Bài giảng môn Ngữ văn 12 - Tiết: Hồn Trương Ba, da hàng thịt (Trích)

 Lưu Quang VũHồn Trương Ba, da hàng thịt(Trích)NHÀ THƠ, NHÀ SOẠN KỊCH: LƯU QUANG VŨGia đình Lưu Quang VũLưu Quang Vũ và đạo diễn Nguyễn Đình NghiTìm hiểu chung 1. Về Lưu Quang Vũ - Lưu Quang Vũ là một tài năng đa dạng : Làm thơ, sáng tác văn xuôi, vẽ tranh, soạn kịch.	 - Lưu Quang Vũ không chỉ trở thành một hiện tượng đặc biệt của sân khấu kịch trường những năm 80 của TK XX mà còn được coi là một trong những nhà soạn kịch tài năng nhất của nền văn học nghệ thuật Việt Nam hiện đại.. 2. Về vở kịch “ Hồn Trương Ba, da hàng thịt” - Trên cơ sở cốt truyện dân gian, LQV đã dựng thành một vở kịch nói hiện đại, đặt ra nhiều vấn đề mới mẻ, có ý nghĩa tư tưởng, triết lí và nhân văn sâu sắc. - Vở kịch là một trong những “tế bào” làm nên diện mạo của tài năng LQV và nền sân khấu kịch trường nước ta những năm 80 của TK XX. * Tóm tắt tác phẩm (SGK)1. Nghệ thuật tạo xung đột kịch:HTB tự nhận thấy không thể sống “hồn này xác nọ” Hồn và xác đối thoại hồn đau khổ bế tácMọi người trong gia đình xa lánh HTB tuyệt vọng HTB gặp gỡ Đế Thích đấu tranhđể lựa chọn cách sống II. Đọc - hiểu văn bảnQua mối xung đột giữa hồn và xác,tác giả muốn gửi gắm tới chúng ta bức thông điệp gì?=> Trong cuộc sống con người luôn phải nổ lực hoàn thiện nhân cáchII. Đọc - hiểu văn bản1. Nghệ thuật tạo xung đột kịch:II. Đọc - hiểu văn bản2. Màn đối thoại giữa hồn Trương Ba với xác hàng thịtNhËn xÐt cuéc ®èi tho¹i cña hån Tr­¬ng Ba vµ x¸c anh hµng thÞt ë c¸c ph­¬ng diÖn? Nhãm 1: Muïc ñích Nhãm 2: Cöû chæ Nhãm 3: Xöng hoâ + gioïng ñieäu Nhãm 4: Vò theá Th¶o luËn nhãmXác hàng thịt: đắc chí cười nhạo hồn Trương Ba, ngang nhiên mang sức mạnh “âm u, đui mù” của mình ra để giễu cợt, thách thức hồn Trương Ba.Y ranh mãnh dồn Trương Ba vào thế đuối lí, ve vãn Trương Ba phải thoả hiệp với mình bằng những “lí lẽ ti tiện”: + “Chẳng còn cách nào khác đâu”. + “Vì cả hai đã hoà vào nhau làm một rồi”. - Hồn Trương Ba: Luôn hướng về cái mĩ, cái thiện. Nhưng trước những trò ma mãnh của xác thịt đôi lúc ông không làm chủ được mình đã nổi giận, khinh bỉ, mắng mỏ xác hàng thịt + “Mày chỉ là cái vỏ bên ngoàikhông có tư tưởng, không có cảm xúc”. + Tư tưởng của xác hàng thịt “thấp kém mà bất cứ con thú nào cũng có được”. + “Lí lẽ của anh thật ti tiện”. Từ giận dữ đến phủ nhận rồi như tuyệt vọng => Trương Ba hoàn toàn thất thế và đuối lí trước xác thịt.Xác: Ẩn dụ cho sự dung tục, tầm thường , ti tiệnBi kịch về sự ý thức: Phải sống chung với cái dung tục và bị cái dung tục đồng hoáHồn: Ẩn dụ cho sự nhân hậu, khát vọng sống thanh caoII. Đọc hiểu văn bản 1. Nghệ thuật tạo xung đột kịch 2.Màn đối thoại giữa hồn Trương Ba với xác hàng thịt 3. Màn đối thoại giữa hồn Trươg Ba với người thân Vợ Trương Ba: “Có lẽ tôi phải đi để ông được thảnh thơivới người vợ hàng thịtCái Gái: “Ông xấu lắm, ác lắm! Cút đi! Lão đồ tể, cút đi”.ĐTNT: “Mày đã thắng thế rồi đấy, cái thân xác không phải của ta ạ, mày đã tìm được đủ mọi cách để lấn át ta.Con dâu: “Mỗi ngày thầy một đổi khác dần, mất mát dần, đến nỗi có lúc chính con cũng không nhận ra thầy nữa”Hồn Trương Ba bị cự tuyệt, phủ nhận Không cần đến cái đời sống do mày mang lại ! Không cần ! => Tình huống kịch lên đến cao trào thúc đẩy Trương Ba phải tự mình mở nút cho tình cảnh đầy bi hài của bản thân: Chấp nhận cái chết để giữ đời được “nguyên vẹn, trong sạch, thẳng thắn”. 1. Nghệ thuật tạo xung đột kịch 2.Màn đối thoại giữa hồn Trương Ba với xác hàng thịt 3. Màn đối thoại giữa hồn Trươg Ba với người thân 4. Màn đối thoại giữa Trương Ba với Đế ThíchCuộc đối thoại giữa Trương Ba và Đế Thích thực chất là cuộc bộc bạch của hai quan niệm. Vậy Quan niệm của Đế Thích như thế nào ? (nhóm 1)Quan niệm của Trương Ba như thế nào ? (nhóm 2) (Lớp tự chia 2 nhóm làm việc trong 5 phút) Thảo Luận4. Màn đối thoại giữa Trương Ba với Đế Thích Đây thực chất là cuộc bộc bạch của hai quan niệm về sự sống và cách sốngQuan niÖm cña Tr­¬ng BaQuan niÖm cña §Õ ThÝchKhuyªn Tr­¬ng Ba chÊp nhËn v× thÕ giíi vèn kh«ng toµn vÑn: “ D­íi ®Êt, trªn trêi ®Òu thÕ c¶”Kh«ng chÊp nhËn c¸i c¶nh ph¶i sèng bªn trong mét ®»ng bªn ngoµi mét nÎo, muèn ®­îc lµ m×nh “toµn vÑn=> §Õ ThÝch cã c¸i nh×n quan liªu hêi hît vÒ cuéc sèng con ng­êi nãi chung vµ víi Tr­¬ng Ba nãi riªng. => Tư triết lí về quan niệm giữa linh hồn và thể xác phải hoà làm một có quan hệ biện chứng với nhau, LQV nhắn gửi một triết lí về cách sống : Chân thật, cao thượng, dũng cảm và đầy vị tha. Đó là vẻ đẹp của người lao động trong cuộc đấu tranh chống lại sự dung tục. I. Tìm hiểu chung II. Đọc hiểu văn bản 1. Nghệ thuật tạo xung đột kịch 2.Màn đối thoại giữa hồn Trương Ba với xác hàng thịt 3. Màn đối thoại giữa hồn Trươg Ba với người thân 4. Màn đối thoại giữa Trương Ba với Đế Thích III. Tổng kết III. Tổng kết Bằng nghệ thuật xây dựng tình huống độc đáo, kết hợp với chất thơ sâu lắng, đoạn trích phê phán sâu sắc những kẻ tự lấy cớ cho tâm hồn là cao quý để lạm dụng, hưởng thụ những dục vọng tầm thường, ích kỉ, đồng thời đã truyền thông điệp về sự chiến thắng của cái thiện, cái đẹp và sự sống đích thực.