Bài giảng môn Ngữ văn 12 - Đọc văn: Số phận con người

SỐ PHẬN CON NGƯỜIM. Sơ lơ khốp Đọc văn TÁC GIẢ M. SƠLƠKHƠPNƯỚC NGARƠTTƠPI. Tìm hiểu chung: 1/ Tác giả :2/ Tác phẩm tiêu biểu Tĩm tắt truyện : Nhân vật chính của truyện là An- đrây Xơ cơ lốp - từng là một người lính Xơ -viết . Anh đã kể cho tác giả nghe về cuộc đời đau khổ của mình ...Chiến tranh bùng nổ Chia tay vợ con lên đường ra trậnChiến tranh ngày càng ác liệtBị thương rồi bắt làm tù binh Bị đày đọa hai năm trong trại tập trung của phát xít Đức.Phát xít Đức bắt cả tù binh lái xe. Cơ hội để Xơ- cơ -lốp trốn thốt, trở về phía Hồng quânBiết tin ngơi nhà bị trúng bom phát xít, vợ và hai con gái bị giết hại.Tiến quân vào giải phĩng BerlinVui mừng đọc thư con trai - giờ là đại úy pháo binh cũng đang tiến cơng vào Berlin. Anh hi vọng gặp con trai trên đất Đức. Nhưng đúng vào ngày chiến thắng, 9/5/1945....Đứa con trai duy nhất, niềm hy vọng cuối cùng của anh đã bị một tên thiện xạ Đức bắn chết Anh chơn niềm vui sướng và niềm hi vọng cuối cùng trên đất Đức, trở về đơn vị như người mất hồnGiải ngũ, đến sống nhờ nhà người bạn và làm nghề lái xe.Đau buồn, anh hay vào quán uống rượu. Tình cờ nhìn thấy bé Vania và anh bắt đầu thấy thích nĩ.Bé Vania và mảnh dưa hấu vừa nhặt được Mặt bê bết dưa hấu.- Sao chú lại biết tên cháu là Vania ?Trị chuyện với bé Vania trên xe - Ta là bố của con Bố yêu của con ơi !Vania ơm cổ, hơn vào má, vào mơi, vào trán của Xơ cơ lốpĐây, tơi tìm được cháu Vaniuska của tơi rồi...Bà chủ đứng nhìn nĩ ăn ngấu nghiến mà nước mắt rịng rịng... Lấy tạp dề che mặt khĩcTơi thấy lịng vui khơng lời nào tả xiết Bố ơi , cái áo bành tơ da của bố đâu rồi ?Đêm nào tơi cũng chiêm bao thấy những người thân quá cốBan ngày anh trấn tĩnh, khơng than vãn nhưng ban đêm thức giấc thì gối ướt đẫm nước mắt.Chia tay với tác giả :- Tạm biệt anh bạn, chúc anh may mắnHai con người cơi cút, hai hạt cát đã bị sức mạnh phũ phàng của bão tố chiến tranh thổi bạt tới những miền xa lạ ...II/ ĐỌC HIỂU TÁC PHẨM Số phận của Xơ cơ lốp : + Vốn là một nơng dân rồi làm thợ, lái xe. Cĩ một gia đình ổn định, êm ấm: một vợ và ba con. + Chiến tranh nổ ra , Xơcơlơp ra trận. Anh nếm trải những gian truân, hai lần bị thương , bị giặc bắt, bị đày đọa suốt hai năm trong nhiều trại tập trung của phát xít Đức + Hồn cảnh và tâm trạng của Xơ cơ lốp khi chiến tranh kết thúc - trước khi gặp Vania : - Xơcơlơp gánh chịu bao mất mát đau thương. Vợ và 2 con gái bị giặc ném bom giết hại. Con trai - đại uý pháo binh Anatơli, niềm tự hào cuối cũng đã ngã xuống trong ngày chiến thắng . Anh ®· “ch«n niỊm vui s­íng vµ niỊm hi väng cuèi cïng trªn ®Êt ng­êi §øc”, “Trong ng­êi cã c¸i g× ®ã vì tung ra”. - Nỗi đau khủng khiếp làm cho Xơcơlơp “như người mất hồn”.Hồn cảnh và tâm trạng của Xơ cơ lốp sau chiến tranh và trước khi gặp bé Vania+ Hồn cảnh và tâm trạng của Xơ cơ lốp khi chiến tranh kết thúc - trước khi gặp bé VaniaKhơng cịn gia đình, khơng cịn nhà cửa, khơng cịn người thân, khơng về quê hương...-> X«-c«-lèp r¬i vµo nçi ®au cïng cùc, mất mát quá lớnT×m ®Õn chÐn r­ỵu ®Ĩ dÞu bít nçi ®au, biÕt râ sù nguy h¹i cđa r­ỵu nh­ng anh vÉn cø uèng sù bÕ t¾c cđa anh Ý nghĩa hiện thực : S«-l«-khèp cịng kh«ng ngÇn ng¹i nãi lªn c¸i gi¸ rÊt ®¾t cđa chiÕn th¾ng, nh÷ng ®au khỉ tét cïng cđa con ng­êi do chiÕn tranh g©y nªn- søc tè c¸o chiÕn tranh ph¸t xÝt Qua hồn cảnh và tâm trạng của Xơ cơ lốp, tác giả muốn phản ánh điều gì? 2. Số phận của bé VaniaBé Vania cũng là nạn nhân của chiến tranh : Cha “chết ở mặt trận”. “Mẹ bị bom chết trên tàu hỏa khi mẹ con cháu đang đi tàu”. Bé cũng khơng biết, khơng nhớ từ đâu đến. Bà con thân thuộc “khơng cĩ ai cả”. Sống vất vưởng, khốn khổ : “bạ đâu ngủ đĩ”, “ai cho gì thì ăn nấy!” Áo quần “rách bươm xơ mướp”, “đầu tĩc rối bù”; “mặt mũi thì bê bết nước dưa hấu,lem	luốc	bụi bặm,bẩn như ma lem” Số phận của bé Vania như thế nào?Bé từ đâu đến?Vania phải sống với hồn cảnh như thế nào?3. Xơcơlơp nhận Vania làm con THEO EM TẠI SAO XƠCƠLƠP LẠI NHẬN VANIA LÀM CON? EM NGHĨ GÌ VỀ CON NGƯỜI CỦA XƠCƠLƠP?3. Xơcơlơp nhận Vania làm conBiết và thương cho hồn cảnh bất hạnh của bé VaniaBé Vania mang vẻ đẹp hồn nhiên, thánh thiện: “cặp mắt- cứ như những ngơi sao sáng ngời”/86Đồng cảnh ngộ: “những giọt nước mắt nĩng hổi nhẹ nhõm và bừng sáng lên” Quyết định bột phát, xuất phát từ đáy lịng đầy tình thương yêu vì anh đã từng làm cha4.Tình cảm của Xơcơlơp và Vania dành cho nhau XƠCƠLƠPXúc động thật sự khi nhận conLo miếng ăn, giấc ngủTrái tim “trở nên êm dịu hơn”Vania là niềm vui sưởi ấm trái tim giá lạnh của anh. VANIAMừng rỡ khi tìm gặp bốGắn bĩ, quyến luyến với Xơcơlơp: ơm chặt lấy cổ, áp chặt vào má, bố đi vắng thì “khĩc suốt từ sáng đến tối”Xơcơlơp là người bố thân yêu, là chỗ dựa cho cuộc đời nĩ.Tình yêu thương và lịng nhân hậu sâu nặngIII. TỔNG KẾTX«-c«-lèp lµ biĨu t­ỵng cđa tÝnh c¸ch Nga, t©m hån Nga, biĨu t­ỵng cđa con ng­êi thÕ kû XX: kiªn c­êng, dịng c¶m, giµu lßng nh©n ¸i, nh©n vËt mang tÇm sư thi.- S«-l«-khèp suy nghÜ s©u s¾c vỊ sè phËn con ng­êi- tin t­ëng vµo nghÞ lùc phi th­êng cđa con ng­êi c¸ch m¹ng cã thĨ v­ỵt qua sè phËn.Xin trân trọng cảm ơn các thầy cô vàcác emChi tiết : NĨ NHẢY CHỒM LÊN CỔ TƠI, HƠN VÀO MÁ, VÀO MƠI, VÀO TRÁN VÀ NHƯ CON CHIM CHÍCH, NĨ RÍU RÍT LÍU LO VANG RỘN CẢ BUỒNG LÁI ĐẾN KHO THĨC LÀM GÌ NỮA, KHI MÀ TƠI KHƠNG CỊN BỤNG DẠ NÀO ĐỂ ĐI ĐẾN ĐĨ” 4.Tình cảm của Xơcơlơp và Vania dành cho nhauTÌNH CẢM CỦA HAI CHA CON ĐƯỢC BIỂU HIỆN QUA NHỮNG CHI TIẾT NÀO? GỢI CHO EM NHỮNG SUY NGHĨ GÌ? + Søc m¹nh của t×nh yªu th­¬ng s­ëi Èm tr¸i tim c« ®¬n, ®em l¹i niỊm vui sèng cho Xơ cơ lốp + Víi lßng nh©n hËu, X«-c«-lèp t×m mäi c¸ch bï ®¾p t×nh c¶m cho Va-ri-a Tình cảm của Xơcơlơp và Vania dành cho nhau cĩ ý nghĩa như thế nào trong cuộc sống của hai người? 5.Tinh thÇn tr¸ch nhiƯm cao c¶ vµ nghÞ lùc phi th­êng cđa X«-c«-lèp Khã kh¨n cđa X«-c«-lèp trong cuéc sèng th­êng nhËt, rủi ro nghề nghiệp Xơcơlơp vẫn khơng lành hết vết thương, “đêm nào cũng chiêm bao thấy những người thân đã quá cố”, “ban đêm thức giấc thì gối đẫm nước mắt”Giọt nước mắt đêm đêm âm thầm ướt gối của anh nĩi gì với chúng ta?Vết thương chiến tranh khơng lành được , nỗi mất mát quá lớn nhưng anh vấn cố vượt qua để bé Vania khơng bị ám ảnh nỗi đau.6. Nghệ thuật : + ChÊt tr÷ t×nh cđa t¸c phÈm Sù hoµ quyƯn chỈt chÏ chÊt tr÷ t×nh cđa t¸c gi¶ vµ chÊt tr÷ t×nh cđa nh©n vËt + S¸ng t¹o nhiỊu t×nh huèng nghƯ thuËt, nhiỊu chi tiÕt t×nh tiÕt ®Ĩ kh¸m ph¸ chiỊu s©u tÝnh c¸ch nh©n vËt. “Từ những năm nội chiến Xơcơlốp tham gia Hồng Quân. Cả nhà anh chết trong nạn đĩi 1922, anh làm thuê cho Culắc nên sống sĩt, anh làm thợ mộc cĩ vợ và 3 đứa con ngoan. Thế chiến II bùng nổ, Xocơlốp nhập ngũ, ra trận, bị thương, bị Đức bắt làm tù binh. Anh chạy trốn khỏi tù, trở về với Hồng Quân, ít lâu sau nghe tin vợ và 2 con gái bị chết trong trận càn của Đức. Niềm hi vọng cuối cùng là đứa con trai, nhưng chiến tranh gần kết thúc, tiến gần Berlin, đứa con của anh đã tử thương đúng ngày chiến thắng 9/5, anh chỉ kịp nhìn con trai lần cuối. Chiến tranh kết thúc, Xơcolốp trải qua nhiều đau khổ, mất mát to lớn. Giải ngũ, khơng gia đình, người thân, anh cũng khơng trở lại quê hương, sống tại nhà người bạn và làm nghề lái xe. Tình cờ gặp và nhận Vania, một đứa trẻ bơ vơ, bố mẹ đều chết trong chiến tranh làm con nuơi .Tình cảm với Vania làm tim anh ấm lại, hai tâm hồn sưởi ấm cho nhau . Sau đĩ anh lái xe, đụng phải con bị, bị tước bằng lái. Xơcơlốp phải lang bạt kiếm sống, đổi chỗ ở để kiếm việc làm và để quên người thân nhưng đêm đêm họ vẫn hiện về trong giấc mơ Mặc dù cuộc sống nhiều bất hạnh nhưng anh vẫn kiên cường vượt qua và cĩ niềm tin hướng về tương lai, nhất là sự trưởng thành của đứa trẻ.”