Bài giảng môn Ngữ văn lớp 12 - Tiết học: Người lái đò sông Đà, Nguyễn Tuân

NGUYỄN TUÂNNGƯỜI LÁI ĐÒ SÔNG ĐÀ12/17/20201NGUYỄN TUÂNI.TÌM HIỂU CHUNG1.Vài nét về tập tùy bút Sông Đà a. Hoàn cảnh sáng tác Tập tùy bút “Sông Đà” được sáng tác năm 1960, gồm 15 tùy bút. Đây là kết quả chuyến đi thực tế của Nguyễn Tuân lên Tây Bắc vào năm 1958. b. Về thể loại tùy bút - Chủ quan, tự do, phóng túng, biến hóa linh hoạt, giàu hình ảnh, nhạc điệu, từ ngữ phong phú, nhiều cách so sánh liên tưởng - Thể loại giúp Nguyễn Tuân thăng hoa cảm xúc và tư tưởng của mình.I.TÌM HIỂU CHUNG Dựa vào phần tiểu dẫn em hãy giới thiệu vài nét về tập tùy bút Sông Đà và tác phẩm Người lái đò Sông Đà ?1. Vài nét về tập tùy bút Sông ĐàNGƯỜI LÁI ĐÒ SÔNG ĐÀ12/17/20202NGUYỄN TUÂNc. Nội dung của tập tùy bút - Phong cảnh Tây Bắc vừa uy nghiêm hùng vĩ, vừa thơ mộng trữ tình. - Con người Tây Bắc dũng cảm, lao động cần cù.I.TÌM HIỂU CHUNG2. Tùy bút “ Người lái đò sông Đà” - Trích từ tùy bút “Sông Đà” (1960) . - Tác phẩm không những thể hiện vẻ đẹp của thiên nhiên Tây Bắc mà còn ca ngợi vẻ đẹp của con người lao động ở vùng đất này.1. Vài nét về tập tùy bút Sông Đà2. Tùy bút “ Người lái đò sông Đà”NGƯỜI LÁI ĐÒ SÔNG ĐÀ12/17/20203NGUYỄN TUÂNHÌNH ẢNH CON SÔNG ĐÀ TRÊN BẢN ĐỒI.TÌM HIỂU CHUNG1. Vài nét về tập tùy bút Sông Đà2. Tùy bút “ Người lái đò sông Đà”NGƯỜI LÁI ĐÒ SÔNG ĐÀ12/17/20204NGUYỄN TUÂNI.TÌM HIỂU CHUNGII.PHÂN TÍCH1.Hình ảnh sông ĐàII. PHÂN TÍCHa. Về lai lịch :“Chúng thủy giai đông tẩu	 Đà giang độc Bắc lưu”  Cách giới thiệu tạo ấn tượng về Sông Đà : như một nhân vật có cá tính độc đáo.1. Vài nét về tập tùy bút Sông Đà2. Tùy bút “ Người lái đò sông Đà”1. Hình ảnh sông ĐàNGƯỜI LÁI ĐÒ SÔNG ĐÀ12/17/20205NGUYỄN TUÂNI.TÌM HIỂU CHUNGI.TÌM HIỂU CHUNGb. Về tính cách * Một dòng sông hung bạo – hiểm ác: Con sông dữ dội - Con sông luôn hung hăng, “ưa gây sự”. Nó luôn chờ đợi người lái đò nào đi qua để giáng tai họa cho họ.“ Nước xô đá, đá xô sóng, sóng xô gió, cuồn cuộn luồng gió gùn ghè như muốn đòi nợ xuýt một chiếc thuyền nào qua đó”.1. Vài nét về tập tùy bút Sông Đà2. Tùy bút “ Người lái đò sông Đà”II.PHÂN TÍCH1. Hình ảnh sông ĐàNGƯỜI LÁI ĐÒ SÔNG ĐÀ12/17/20206NGUYỄN TUÂNI.TÌM HIỂU CHUNGI.TÌM HIỂU CHUNG- Những dòng thác lao dòng, những thạch trận trên sông nhằm uy hiếp người lái đò.Khi thì “oán trách van xin” , khi thì “ khiêu khích, giọng gằn và chế nhạo”, khi thì “rống lên”, “reo như đun sôi”) .=> Sông Đà “thành ra diện mạo và tâm địa của một thứ kẻ thù số một” sẵn sàng cướp đi mạng sống con người, có tâm địa ác độc như dì ghẻ.1. Vài nét về tập tùy bút Sông Đà2. Tùy bút “ Người lái đò sông Đà”II.PHÂN TÍCH1. Hình ảnh sông ĐàNGƯỜI LÁI ĐÒ SÔNG ĐÀ12/17/20207NGUYỄN TUÂNI.TÌM HIỂU CHUNGI.TÌM HIỂU CHUNG* Nguyễn Tuân dùng nhiều câu góc cạnh, giàu tính tạo hình, những động từ mạnh, và lối nói ví von, ẩn dụ tượng trưng, liên tưởng đầy bất ngờ, chính xác, thú vị.1. Vài nét về tập tùy bút Sông Đà2. Tùy bút “ Người lái đò sông Đà”II.PHÂN TÍCH1. Hình ảnh sông ĐàNGƯỜI LÁI ĐÒ SÔNG ĐÀ12/17/20208NGUYỄN TUÂNI.TÌM HIỂU CHUNGI.TÌM HIỂU CHUNG* Một dòng sông thơ mộng- trữ tình- Về hình dáng + “Sông Đà tuôn dài như một áng tóc trữ tình”+ “Sông Đà như một áng tóc mun, dài ngàn ngàn vạn vạn sải”. Sông Đà như hình ảnh của thiếu nữ Tây Bắc kiều diễm và man sơ.1. Vài nét về tập tùy bút Sông Đà2. Tùy bút “ Người lái đò sông Đà”II.PHÂN TÍCH1. Hình ảnh sông ĐàNGƯỜI LÁI ĐÒ SÔNG ĐÀ12/17/20209NGUYỄN TUÂNI.TÌM HIỂU CHUNGI.TÌM HIỂU CHUNG- Hai bên bờ sông : + “ Lặng tờ”+ “Hoang dại như một bờ tiền sử”+ “Hồn nhiên như nỗi niềm cổ tích tuổi xưa” Sông Đà thật mỹ lệ và như “một cố nhânlắm bệnh nhiều chứng” gợi cảm hứng nghệ thuật và cảm xúc; vừa Đường thi cổ kính lại vừa hiện đại. 1. Vài nét về tập tùy bút Sông Đà2. Tùy bút “ Người lái đò sông Đà”II.PHÂN TÍCH1. Hình ảnh sông ĐàNGƯỜI LÁI ĐÒ SÔNG ĐÀ12/17/202010NGUYỄN TUÂNI.TÌM HIỂU CHUNGI.TÌM HIỂU CHUNG- Màu nước của dòng sông thay đổi theo mùa :+ “Mùa xuân, dòng xanh ngọc bích”.+ “Mùa thu, nước sông Đà lừ lừ chín đỏ như da mặt người bầm đi vì rượu bữa” * Tóm lại: Bằng khả năng quan sát sắc sảo,trí tưởng tượng phong phú, ngôn ngữ điêu luyện Nguyễn Tuân đã cung cấp những kiến thức hết sức chi tiết về một dòng sông nổi tiếng ở Tây Bắc của Tổ quốc . Sông Đà như một công trình nghệ thuật thiên tạo để nhiều dấu ấn cho những ai một lần biết đến.1. Vài nét về tập tùy bút Sông Đà2. Tùy bút “ Người lái đò sông Đà”II.PHÂN TÍCH1. Hình ảnh sông ĐàNGƯỜI LÁI ĐÒ SÔNG ĐÀ12/17/202011NGUYỄN TUÂNI.TÌM HIỂU CHUNGI.TÌM HIỂU CHUNG2. Hình ảnh người lái đò trên sông- Hình ảnh người lài đò chính là đối tượng của cái đẹp, lấp lánh ánh sáng của người nghệ sĩ tài hoa. Bởi lẽ, ở đây, lái đò - chở đò là cả một nghệ thuật cao cường trên sông nước. Nghệ thuật ấy là sự nhập thân vào cả hai phương diện tâm hồn và tính cách của ông lái.1. Vài nét về tập tùy bút Sông Đà2. Tùy bút “ Người lái đò sông Đà”II.PHÂN TÍCH1. Hình ảnh sông Đà2. Hình ảnh người lái đò trên sôngNGƯỜI LÁI ĐÒ SÔNG ĐÀ12/17/202012NGUYỄN TUÂNI.TÌM HIỂU CHUNGI.TÌM HIỂU CHUNG Ông lái đò* Về lai lịch - Ông đò là một ông già 70 tuổi. Ông sinh ra và lớn lên ngay bên bờ sông Đà .“Quê ông ở ngay chỗ ngã tư sông sát tỉnh”.- Phần lớn cuộc đời ông dành cho nghề lái đò dọc trên sông Đà – một nghề đầy gia khổ và hiểm nguy.“Thời Tây , Tàu ông chở đò dọc tải chè mạn , chè cối từ Mường Lay cho đến hết cửa rừng hòa bình”1. Vài nét về tập tùy bút Sông Đà2. Tùy bút “ Người lái đò sông Đà”II.PHÂN TÍCH1. Hình ảnh sông Đà2. Hình ảnh người lái đò trên sôngNGƯỜI LÁI ĐÒ SÔNG ĐÀ12/17/202013NGUYỄN TUÂNI.TÌM HIỂU CHUNGI.TÌM HIỂU CHUNG* Về hình dáng- Cái gian nan, khổ cực của nghề lái đò như “ chạm khắc”, làm nên một hình dáng rất đặc biệt của ông lái .“ Tay ông lêu nghêu như cái sào, chân ông lúc nào cũng khuỳnh khuỳnh gò lại như kẹp lấy một cái cuống lái trong tưởng tượng Giọng ông ào ào như tiếng nước trước mặt gềnh Nhỡn giới ông vòi vọi .” Chỉ một vài nét, Nguyễn Tuân đã tạc nên một bức chân dung của lái đò không chỉ hình dáng bề ngoài mà cả nội tâm, phong thái của một người lao động có tâm hồn .1. Vài nét về tập tùy bút Sông Đà2. Tùy bút “ Người lái đò sông Đà”II.PHÂN TÍCH1. Hình ảnh sông Đà2. Hình ảnh người lái đò trên sôngNGƯỜI LÁI ĐÒ SÔNG ĐÀ12/17/202014NGUYỄN TUÂNI.TÌM HIỂU CHUNGI.TÌM HIỂU CHUNG- Tài năng và tâm hồn + Trong thời gian hơn chục năm trên sông Đà “... ông xuôi, ông ngược hơn một trăm lầnchính tay ông giữ lái độ sáu chục lần” + Ông am hiểu tường tận về con sông, về phương tiện đi lại, “ông dùng mắt mà nhớ tỉ mỉ như đóng đanh vào lòng tất cả những luồng nước của tất cả những con thác hiểm trở”. Ông thuộc dòng sông như thuộc “ một trường thiên anh hùng ca” 1. Vài nét về tập tùy bút Sông Đà2. Tùy bút “ Người lái đò sông Đà”II.PHÂN TÍCH1. Hình ảnh sông Đà2. Hình ảnh người lái đò trên sôngNGƯỜI LÁI ĐÒ SÔNG ĐÀ12/17/202015NGUYỄN TUÂNI.TÌM HIỂU CHUNG- Bình tĩnh, ung dung đối đầu với những cơn cuồng bạo của thác gềnh ( nén đau, giữ mái chèo, tỉnh táo chỉ huy bạn chèo lần lượt vượt qua các vòng vây của thủy trận sông Đà). - Xử lý các tình huống nguy hiểm một cách tài tình, linh hoạt “ nắm chắc binh pháp của thần sông, thần núi”.- Động tác điêu luyện “ cỡi đúng ngay lên bờm sóng luồng nước, phóng thẳng thuyền vào giữa thác”=> Là người mưu trí, dũng cảm; bản lĩnh cao cường và tài ba.1. Vài nét về tập tùy bút Sông Đà2. Tùy bút “ Người lái đò sông Đà”II.PHÂN TÍCH1. Hình ảnh sông Đà2. Hình ảnh người lái đò trên sôngNGƯỜI LÁI ĐÒ SÔNG ĐÀ12/17/202016NGUYỄN TUÂNI.TÌM HIỂU CHUNG- Ông không thích lái đò trên những khúc sông bằng phẳng. Ông bảo “Chạy thuyền trên khúc sông không có thác, nó dễ dại tay dại chân và buồn ngủ”. - Ông thích chạy đò qua những khúc sông có nhiều gềnh thác vì ông cảm nhận rằng “ hết gềnh thác, hình như sông Đà hết đậm đà với nhà đò”.- Người lái đò coi việc chiến thắng thủy trận sông Đà là chiến công mà chỉ là một chuyện thường, là điều tất nhiên “ đêm ấy nhà đò đốt lửa trong hang đá, nướng ống cơm lam và toàn bàn về cá anh vũ đầm xanh” -> Ông được xem như một người nghệ sĩ tài hoa, yêu mến và tự hào với công việc. 1. Vài nét về tập tùy bút Sông Đà2. Tùy bút “ Người lái đò sông Đà”II.PHÂN TÍCH1. Hình ảnh sông Đà2. Hình ảnh người lái đò trên sôngNGƯỜI LÁI ĐÒ SÔNG ĐÀ12/17/202017NGUYỄN TUÂNI.TÌM HIỂU CHUNGTóm lại Ông lái đò là hình ảnh tuyệt đẹp về người lao động bình thường nhưng tài ba, trí dũng. Nhân vật ông lái được xây dựng trong mối tương quan với hoàn cảnh . Cuộc đối đầu dữ dội với sông Đà  để làm bật nổi phẩm chất và tính cách của ông lái đò. Nét độc đáo là Nguyễn Tuân đã sử dụng tri thức hội họa, điện ảnh, võ thuật, quân sự một cách tài hoa – uyên bác để diễn tả sinh động tài nghệ của nhân vật. => Qua đó , nhà văn đã dành cho nhân vật những tình cảm yêu mến và trân trọng, ngợi ca. 1. Vài nét về tập tùy bút Sông Đà2. Tùy bút “ Người lái đò sông Đà”II.PHÂN TÍCH1. Hình ảnh sông Đà2. Hình ảnh người lái đò trên sôngNGƯỜI LÁI ĐÒ SÔNG ĐÀ12/17/202018NGUYỄN TUÂNI.TÌM HIỂU CHUNG* Phong cách nghệ thuật của Nguyễn Tuân qua bài tùy bút- Qua bài tùy bút, ta thấy rõ phong cách của Nguyễn Tuân: + Cách nhìn và tả cảnh thiên nhiên thật đẹp ( thiên nhiên sông Đà vừa mang một vẻ đẹp dữ dội , vừa mang vẻ đẹp trữ tình, thơ mộng)  Tình yêu thiên nhiên, tâm hồn nhạy cảm, vốn ngôn ngữ cực kỳ phong phú của nhà văn.1. Vài nét về tập tùy bút Sông Đà2. Tùy bút “ Người lái đò sông Đà”II.PHÂN TÍCH1. Hình ảnh sông Đà2. Hình ảnh người lái đò trên sôngNGƯỜI LÁI ĐÒ SÔNG ĐÀ12/17/202019NGUYỄN TUÂNI.TÌM HIỂU CHUNG+ Cách nhìn và miêu tả con người lao động của nhà văn chú trong vào vẻ đẹp trí tuệ , tài năng và tâm hồn ( tấm lòng ông lái thật chân chất, đôn hậu ).- Nghệ thuật viết tùy bút của Nguyễn Tuân thật đặc sắc + Lối ví von độc đáo, bất ngờ, chính xác. + Chi tiết chân thực và hóm hỉnh. + Cách viết phóng túng, ngôn ngữ điêu luyện. + Sự hiểu biết khoa học cặn kẽ, sức tưởng tượng phong phú, cảm xúc sâu lắng. Đặc biệt là lòng yêu thương và tự hào về con người và đất nước. 1. Vài nét về tập tùy bút Sông Đà2. Tùy bút “ Người lái đò sông Đà”II.PHÂN TÍCH1. Hình ảnh sông Đà2. Hình ảnh người lái đò trên sôngNGƯỜI LÁI ĐÒ SÔNG ĐÀ12/17/202020NGUYỄN TUÂNI.TÌM HIỂU CHUNGIII. TỔNG KẾT Tùy bút “Người lái đò sông Đà” thể hiện rõ tư tưởng và phong cách nghệ thuật của Nguyễn Tuân : - Sự uyên bác của một trí tuệ và sự phóng khoáng của một tâm hồn. - Sự quý trọng những giá trị vật chất và tinh thần của đất nước, của dân tộc và tình yêu đối với người lao động bình thường. - Chất tài hoa – tài tử trong cách dùng từ, câu, hành văn .1. Vài nét về tập tùy bút Sông Đà2. Tùy bút “ Người lái đò sông Đà”II.PHÂN TÍCH1. Hình ảnh sông Đà2. Hình ảnh người lái đò trên sôngIII. TỔNG KẾTNGƯỜI LÁI ĐÒ SÔNG ĐÀ12/17/202021NGƯỜI LÁI ĐÒ SÔNG ĐÀNGUYỄN TUÂN12/17/202022VƯỢT SÔNG ĐÀẢnh tư liệu12/17/202023“Sông Đà tuôn dài tuôn dài như một áng tóc trữ tình”“Hai bên bờ Sông Đànhư một nỗi niềm cổ tích ”12/17/202024Cảnh bình minh và hoàng hôn ở Sông Đà  và bên triền sông12/17/202025THƯ VIỆN DẠY HỌC BÀI : NGƯỜI LÁI ĐÒ SÔNG ĐÀ – NGUYỄN TUÂNTHƯ VIỆN DẠY HỌC BÀI : NGƯỜI LÁI ĐÒ SÔNG ĐÀ – NGUYỄN TUÂNTHƯ VIỆN DẠY HỌC BÀI : NGƯỜI LÁI ĐÒ SÔNG ĐÀ – NGUYỄN TUÂNTHƯ VIỆN DẠY HỌC BÀI : NGƯỜI LÁI ĐÒ SÔNG ĐÀ – NGUYỄN TUÂNTHƯ VIỆN DẠY HỌC BÀI : NGƯỜI LÁI ĐÒ SÔNG ĐÀ – NGUYỄN TUÂNTHƯ VIỆN DẠY HỌC BÀI : NGƯỜI LÁI ĐÒ SÔNG ĐÀ – NGUYỄN TUÂNTHƯ VIỆN DẠY HỌC BÀI : NGƯỜI LÁI ĐÒ SÔNG ĐÀ – NGUYỄN TUÂNTHƯ VIỆN DẠY HỌC BÀI : NGƯỜI LÁI ĐÒ SÔNG ĐÀ – NGUYỄN TUÂNTHƯ VIỆN DẠY HỌC BÀI : NGƯỜI LÁI ĐÒ SÔNG ĐÀ – NGUYỄN TUÂNTHƯ VIỆN DẠY HỌC BÀI : NGƯỜI LÁI ĐÒ SÔNG ĐÀ – NGUYỄN TUÂNTHƯ VIỆN DẠY HỌC BÀI : NGƯỜI LÁI ĐÒ SÔNG ĐÀ – NGUYỄN TUÂNTHƯ VIỆN DẠY HỌC BÀINGƯỜI LÁI ĐÒ SÔNG ĐÀ-NGUYỄN TUÂNBài giáo án WordThư viện hình ảnhThư giãnKỳ 1 : Dòng sông cổ tíchKỳ 2 : Người lái đò Sông ĐàKỳ 3 : Lên thác xuống ghềnhKỳ 4 : Bí mật trên vách núiKỳ 5 : Đại “siêu thị” trên sôngKỳ 6 : Mường Chiên –đêm xòe cuốiLoạt bài phóng sự về Sông ĐàTìm hiểu thêm về Sông ĐàXin Quý thầy cô góp ý kiến xây dựng để bài giảng ngày hoàn thiện hơn . Xin cảm ơn ! Phần nhận xét, góp ý :12/17/202026PHẦN TRÌNH BÀY ĐẾN ĐÂY LÀ KẾT THÚC Email : minhhai2002@gmail.com12/17/202027