Bài giảng môn Ngữ văn khối 10 - Tiết: Tấm cám (tt)

(TruyƯn Cỉ tÝch)Thùc hiƯn : Ph¹m ViÕt C­¬ngấái. tìm hiểu chungThế nào là truyện Cổ tích ? Là những tác phẩm tự sự dân gian mà cốt truyện và hình tượng được hư cấu có chủ định về số phận con người bình thường trong XH, thể hiện tinh thần nhân đạo và lạc quan của nhân dân lao động.Có mấy loại truyện cổ tích ?Truyện cổ tích thần kì có những đặc trưng cơ bản nào ?1. Đặc trưng của truyện cổ tích thần kì :Có sự tham gia của các yếu tố thần kì.2. Nội dung truyện cổ tích thần kì :Truyện cổ tích thần kì thường có những nội dung nào ? Đề cập tới số phận bất hạnh của người lao động về hạnh phúc gia đình, về công bằng xã hội, về phẩm chất và năng lực của con người.3. Giá trị tư tưởng của truyện cổ tích thần kì :Giá trị tư tưởng của truyện cổ tích thần kì là gì ? - Nêu những tấm gương đạo đức nhằm giáo dục con người, đặc biệt là trẻ em, đề cao cái thiện. - Thể hiện ước mơ của nhân dân lao động về hạnh phúc, lẽ công bằng.tấm cámtấm cámii. đọc hiểu văn bản1. Thân phận của TấmCuộc đời và số phận bất hạnh của Tấm được miêu tả như thế nào ?- Mồ côi cha mẹ, sống với dì ghẻ cay nghiệt. Tấm mồ côi cả cha lẫn mẹ, là đứa con riêng, lại là phận gái, sống trong XHPK, nỗi khổ của Tấm khó nói hết, ta nghe câu hát “ mồ côi tội lắm ai ơi. Đói cơm khát nước biết người nào lo” mà có thể hiểu phần nào nỗi khổ của Tấm.Những chi tiết ấy gợi cho em suy nghĩ gì ? Tác giả dân gian đã miêu tả diễn biến truyện như thế nào để dẫn đến xung đột giữa Tấm và mẹ con Cám ?- Xung đột giữa mẹ con Cám và Tấm:Mẹ con CámTấm + Cám được nuông chiều, không phải làm việc nặng.+ Làm lụng vất vả + Cám lừa trút hết giỏ tép để giành phần thưởng chiếc yếm đỏ+ Bưng mặt khóc + Mẹ con Cám lừa giết cá bống+ Òa lên khóc + Đổ thóc trộn lẫn gạo, bắt Tấm nhặt+ Khóc một mình Sự cay nghiệt của mẹ con Cám Tấm phản ứng một cách bị động, yếu đuốiMâu thuẫn phát triển ngày càng cao.tấm cámii. đọc hiểu văn bản1. Thân phận của Tấm Vậy theo anh (chị) mâu thuẫn trong truyện đại diện cho lực lượng đối lập nào ? Gia đình hay XH ? - Vậy mâu thuẫn giữa Tấm và mẹ con Cám là mâu thuẫn dì ghẻ – con chồng Xung đột gia đìnhnhưng đã mang tính khái quát chung của truyện cổ tích: Mâu thuẫn giữa Thiện và ÁcMang tính xã hội - Cuộc đời Tấm luôn có sự giúp đỡ của Bụt Thể hiện triết lí : Ở hiền gặp lànhtấm cámii. đọc hiểu văn bản1. Thân phận của Tấm Em có suy nghĩ gì về con đường dẫn đến hạnh phúc của Tấm ? Từ cô gái mồ côi, Tấm trở thành hoàng hậu. Hạnh phúc ấy chỉ có ở con người hiền lành chăm chỉ, lương thiện, thể hiện triết lí “ ở hiền gặp lành”, đây là quan niệm phổ biến trong Truyện cổ tích thần kì Việt Nam. Mặt khác, trở thành hoàng hậu là ước mơ, khát vọng lớn lao của người nông dân bị đè nén, áp bức. Song Truyện cổ tích không dừng lại ở kết thúcđó mà mở sang hướng khác, đó là cuộc đấu tranh giành lại hạnh phúc.2. Cuộc đấu tranh không khoan nhượng để giành lại hạnh phúcTấm đã trải qua mấy kiếp hồi sinh ?Mẹ con CámTấm+ Chặt cau giết Tấm+ Giết chim Vàng anh+ Hoá thành chim Vàng anh+ Chặt cây xoan đào, đốt khung cửi Tiêu diệt đến cùng sự sống của Tấm và chiếm đoạt tất cả những gì thuộc về TấmTàn bạo, độc ác+ Cây xoan đào+ Khung cửi+ Quả thịThành người Từ cô gái hiền lành, chỉ biết khóc, Tấm đã trỗi dậy mạnh mẽ Ngày giỗ bố, Tấm về nhà làm giỗ. Chính lòng hiếu thuận cùng với sự cả tin lời mẹ con Cám mà Tấm đã rơi vào vòng oan nghiệt, và cuộc đấu tranh không khoan nhượng để giành lại hạnh phúc bắt đầu.ii. đọc hiểu văn bảntấm cám2. Cuộc đấu tranh không khoan nhượng để giành lại hạnh phúcNhận xét về những vật hóa thân của Tấm ?Quá trình biến hóa đó có ý nghĩa gì ? Một cô Tấm hiền lành lương thiện vừa ngã xuống, một cô Tấm mạnh mẽ quyết liệt sống dậy trở về với cuộc đời đòi lại hạnh phúc. Những vật hóa thân đều là những yếu tố kì ảo. Song nó khác hẳn yếu tố kì ảo ở phần đầu ( Bụt hiện lên giúp mỗi khi Tấm khóc) ở đây, Tấm không hề khóc, không còn sự xuất hiện của Bụt, Tấm phải tự mình giành và giữ lấy hạnh phúc. Cho nên chim Vàng anh, xoan đào, khung cửi, quả thị chỉ là nơi Tấm gửi linh hồn để trở về đấu tranh quyết liệt với các ác giành lại hạnh phúc. - Từ sự bị động, yếu đuối, Tấm đã có những phản ứng mạnh mẽ, quyết liệt, đấu tranh giành lại cuộc sống và hạnh phúc.Nguyên nhân tạo nên chiến thắng cuối cùng .- Quá trình hóa thân của Tấm Sức sống mãnh liệt Thể hiện chân lí :Có áp bức, có đấu tranh - Thiện – Ác không thể dung hòa, chính nghĩa thắng gian tàNiềm tin và ước mơ của nhân dân lao độngtấm cámiii. tổng kết1. Nội dung : Sự biến hóa của Tấm đã thể hiện sức sống, sức trỗi dậy mãnh liệt của con người trước sự vùi dập của kẻ ác. Đây là sức mạnh của thiện thắng ác. Mâu thuẫn và xung đột trong truyện phản ánh mâu thuẫn và xung đột trong gia đình phụ quyền thời cổ2. Nghệ thuật : Đặc sắc nghệ thuật của truyện thể hiện ở sự chuyển biến của hình tượng nhân vật Tấm : từ yếu đuối, bị động đến kiên quyết đấu tranh giành lại sự sống và hạnh phúc cho mình.Củng cố1. Nhân vật Tấm thuộc kiểu nhân vật nào trong truyện Cổ tích ?a. Mồ cơi.b. Con út.c. Mang lốt xấu xí.d. Tài năng xuất chúng.2. Tiếng khĩc của Tấm ở phần đầu truyện nĩi lên điều gì về ý thức phản kháng của nhân vật?a. Yếu ớt, kém cỏi.b. Yếu đuối, thụ động.c. Bền bỉ, kiên quyết.d. Mạnh mẽ, quyết liệt.