Bài giảng môn Ngữ văn khối 12 - Tiết học: Người lái đò sông Đà (Nguyễn Tuân)

Người lái đò sông Đà ( Nguyễn Tuân)b.Thể loại tùy bút:Chủ quan, tự do,phóng túng, biến hóa linh hoạt, giàu hình ảnh, nhạc điệu,từ ngữ phong phú, nhiều cách so sánh liên tưởngI – TÌM HIỂU CHUNG1. Tùy bút “Sông Đà”a. Hoàn cảnh sáng tác :Tùy bút “Sông Đà” được sáng tác năm 1960 .Đây là kết quả chuyến đi thực tế của Nguyễn Tuân lên Tây Bắc vào năm 1958.Câu hỏi :Căn cứ vào phần tiểu dẫn, em hãy cho biết tùy bút “Sông Đà” ra đời trong hoàn cảnh nào?vào năm 1958.C¸i nh×n toµn c¶nh vÒ s«ng §µ2.Trích “ Người lái đò sông Đà” Xuất xứ: :Trích từ tùy bút “Sông Đà” (1960)b.Nội dung : -Vẻ đẹp của thiên nhiên Tây Bắc qua hình ảnh của Sông Đà hung bạo- trữ tình. - Vẻ đẹp của con người lao động Tây Bắc qua hình ảnh của những người lái đò trên sông.c.Chủ đề: Tác phẩm thể hiện tình cảm yêu mến của tác giả với thiên nhiên, đất nước, con người và cuộc sống mới ở vùng cao Tây Bắc.Câu hỏi :Dựa vào SGK, em cho biết xuất xứ của đoạn trích? Câu hỏi :Nêu nội dung chính của đoạn trích ?Câu hỏi :Trên cơ sở chuẩn bị ở nhà và phần tìm hiểu trên , em hãy phát biểu chủ đề đoạn trích ? Cách giới thiệu tạo ấn tượng về Sông Đà : như một nhân vật có cá tính độc đáo.II. Phân tích1.Hình ảnh sông Đà :Sông Đà được nhà văn quan sát và miêu tả ở nhiều góc độ :a. Về “lai lịch” “Chúng thủy giai đông tẩu	Đà giang độc Bắc lưu”(Mọi con sông đều chảy theo hướng Đông, chỉ có sông Đà theo hướng Bắc)Câu hỏi :Sông Đà có lai lịch như thế nào ?Câu hỏi :Cách giới thiệu của tác giả như thế có tác dụng gì ?Toàn cảnh sôngSông Đà hùng vĩS. Đà từ trên máy bay nhìn xuốngSông Đàb.Về tính cách :b1.Một dòng sông hung bạo – hiểm ác: - Con sông dữ dội ( Bờ đá dựng thành vách, dòng sông lúc đúng ngọ như một cái hang tối, sâu và lạnh). - Con sông luôn hung hăng, “ưa gây sự”. - Nó luôn chờ đợi người lái đò nào đi qua để giáng tai họa cho họ.Vách đá hai bên bờ sôngNhững hút nước lòng sôngCâu hỏi :Sông Đà có tính cách như thế nào? Nêu dẫn chứng minh họa.“Nước xô đá, đá xô sóng, sóng xô gió, cuồn cuộn luồng gió gùn ghè như muốn đòi nợ xuýt một chiếc thuyền nào qua đó”. sẵn sàng cướp đi mạng sống con người, có tâm địa ác độc như dì ghẻ. Những dòng thác lao dòng, những thạch trận trên sông nhằm uy hiếp người lái đò.(“ khi thì “oán trách van xin” , khi thì “khiêu khích, giọng gằn và chế nhạo”, khi thì “rống lên”, “reo như đun sôi”) .-> Sông Đà “thành ra diện mạo và tâm địa của một thứ kẻ thù số một”,Câu hỏi :Em có cảm nhận gì về nghệ thuật miêu tả của tác giả về tính cách Sông Đà ?=> Nguyễn Tuân dùng nhiều câu góc cạnh, giàu tính tạo hình, những động từ mạnh, và lối nói ví von, ẩn dụ tượng trưng, liên tưởng đầy bất ngờ, chính xác, thú vị.b2.Một dòng sông thơ mộng- trữ tình:- Về hình dáng :+ “Sông Đà tuôn dài như một áng tóc trữ tình”+ “Sông Đà như một áng tóc mun, dài ngàn ngàn vạn vạn sải”. Sông Đà như hình ảnh của thiếu nữ Tây Bắc kiều diễm và hoang sơ.Câu hỏi :Ngoài tính hung bạo – hiểm ác ,Sông Đà còn có tính cách nào khác ? Hãy nêu dẫn chứng minh họa?-Về màu sắc : +Màu nước của dòng sông thay đổi theo mùa : “Mùa xuân, dòng xanh ngọc bích”. “Mùa thu, nước sông Đà lừ lừ chín đỏ như da mặt người bầm đi vì rượu bữa” - Về tư thế :hai bên bờ sông: + “ lặng tờ”+ “Hoang dại như một bờ tiền sử”+ “ Hồn nhiên như nỗi niềm cổ tích tuổi xưa”  Sông Đà thật mỹ lệ và như “ một cố nhânbênh nhiều chứng ” , gợi cảm hứng nghệ thuật và cảm xúc; vừa Đường thi vừa hiện đại.Tóm lại:-Bằng khả năng quan sát sắc sảo,trí tưởng tượng phong phú, ngôn ngữ điêu luyện Sông Đà như một công trình nghệ thuậtdo thiên nhiên tạo để nhiều dấu ấn cho nhữngai một lần biết đến, một dòng sông nổi tiếng ở Tây Bắc của Tổ quốc .Một số hình ảnh về sông ĐàBình minh trên sông ĐàHoàng hôn trên sông ĐàDu ngoạn trên sông ĐàDọc theo triền sông ĐàCảnh vượt thác sông ĐàHình ảnh minh họa ông lái đò nghỉ ngơi khi dừng chèoCơm lam Tây BắcCỦNG CỐ- Qua tác phẩm ta thấy cảm hứng chủ đạo của ông là gì?- Hình tượng con sông Đà được Nguyễn Tuân miêu tả ntn? Bằng những biện pháp nghệ thuật gì?HƯỚNG DẪN:- Đọc phần còn lại về đoạn trích- Chuẩn bị bài: các câu hỏi còn lạiHẾT TIẾT 1HẾT TIẾT 1