Bài giảng Môn Ngữ Văn lớp 6 - Câu trần thuật đơn (tiết 4)

1. Cho biết Thành phần chính của câu là gì? 2. Xác định thành phần chính trong câu sau: “Dưới bóng tre xanh, ta gìn giữ một nền văn hóa lâu đời.”? Cho biết CN và VN trong câu trên có cấu tạo như thế nào? Thành phần chính của câu là những thành phần bắt buộc phải có mặt để câu có cấu tạo hoàn chỉnh và diễn đạt được một ý trọn vẹn. Dưới bóng tre xanh, ta / gìn giữ một nền văn hóa lâu đời. CN VN 2. Xác định thành phần chính trong câu sau: “Dưới bóng tre xanh, ta gìn giữ một nền văn hóa lâu đời.”? Chưa nghe hết câu, tôi đã hếch răng lên, xì một hơi rõ dài. Rồi với điệu bộ khinh khỉnh, tôi mắng: Hức! Thông nghách sang nhà ta? Dễ nghe nhỉ! Chú mày hôi như cú mèo thế này, ta nào chịu được. Thôi, im cái điệu hát mưa dầm sùi sụt ấy đi. Đào tổ nông thì cho chết! Tôi về không một chút bận tâm. (Tô Hoài) (1) (2) (4) (7) (5) (9) (8) (6) (3) Kể Bộc lộ cảm xúc Tả, kể Hỏi Bộc lộ cảm xúc Nêu ý kiến Yêu cầu, ra lệnh Bộc lộ cảm xúc Kể và nêu ý kiến Kể Bộc lộ cảm xúc Tả, kể Hỏi Bộc lộ cảm xúc Nêu ý kiến Yêu cầu, ra lệnh Bộc lộ cảm xúc Kể và nêu ý kiến Mục đích nói - Câu trần thuật(câu kể) : câu 1,2,6,9 - Câu nghi vấn (câu hỏi) :4 - Câu cảm thán : câu 3,5,8 - Câu cầu khiến :câu 7 Câu trần thuật Câu trần thuật Câu trần thuật Câu trần thuật Câu nghi vấn Câu cảm thán Câu cảm thán Câu cảm thán Câu cầu khiến (1) Chưa nghe hết câu, tôi đã hếch răng lên, xì một hơi rõ dài. (2) Rồi, với bộ điệu khinh khỉnh, tôi mắng: (6) Chú mày hôi như cú mèo thế này, ta nào chịu được. (9) Tôi về, không một chút bận tâm. CN VN CN VN CN2 VN2 VN1 CN1 CN VN => Câu có 2 cụm C-V => Câu có 1 cụm C-V => Câu có 1 cụm C-V => Câu có 1 cụm C-V Câu trần thuật đơn C©u 1, 2, 9 Xét về cấu tạo: Là câu đơn (chỉ có một cụm C-V) Xét về mục đích nói (ý nghĩa): (dùng để giới thiệu, kể, tả, nêu ý kiến) (1)Chưa nghe hết câu, tôi / đã hếch răng CN VN lên, xì một hơi rõ dài. -> Kể (2) Rồi, với bộ điệu khinh khỉnh, tôi / mắng: CN VN -> Tả và kể (9) Tôi / về, không một chút bận tâm. CN VN -> Kể và nêu ý kiến - Tôi / là học sinh lớp 6. CN VN -> Giới thiệu * Ghi nhớ: SGK/101 - Về ý nghĩa : Câu trần thuận đơn được dùng để giới thiệu, tả hoặc kể về một sự vật, sự việc hay để nêu một ý kiến. - Về cấu tạo : Câu trần thuật đơn do một cụm chủ - vị tạo thành. Câu 1: Câu trần thuật đơn : A.Là loại câu do một cụm C-V tạo thành. B. Là loại câu do nhiều cụm C-V tạo thành, dùng để tả, kể, giới thiệu, nêu ý kiến. C. Là loại câu do một cụm C-V tạo thành, dùng để kể, tả, giới thiệu, nêu ý kiến. D.Là loại câu do một cụm C-V tạo thành dùng để hỏi. Bài tập trắc nghiệm Câu 2:Câu “Trường em là trường THCS Vĩnh Khánh ” là kiểu câu gì? Câu trần thuật đơn Câu nghi vấn Câu cảm thán Câu cầu khiến Bài tập 1(101) Tìm câu trần thuật đơn trong đoạn trích dưới đây? Cho biết những câu trần thuật đơn ấy được dùng làm gì? Ngày thứ 5 trên đảo Cô Tô là một ngày trong trẻo, sáng sủa. Từ khi có vịnh Bắc Bộ và từ khi quần đảo Cô Tô mang lấy dấu hiệu của sự sống con người thì, sau mỗi lần giông bão, bao giờ bầu trời Cô Tô cũng trong sáng như vậy. Cây trên núi đảo lại thêm xanh mượt, nước biển lại lam biếc đậm đà hơn hết cả mọi khi, và cát lại vàng giòn hơn nữa. Và nếu cá có vắng tăm biệt tích trong một ngày động bão, thì nay lưới càng thêm nặng mẽ cá giã đôi. 	 (Nguyễn Tuân) (1) (2) (3) (4) II. LUYỆN TẬP: Trả lời: Các câu trần thuật đơn (1) Ngày thứ năm trên đảo Cô Tô là một ngày trong trẻo sáng sủa. CN VN Từ khi có vịnh bắc bộ và từ khi có quần đảo Cô Tô mang lấy dấu hiệu của sự sống con người thì sau mỗi lần dông bão, bao giờ bầu trời Cô Tô cũng trong sáng như vậy. 	CN VN - > Giới thiệu vẻ đẹp của Cô Tô ->Nêu ý kiến nhận xét về vẻ đẹp trong sáng của Cô Tô sau trận bão. 1. Bài tập 1: 2.Bài tập 2: Dưới đây là một số câu mở đầu các truyện em đã học. Chúng thuộc loại câu nào và có tác dụng gì? a) Ngày xưa, ở miền đất Lạc Việt, cứ như bây giờ là Bắc Bộ nước ta, có một vị thần thuộc nòi rồng, con trai thần Long nữ, tên là Lạc Long Quân . 	(Con Rồng, cháu Tiên) b) Có một con ếch sống lâu ngày trong một giếng nọ.	 ( Ếch ngồi đáy giếng) 	c) Bà đỡ Trần là người huyện Đông Triều. (Vũ Trinh). Câu trần thuật đơn - giới thiệu nhân vật chÝnh : Lạc Long Quân Câu trần thuật đơn - giới thiệu nhân vật chÝnh : con ếch Câu trần thuật đơn - giới thiệu nhân vật chÝnh :bà đỡ Trần Có + cụm danh từ Là + cụm danh từ Có + cụm danh từ 3.Bài tập 3: Viết đoạn văn miêu tả có sử dụng câu trần thuật đơn. Nam là bạn thân nhất của em. Bạn Nam học rất giỏi. Năm nào bạn ấy cũng là học sinh xuất sắc. Em rất thán phục bạn và hứa sẽ học giỏi như bạn. Giới thiệu ngay nhân vật chính Giới thiệu nhân vật phụ trước rồi từ những việc làm của nhân vật phụ mới giới thiệu nhân vật chính So s¸nh c¸ch giíi thiÖu nh©n vËt chÝnh ë 2 bµi tËp Bài tập 3 : SGK. b. Hïng V­¬ng thø m­êi t¸m cã mét ng­êi con g¸i tªn lµ MÞ N­¬ng, ng­êi ®Ñp nh­ hoa, tÝnh nÕt hiÒn dÞu. Vua cha yªu th­¬ng nµng hÕt mùc, muèn kÐn cho con mét ng­êi chång thËt xøng ®¸ng. Mét h«m cã hai chµng trai ®Õn cÇu h«n ( Sơn Tinh, Thủy Tinh ) 4. Bµi tËp 4 (SGK/105) Ngoài tác dụng giới thiệu nhân vật, những câu mở đầu còn có tác dụng gì? Xưa có một người thợ mộc dốc hết vốn trong nhà ra mua gỗ để làm nghề đẽo cày. (Đẽo cày giữa đường) b) Ng­êi kiÕm cñi tªn mç ë huyÖn L¹ng Giang, ®ang bæ cñi ë s­ên nói, thÊy d­íi thung lòng phÝa xa, c©y cá lay ®éng kh«ng ngít míi v¸c bóa ®Õn xem, thÊy con hæ tr¸n tr¾ng, cói ®Çu cµo bíi ®Êt, nh¶y lªn, vËt xuèng, thØnh tho¶ng lÊy tay mãc häng, më miÖng nhe cái r¨ng, m¸u me, nhớt d·i trµo ra. ( Vũ Trinh ) => Câu mở đầu ngoài giới thiệu nhân vật còn miªu t¶ ho¹t ®éng cña c¸c nh©n vËt - Học thuộc ghi nhớ, nhớ được khái niệm câu trần thuật đơn. - Xem lại bài tập SGK. Nhận diện được câu trần thuật đơn và biết tác dụng của câu trần thuật đơn. -Vận dụng kiến thức, đặt câu trần thuật đơn. Về nhà các em chuẩn bị trước bài: “ Lòng yêu nước”. Đọc phần chú thích và văn bản.Từ đó cho biết: - Đôi nét về tác giả và tác phẩm. - Lòng yêu nước được bắt nguồn từ đâu ? - Lòng yêu nước được thể hiện trong thời chiến như thế nào? - Qua VB, em rút ra được bài học gì?