Bài giảng Môn Ngữ văn lớp 6 - Tiết 88 - Tập làm văn: Phương pháp tả cảnh

 Ph­¬ng ph¸p t¶ c¶nh Ng­êi thùc hiÖn: Bïi ThÞ V©n Anh TiÕt 88. TËp lµm v¨n: §äc ®o¹n v¨n sau vµ tr¶ lêi c©u hái : “ Ngoµi v­ên, trªn c¸c lèi xãm, nh÷ng c©y xoan gÇy, th©n mèc tr¾ng, gi¬ lªn nh÷ng c¸nh tay ®en ®ñi, tr¬ trôi, ®· træ tõng tóm l¸ t¬. Trong nh÷ng ®¸m l¸ nhá xanh rên v©n v©n Êy, nhoi ra tõng chïm nô be bÐ. GÆp m­a bôi li ti, nh÷ng chïm nô në hoa. Hoa xoan nhá, c¸nh chÊu, tim tÝm, tr¨ng tr¾ng, võa në l¹i võa rông ph¬i phíi trong m­a xu©n.” ( T« Hoµi ) 1) §o¹n v¨n miªu t¶ ®èi t­îng nµo ? A. T¶ ng­êi B. T¶ c¶nh 2) T¸c gi¶ ®· sö dông biÖn ph¸p nghÖ thuËt chñ yÕu nµo ®Ó miªu t¶ ? A.Nh©n hãa B. So s¸nh C. Ho¸n dô 3) §Ó ®èi t­îng miªu t¶ thªm sinh ®éng t¸c gi¶ ®· lùa chän nh÷ng lo¹i tõ nµo sau ®©y? A.Tõ ®¬n B. Tõ phøc C. Tõ l¸y §¸p ¸n ®óng: 	1)	B. T¶ c¶nh 	2)	A. Nh©n ho¸ 	3) 	C. Tõ l¸y	 Tiết 88:TËp lµm v¨n. ph­¬ng ph¸p t¶ c¶nh I.Ph­¬ng ph¸p viÕt v¨n t¶ c¶nh. 1. T×m hiÓu vÝ dô: Đoạn văn 1: “ Nh÷ng ®éng t¸c th¶ sµo, rót sµo rËp rµng nhanh nh­ c¾t. ThuyÒn cè lÊn lªn. D­îng H­¬ng Th­ nh­ mét pho t­îng ®ång ®óc, c¸c b¾p thÞt cuån cuén, hai hµm r¨ng c¾n chÆt, quai hµm b¹nh ra, cÆp m¾t n¶y löa gh× trªn ngän sµo gièng nh­ mét hiÖp sÜ cña Tr­êng S¬n oai linh hïng vÜ.” §o¹n v¨n miªu t¶ h×nh ¶nh D­îng H­¬ng Th­ trong cuéc v­ît th¸c. - D­îng H­¬ng Th­ v­ît th¸c hÕt søc khã kh¨n, vÊt v¶, ph¶i dïng hÕt søc lùc ®iÒu khiÓn con thuyÒn. -Thác nước dữ dội, nguy hiểm, nước chảy sirts, rất nhanh và mạnh. văn bản thứ nhất: - Qua hình ảnh dượng Hương Thư ta có thể phần nào hình dung được cảnh sắc ở khúc sông có nhiều thác dữ bëi v×: Người vượt thác đã phải đem hết sức lực và tinh thần để chiến đấu cùng thác dữ: Các bắp thịt cuồn cuộn, hai hàm răng cắn chặt, quai hàm bạnh ra, cặp mắt nảy lửa, như hiệp sĩ của Trường Sơn oai linh... (nhờ tả ngoại hình và các động tác) - §èi t­îng miªu t¶: D­îng H­¬ng Th­ chÌo thuyÒn v­ît th¸c *Văn bản thứ hai: -T¶ dßng s«ng vµ rõng ®­íc N¨m C¨n (t¶ quang c¶nh dßng s«ng N¨m C¨n). - Miªu t¶ theo thø tù tõ gÇn ®Õn xa, tõ d­íi s«ng lªn trªn bê. - Miªu t¶ theo thø tù tõ gÇn ®Õn xa, tõ d­íi s«ng lªn trªn bê. . -Dòng sông Năm Căn rộng hơn ngàn thước ……như người bơi ếch giữa những đầu sóng trắng. -Trông hai bên bờ,rừng đước dựng lên cao ngất…….khói sóng ban mai. Văn bản thứ hai Đối tượng miêu tả: Quang cảnh dòng sông Năm Căn Hình ảnh tiêu biểu: Cảnh dưới mặt sông, cảnh rừng đước trên bờ Thứ tự miêu tả: Từ dưới sông lên trên bờ, từ gần đến xa * Më bµi: -Tõ ®Çu ®Õn “ Mµu xanh lµ mµu cña lòy”: - Giíi thiÖu kh¸i qu¸t vÒ lòy tre lµng. * Th©n bµi: -Tõ “ Lòy ngoµi cïng...” ®Õn “kh«ng râ!...” - LÇn l­ît miªu t¶ cô thÓ 3 vßng cña lòy tre lµng: + Lòy ngoµi cïng, trång tre gai... + Lòy gi÷a trång tre th¼ng… + Lòy trong cïng tre cµng th¼ng h¬n… * KÕt bµi: - “ D­íi gèc tre” ®Õn hÕt. - Ph¸t biÓu c¶m nghÜ vµ nhËn xÐt vÒ loµi tre. Trình tự miêu tả: +Từ khái quát -> cụ thể +Từ ngoài vào trong(Theo trình tự thời gian) Văn bản thứ ba Dàn ý Phần đầu (từ đầu -> màu của luỹ): Giới thiệu khái quát về luỹ tre làng Phần hai (tiếp -> không rõ): Miêu tả cụ thể ba vòng của luỹ tre Phần ba (còn lại): Phát biểu cảm nghĩ và nhận xét về luỹ tre Trình tự miêu tả: Từ ngoài vào trong, từ khái quát đến cụ thể -Muốn tả cảnh cần: +Xác định đối tượng cần tả. +Quan sát, lựa chọn hình ảnh tiêu biểu. +Trình bày những điều quan sát được theo một thứ tự. 2.Ghi nhí: *Muèn t¶ c¶nh cÇn: X¸c ®Þnh ®èi t­îng miªu t¶; Quan s¸t, lùa chän ®­îc nh÷ng h×nh ¶nh tiªu biÓu; Tr×nh bµy nh÷ng ®iÒu quan s¸t ®­îc theo mét thø tù; *Bè côc cña bµi v¨n t¶ c¶nh th­êng cã ba phÇn: Më bµi: giíi thiÖu c¶nh ®­îc t¶; Th©n bµi: tËp trung t¶ c¶nh vËt chi tiÕt theo mét thø tù; KÕt bµi: th­êng ph¸t biÓu c¶m t­ëng vÒ c¶nh vËt ®ã; Luyện tập Nhóm 1: Bài tập 1 a) Em sẽ quan sát và lựa chọn những hình ảnh cụ thể, tiêu biểu nào cho quang cảnh ấy? - Cô giáo (thầy giáo), không khí lớp, quang cảnh chung của phòng học (bảng, tường, bàn ghế...), các bạn (tư thế, thái độ, công việc chuẩn bị viết bài...), cảnh viết bài, cảnh ngoài sân trường, tiếng trống... b) Em định miêu tả quang cảnh ấy theo thứ tự như thế nào? - Có thể từ ngoài vào trong lớp, từ phía trên bảng cô giáo (thầy giáo) xuống dưới lớp; từ không khí chung của lớp học đến bản thân người viết... Nhóm 2: Bài tập 2 Nếu phải tả quang cảnh sân trường trong giờ ra chơi thì trong phần thân bài em sẽ miêu tả theo thứ tự nào (theo thứ tự không gian: từ xa đến gần hay theo thứ tự thời gian: trong, trước và sau khi ra chơi)? - Thứ tự không gian: từ xa đến gần (cảnh học sinh chơi đùa ở phía gần cổng trường, ở giữa sân trường, gốc cây bàng, gần của lớp..) Thứ tự thời gian: + Trước giờ ra chơi: sân trường vắng vẻ + Trong giờ ra chơi: sân trường ồn ào, náo động + Sau giờ ra chơi: học sinh về lớp, sân trường trở lại vắng lặng Nhóm 3: Bài tập 3 Nêu dàn ý cho bài “Biển đẹp” 1. Mở bài: chính là tên văn bản “Biển đẹp” 2. Thân bài: tả vẻ đẹp của biển ở nhiều thời điểm khác nhau Buổi sáng; Buổi chiều: lại có buổi chiều lạnh, nắng tắt sớm; buổi chiều nắng tàn, mát dịu; Buổi trưa; Ngày mưa rào; Ngày nắng. 3. Kết bài (đoạn cuối): Nhận xét, suy nghĩ về sự thay đổi cảnh sắc của biển So s¸nh T­ëng t­îng A Liªn t­ëng B C D NhËn xÐt “Từ chỗ vệt rừng đen xa tít đó, chim cất cánh tua tủa bay lên, giống hệt đàn kiến từ lòng quả đất chui ra, bò li ti đen ngòm lên da trời. Càng đến gần, khi bóng chim chưa hiện rõ hình đôi cánh, thì quang cảnh đàn chim bay lên giống như đám gió bốc tro tiền, tàn bay liên tri hồ điệp.” (Đất rừng phương Nam- Đoàn Giỏi) T¸c gi¶ ®· vËn dông kÜ n¨ng nµo ®Ó miªu t¶ c¶nh s©n chim? Tõ ngoµi vµo trong Tõ cao xuèng thÊp A Tõ xa ®Õn gÇn C B D Tõ gÇn ®Õn xa “Từ chỗ vệt rừng đen xa tít đó, chim cất cánh tua tủa bay lên, giống hệt đàn kiến từ lòng quả đất chui ra, bò li ti đen ngòm lên da trời. Càng đến gần, khi bóng chim chưa hiện rõ hình đôi cánh, thì quang cảnh đàn chim bay lên giống như đám gió bốc tro tiền, tàn bay liên tri hồ điệp.” (Đất rừng phương Nam- Đoàn Giỏi) Để cảnh sân chim hiện lên thật cụ thể và sinh động, tác giả đã miêu tả cảnh theo trình tự nào? ViÕt bµi tËp lµm v¨n t¶ c¶nh ë nhµ §Ò bµi1 : Con h·y viÕt th­ cho b¹n ë miÒn xa, t¶ l¹i khu phè hay th«n xãm, b¶n lµng n¬i m×nh ë vµo mét ngµy mïa ®«ng gi¸ l¹nh. §Ò bµi 2: H·y miªu t¶ s©n tr­êng trong giê ra ch¬i h­íng dÉn vÒ nhµ: 1. Bµi cò: - Häc thuéc ghi nhí - Lµm hÕt bµi tËp cßn l¹i - ViÕt bµi TËp lµm v¨n theo ®Ò gi¸o viªn ®· giao (thø t­ tuÇn sau nép) 2. Bµi míi: - So¹n v¨n b¶n “ Buæi häc cuèi cïng” + Tãm t¾t v¨n b¶n + Tr¶ lêi c¸c c©u hái phÇn ®äc hiÓu v¨n b¶n Giê häc cña chóng ta kÕt thóc t¹i ®©y. 	 HÑn gÆp l¹i tiÕt sau