchaøng ñi nhö moät ngöôøi moäng dutieáng ñaøn ghi ta naâubaàu trôøi coâ gaùi aáytieáng ghi ta laù xanh bieát maáytieáng ghi ta troøn boït nöôùc vôõ tantieáng ghi ta roøng roøngmaùu chaûykhoâng ai choân caát tieáng ñaøntieáng ñaøn nhö coû moïc hoanggioït nöôùc maét vaàng traênglong lanh trong ñaùy gieângñöôøng chæ tay ñaõ ñöùtdoøng soâng roäng voâ cuøngLor-ca bôi sang ngangtreân chieác ghi ta maøu baïcchaøng neùm laù buøa coâ gaùi Di-ganvaøo xoaùy nöôùcchaøng neùm traùi tim mìnhvaøo laëng yeân baát chôïtli-la li-la li-la=> Hình töôïng bi traùng veà ngöôøi ngheä só chaân chính phaûi soáng trong moâi tröôøng caùi taøn baïo thoáng tròHình töôïng nhaø thô coù theå caûm nhaän ôû nhieàu caáp ñoä nhieàu khía caïnh:* Moät ngöôøi ngheä só töï do vaø coâ ñôn;* Moät caùi cheát oan khuaát , bò gaõy phaân ra bôûi nhöõng theá löïc taøn aùc ;* Moät taâm hoàn baát dieät Veà Hình Töôïng Cuûa Lor-ca Ñöôïc Theå Hieän Qua Baøi Thô “Ñaøn Ghi Ta Cuûa Lor-ca”CAÛM NHAÄN CUÛA BAÏN ?Hieän leân noåi baät trong baøi thô laø hình aûnh cuûa lor-ca , ngöôøi ngheä só ñaïi dieän cho tinh thaàn töï do vaø khaùt voïng caùch taân ngheä thaät cuûa theá kæ 20. Trong khung caûnh chính trò vaø ngheä thuaät Taây Ban Nha – moät neàn chính trò ñoäc taøi – moät neàn ngheä thuaät giaø nua lor-ca “ taám aùo choaøng ñoû gaét “Nhö moät voõ só treân ñaáu tröôøng . Maøu aùo choaøng “ñoû gaét” laø lôøi tuyeân chieán , laø lôøi thaùch ñaáu manh meõ , cho duø Lor-ca thaät mong manh ñôn ñoäc treân con ñöôøng cuûa chính mình vôùi :TÌM HIEÅU CHUNG VEÀ HÌNH TÖÔÏNG LOR-CA Cheá ñoä ñoäc taøi hoaûng sôï tröôùc söùc maïnh tinh thaàn phaûn khaùng cuûa lor-ca ñaõ voäi gieát cheát ngöôøi chieán só cuûa töï do ngöôøi chieán só cuûa caùi môùi . lor-ca bò haønh hình baây giôø Vì khoâng ngôø caùi cheát laïi deán vôùi mình sôùm nhö theá , nhanh nhö theá , khi moïi yù töôûng , döï ñònh haønh ñoäng cho töông lai cuûa ñaát nöôùc , cuûa ngheä thuaät môùi chæ baét ñaàu . Tieáng ñaøn ghi ta nhö noãi loøng cuûa lor-ca luùc aáy , “tieáng ghi ta naâu” traàm tónh suy tö , “tieáng ghi ta laù xanh” thieát tha hy voïng , “tieáng ñaøn ghi ta troøn boït nöôùc vôõ tan” baøng hoaøng töùc töôûi Ñôùn ñau ngheïn ngao , “vaàng traêng cheánh choaùng  Treân yeân ngöïa moûi moøn ““aùo choaøng beâ beát ñoû Lor-ca bò ñieäu veà baõi baén Chaøng ñi nhö ngöôøi moäng du “Haõy duõng caûm vöôït qua caùi cuõ , keå caû nhöõng thaàn töôïng cuõ ñeå laøm neân caùi môùi . Vì ngöôøi ta khoâng “choân caát tieáng ñaøn “ ngheä thuaät cuõ neân tieáng ñaøn lan “nhö coû moïc hoang” . Vaäy thì lor-ca phaûi vónh vieãn giaõ töø , phaûi giaûi thoaùt ngöôøi ta ra khoûi caùi boùng cuûa mình , ñeå hoï maïnh böôùc treân con ñöôøng cuûa ngheä thuaät va töï do. Vì theá lor-ca sang coõi khaùc Lor-ca coøn ñôùn dau hôn khi ngöôøi ta khoâng hieåu thoâng ñieäp tö töôûng cuûa oâng“khi toâi cheát haõy choân toâi vôùi caây ñaøn ““Lor-ca bôi sang ngangteân chieác ghi ta maøu baïc chaøng neùm laù buøa coâ gaùi Di-gan vaøo xoaùy nöôùc chaøng neùm traùi tim mìnhvaøo laëng yeân baát chôït“Baèng haønh ñoäng aáy , Lor-ca soáng maõi vôùi hình aûnh moät chieán só duõng caûm cuûa tinh thaàn töï do , moät ngheä só duõng caûm cua tinh thaàn caùch taân. Baøi thô nhö moät baûn nhaïc , coù phaàn nhaïc ñeäm cuûa ghi ta. Caùc chuoãi aâm li la li la luyeán laùy sau hai caâu thô ñaàu gôïi lieân töôûng tieáng vang cuûa chuøm hôïp aâm sau taám khuùc môû ñaàu . Chuoãi am li la li la keát thuùc ñoaïn thô gôïi leân tieáng vang cuûa chuøm hôïp aâm vó thanh , sau khi phaàn chính cuûa baûn nhaïc ñaõ dieãn taáu xong . Ngoân ngöõ dieãn taû aâm thanh theo loái töôïng tröng , lieân tuïc chuyeån ñoåi caûm giaùc , aâm thanh vôõ ra thaønh maøu “tieáng ghi ta NAÂU“ ,“tieáng ghi ta laù XANH“,“thaønh hình khoái“tieáng ghi ta TROØN BOÏT NÖÔÙC VÔÕ TAN“, thaønh hình aûnh ñoäng“tieáng ghi ta roøng roøng maùu chaûy“Maøu saéc gaén lieàn vôùi caûm suùc vaø suy töôûng “aùo choaøng ñoû gaét , aùo choaøng beâ beát ñoû , chieác ghi ta maøu baïc“NGHEÄ THUAÄT BAØI THÔ * RAÁT MÔÙI MEÛ VAØ HIEÄN ÑAÏI*Hình aûnh ñeïp vaø buoàn“ gioït nöôùc maét vaàng- traêng long lanh ñaùy gieâng“Hình aûnh mang saéc thaùi töôïng tröngNeùm laù buøa mình vaøo ñaùy nöôùc , neùm traùi tim mình vaøo laëng yeân (töôïng tröng cho söï giaõ töø vaø thoaùt ly , chia tay thöïc söï vôùi nhöõng heä luïy va raøng buoäc traàn gian ) Heä thoáng ngoân ngöõ giaøu saéc thaùi tu töø : So saùnh ( chaøng ñi nhö ngöôøi moäng du , tieáng ñaøn nhö coû moïc hoang )Nhaân hoùa (vaàng traêng cheánh choaùng )Ngoa duï (ai choân caát tieáng ñaøn ),Aån duï (ñöôøng chæ tay ñaõ ñöùt-doøng soâng roäng voâ cuøng)