Bài giảng môn Ngữ văn 12 - Tiết số 40: Đàn ghi ta của Lor - Ca

Tieát 40: Ñaøn ghi ta cuûa Lor-caThanh ThaûoDƯƠNG THỊ HOA – GV TRƯỜNG THPT ĐỘI CẤN –VĨNH TƯỜNG – VĨNH PHÚCÑaøn ghi ta cuûa Lor-caThanh ThaûoTieát 40: I. TÌM HIEÅU CHUNG:1. Taùc giaû:T40-Ñaøn ghi ta cuûa Lor-caThanh Thaûo Qua phaàn tieåu daãn, em haõy ruùt ra nhöõng neùt noåi baät veà nhaø thô Thanh Thaûo ?I. Giới thiệu chung:1. Taùc giaû:+ Là một trong những gương mặt tiêu biểu cho thế hệ nhà thơ trưởng thành trong kháng chiến chống Mỹ.Thanh ThaûoT40-Ñaøn ghi ta cuûa Lor-ca+ Ngòi bút giàu tính hướng nội, luôn tìm tòi hình thức biểu đạt mới. + suy tư trăn trở về các vấn đề xã hội và thời đại. 2.Taùc phaåm: Xuaát xöù: trích trong taäp “Khoái vuoâng ru-bich” (1985)Khối vuông ru-bich – những gợi ý cho sự cách tân nghệ thuật của nhà thơ Thanh ThảoT40-Ñaøn ghi ta cuûa Lor-ca Pheâ-ñeâ-ri-coâ Gar-xi-a Lor-ca (1898 – 1936):  Một thiên tài: sáng chói của VH hiện đại Tây Ban Nha.  Một nhân cách cao đẹp: có khát vọng tự do, khát vọng cách tân nghệ thuật, dũng cảm đấu tranh chống lại nền chính trị độc tài, nền nghệ thuật già nua, bảo thủ.  Một số phận đầy oan khuất: bị chính quyền phản động thân phát xít giết hại. T40-Ñaøn ghi ta cuûa Lor-ca 12 doøng keá: Lor-ca vôùi caùi cheát oan khuaát. 6 doøng ñaàu: hình aûnh Lor-ca trên nền văn hoá của đất nước Tây Ban Nha. Boá cuïc: coøn laïi: cảm xúc của tác giả, suy tö veà cuoäc giaûi thoaùt vaø giaõ töø cuûa Lor-ca.Theo em, baøi thô ñöôïc chia laøm maáy phaàn?T40-Ñaøn ghi ta cuûa Lor-caĐàn ghi ta (Tây Ban cầm) Lôøi ñeà töø: “khi tôi chết hãy chôn tôi với cây đàn”II. Ñoïc – hieåu vaên baûn:Ý nghĩa:+ Tình yêu nghệ thuật, tình yêu Tổ quốc.T40-Ñaøn ghi ta cuûa Lor-ca+ Lời nhắn nhủ thế hệ sau: hãy vượt mình trên con đường sáng tạo nghệ thuật.1. Hình aûnh Lor-ca trên nền văn hoá của đất nước Tây Ban Nha.những tiếng đàn bọt nướcTây Ban Nha áo choàng đỏ gắtli-la li-la li-la đi lang thang về miền đơn độcvới vầng trăng chếnh choángtrên yên ngựa mỏi mòn Tìm những hình ảnh khắc hoạ không gian văn hoá Tây Ban Nha?T40-Ñaøn ghi ta cuûa Lor-canhững tiếng đàn bọt nướcTây Ban Nha áo choàng đỏ gắtli-la li-la li-la đi lang thang về miền đơn độcvới vầng trăng chếnh choángtrên yên ngựa mỏi mòn“những tiếng đàn bọt nước”→ những âm thanh có hình khối -> tạo sức hấp dẫn kỳ lạ của tiếng đàn Lor-ca.1. Hình aûnh Lor-ca trên nền văn hoá của đất nước Tây Ban Nha.áo choàng đỏ -> đấu trường đấu bò -> những hình ảnh quen thuộc, tạo không gian đậm bản sắc văn hoá Tây Ban Nha-nơi nuôi dưỡng tâm hồn và tài năng Lor-ca. =>gợi hình dung về một đấu trường đặc biệt - Khát vọng dân chủ- Khát vọng cách tân nghệ thuật- Nền chính trị độc tài- Nền nghệ thuật già nuaHình ảnh:  li-la li-la li-la-> âm thanh mô phỏng tiếng đàn ghi ta - ẩn dụ “áo choàng đỏ gắt”-> đấu trường diễn ra những cuộc đấu bò tót. Từ ngữ: “lang thang, miền đơn độc, vầng trăng chếnh choáng, yên ngựa mỏi mòn”:những tiếng đàn bọt nướcTây Ban Nha áo choàng đỏ gắtli-la li-la li-la đi lang thang về miền đơn độcvới vầng trăng chếnh choángtrên yên ngựa mỏi mòn1. Hình aûnh Lor-ca trên nền văn hoá của đất nước Tây Ban Nha. Người nghệ sĩ dân gian tự do, lãng du, tài hoa, nhưng nhỏ bé, mong manh, đơn độc trong hành trình thực hiện lý tưởng vì sự cách tân, vì khát vọng tự do.T40-Ñaøn ghi ta cuûa Lor-ca2. Lor-ca vôùi caùi cheát oan khuaát:Tây Ban Nha hát nghêu ngao bỗng kinh hoàng 	 áo choàng bê bết đỏLor-ca bị điệu về bãi bắn	 chàng đi như người mộng du Thân phận Lor-ca thể hiện qua những hình ảnh nào? Tìm những biện pháp nghệ thuật đặc sắc?tiếng ghi ta nâubầu trời cô gái ấy tiếng ghi ta lá xanh biết mấy tiếng ghi ta tròn bọt nước vỡ tan tiếng ghi ta ròng ròng máu chảyTây Ban Nha hát nghêu ngao bỗng kinh hoàng 	 áo choàng bê bết đỏLor-ca bị điệu về bãi bắn	 chàng đi như người mộng du bi kịch của người nghệ sĩ cách tân trong thời đại bạo tàn. hoán dụ: “áo choàng bê bết đỏ”: gợi ra cảnh Lor-ca bị hành hình đột ngột, bất ngờ => cái chết bi thảm. đối lập: hát nghêu ngao áo choàng bê bết đỏ tiếng hát yêu đời tự do cái chết đau thương khát vọng hiện thực cái đẹp tàn ác2. Lor-ca vôùi caùi cheát oan khuaát: So sánh “chàng đi như người mộng du”-> trạng thái chập chờn, thảng thốt, hụt hẫng, đau đớn. tiếng ghi ta nâubầu trời cô gái ấy tiếng ghi ta lá xanh biết mấy tiếng ghi ta tròn bọt nước vỡ tan tiếng ghi ta ròng ròng máu chảy2.Lor-ca vôùi caùi cheát oan khuaát: Trước cái chết của Lor-ca, tác giả đã khắc họa hình ảnh tiếng đàn ghi ta có gì đặc biệt? Tìm những biện pháp nghệthuật thể hiện?T40-Ñaøn ghi ta cuûa Lor-caTiếng ghi taNâuMàu của vỏ đàn, của đất, của quê hươngNỗi niềm hướng tới quê hươngLá xanhMàu của hy vọng, sự sống tươi đẹpNiềm tha thiết với cuộc sốngTròn bọt nước vỡ tanRòng ròng máu chảyHình khốiđau đớn, uất nghẹn, hờn căm.tiếng đàn hóa thân thành thân phận, linh hồn, trái tim người nghệ sĩ Lor-ca-> vẻ đẹp bi tráng của người nghệ sĩ- chiến sĩ đã dũng cảm chiến đấu và hy sinh cho lý tưởng tự do và nghệ thuật .Đổ vỡ, xót xa, tức tưởiâm thanh vỡ ra thành màu sắc, hình ảnh: + Ẩn dụ chuyển đổi cảm giác:2.Lor-ca vôùi caùi cheát oan khuaát:+ Điệp ngữ: tiếng ghi ta: -> tiếng đàn nhiều cung bậc. tiếng lòng Lor-ca nhiều sắc thái. 3. Cảm xúc của tác giả, suy tö veà cuoäc giaûi thoaùt vaø giaõ töø cuûa Lor-ca.không ai chôn cất tiếng đàn tiếng đàn như cỏ mọc hoang giọt nước mắt vầng trăng long lanh trong đáy giếng đường chỉ tay đã đứt dòng sông rộng vô cùng Lor-ca bơi sang ngang trên chiếc ghi ta màu bạc chàng ném lá bùa cô gái Di-gan vào xoáy nước chàng ném trái tim mình vào lặng yên bất chợtli – la li – la li – la  Niềm tin vào sự bất tử của nghệ thuật mà Lor-ca sáng tạo.3. Cảm xúc của tác giả, những suy tö veà cuoäc giaûi thoaùt vaø giaõ töø cuûa Lor-ca:không ai chôn cất tiếng đàn tiếng đàn như cỏ mọc hoang giọt nước mắt vầng trăng long lanh trong đáy giếng + Nghệ thuật đối lập: vầng trăng > ngợi ca, ngưỡng mộ.Bất tử hoá tinh thần của Lor-ca.+ Giọt nước mắt -> niềm tiếc xót của tác giả. Tác giả suy tư về cuộc giải thoát và giã từ của Lor-ca qua những hình ảnh nào? 3. Nieàm xoùt thöông Lor-ca, suy tö veà cuoäc giaûi thoaùt vaø giaõ töø cuûa Lor-ca:đường chỉ tay đã đứt dòng sông rộng vô cùng Lor-ca bơi sang ngang trên chiếc ghi ta màu bạc chàng ném lá bùa cô gái Di-gan vào xoáy nước chàng ném trái tim mình vào lặng yên bất chợtli – la li – la li – la   Hình ảnh tượng trưng,: + đường chỉ tay đã đứt ->định mệnh về cái chết của Lorca,,.. + điệp từ: “ném”->hành động dứt khoát mạnh mẽ -> tượng trưng cho sự giã từ và giải thoát, chia tay thực sự với những ràng buộc và hệ lụy trần gian.  Nghệ thuật láy âm “li-la li-la li-la”: - Gợi hợp âm của tiếng đàn ghi ta-> giàu tính nhạc. - Khẳng định nghệ thuật của Lor-ca là bất tử.  Tiếng lòng tri ân sâu sắc đối với nghệ sĩ, thiên tài Lor-ca.T40-Ñaøn ghi ta cuûa Lor-ca Bài thơ có sự kết hợp hài hoà giữa hai yếu tố thơ và nhạc, cấu tứ tự sự và trữ tình. Những liên tưởng bất ngờ, nhiều so sánh, ẩn dụ, hoán dụ, phép chuyển đổi cảm giác... 1. Nghệ thuật: Hình ảnh, màu sắc gắn với cảm xúc và suy tưởng. Phong cách tượng trưng, siêu thực.III- Tổng kết: 2- Nội dung Bài thơ làm sống lại huyền thoại Gar -xi-a Lor-ca, một nghệ sĩ tự do, cô đơn; một cái chết đầy oan khuất; một nhân cách cao quý, một tâm hồn bất diệt.Sự đồng cảm thương tiếc sâu sắc, sự ngưỡng mộ của Thanh Thảo trước thiên tài, nhân cách, số phận bi thảm của Lor-ca.1. Cảm hứng chủ đạo của tác phẩm Niềm ngưỡng mộ và đồng cảm sâu sắc đối với thơ Lor-ca.Nỗi đau vô hạn trước số phận bi thảm của nhà thơ.Niềm tin mãnh liệt về sự bất tử của tiếng đàn, nghệ thuật Lor-ca để lại.III- Củng cố:2. Nét tương đồng giữa hình tiếng đàn ghi ta và hình tượng Lor-ca.- Tiếng đàn: đủ cung bậc – các cung bật trong thơ ca, cuộc đời Lor-ca.- Tiếng đàn: không thể chôn – sáng tạo nghệ thuật bất tử của Lor-ca.III- Củng cố:Bài tập về nhà: Cảm nhận của em về hình ảnh Lor-ca được thể hiện qua bài thơ?