Bài giảng Môn Ngữ văn lớp 6 - Tiết 92 - Phương pháp tả người

Kiểm tra bài cũ:Muốn làm bài văn tả cảnh, em cần chỳ ý điều gỡ? Nờu bố cục của một bài văn tả cảnh? I. Phương phỏp viết đoạn văn, bài văn tả người. 1. Vớ dụ:SGK Đoạn 1: Dượng Hương Thư như một pho tượng đồng đỳc, cỏc bắp thịt cuồn cuộn, hai hàm răng cắn chặt, quai hàm bạnh ra, cặp mắt nảy lửa ghỡ trờn ngọn sào như một hiệp sĩ của Trường Sơn hựng vĩ. Dượng Hương Thư vượt thỏc khỏc hẳn dượng Hương Thư ở nhà, núi năng nhỏ nhẻ, tớnh nết nhu mỡ, ai gọi cũng võng võng dạ dạ. ( Vừ Quảng) Dượng Hương Thư chốo thuyền vượt thỏc Đoạn văn 1:Tả Dượng Hương Thư- người chốo thuyền vượt thỏc Đoạn 1: Dượng Thương Thư như một pho tượng đồng đúc, các bắp thịt cuồn cuộn, hai hàm răng cắn chặt, quai hàm bạnh ra, cặp mắt nảy lửa ghì trên ngọn sào giống như một hiệp sĩ của Trường Sơn oai linh hùng vĩ. Dượng Thương Thư đã vượt thác khác hẳn dượng Thương Thư ở nhà, nói năng nhỏ nhẻ, tính nết nhu mì, ai gọi cũng vâng vâng dạ dạ. Dượng Hương Thư: rắn chắc, bền bỉ ,quả cảm. Đoạn 1: Dượng Thượng Thư như một pho tượng đồng đúc, các bắp thịt cuồn cuộn, hai hàm răng cắn chặt, quai hàm bạnh ra, cặp mắt nảy lửa ghì trên ngọn sào giống như một hiệp sĩ của Trường Sơn oai linh hùng vĩ. Dượng Thương Thư đã vượt thác khác hẳn dượng Thương Thư ở nhà, nói năng nhỏ nhẻ, tính nết nhu mì, ai gọi cũng vâng vâng dạ dạ. => Miêu tả nhân vật kết hợp với hành động. 	Đoạn 2: 	 Cai Tứ là một người đàn ụng thấp và gầy, tuổi độ bốn lăm, năm mươi. Mặt lóo vuụng nhưng hai mỏ húp lại. Dưới cặp lụng mày lổm chổm trờn gũ xương, lấp lỏnh đụi mắt gian hựng. Mũi lóo gồ sống xương dũm xuống bộ rõu mộp lỳc nào cũng hỡnh như cố giấu giếm, đậy điệm cỏi mồm toe toột tối om như cửa hang, trong đú đỏm đang mấy chiếc răng vàng hợm của. 	(Lan Khai) Đoạn văn 2: Tả Cai Tứ- người đàn ụng gian giảo. Đoạn 2: Cai Tứ là một người đàn ông thấp và gầy, tuổi độ bốn lăm, năm mươi. Mặt lão vuông nhưng hai má hóp lại. Dưới cặp lông mày lổm chổm trên gò xương, lấp lánh đôi mắt gian hùng. Mũi lão gồ sống mương dòm xuống bộ râu mép lúc nào cũng hình như giấu giếm, đậy điệm cái mồm toe toét tối om như cửa hang, trong đó đỏm đang mấy chiếc răng vàng hợm của. Đoạn 2: Cai Tứ là một người đàn ông thấp và gầy, tuổi độ bốn lăm, năm mươi. Mặt lão vuông nhưng hai má hóp lại. Dưới cặp lông mày lổm chổm trên gò xương, lấp lánh đôi mắt gian hùng. Mũi lão gồ sống mương dòm xuống bộ râu mép lúc nào cũng hình như giấu giếm, đậy điệm cái mồm toe toét tối om như cửa hang, trong đó đỏm đang mấy chiếc răng vàng hợm của. => Chỉ miêu tả chân dung nhân vật. Đoạn 1 : Như một pho tượng đồng đúc; các bắp thịt cuồn cuộn; quai hàm bạnh ra. => Tác giả sử dụng nhiều động từ. Đoạn 2: Mặt lão vuông; má hóp; lông mày lổm chổm; đôi mắt gian hùng; mồm toe toét tối om; răng vàng hợm của. => Tác giả sử dụng nhiều tính từ, ít động từ. Lưu ý : - Khi miêu tả Nhân vật kết hợp với hành động ta sử dụng nhiều động từ. - Khi miêu tả chân dung nhân vật ta sử dụng nhiều tính từ, ít động từ. Đoạn 3 : Ông đô già người sở tại, khăn chùng áo dài ngồi cầm trịch, giơ cao chiếc dùi trống sơn son gõ mạnh xuống mặt trống ba tiếng thật đanh, thật giòn tỏ ý nhận lời. Quắm Đen quay ra đứng giữa sới. Ngay lúc ấy, ông Cản Ngũ cũng từ trên thềm cao bước xuống. Tiếng reo hò bốn phía tức thì nổi lên ầm ầm . Các đô ngồi quanh sới đều lặng đi trước thần lực ghê ghớm của ông Cản Ngũ. Thôi thế là Quắm Đen bại rồi. Keo vật bị đánh bại một cách nhục nhã, cay đắng quá chừng. Ngay nhịp trống đầu, Quắm Đen đã lăn xả vào ông Cản Ngũ đánh ráo riết. Rõ ràng là anh muốn dùng cái sức lực đương trai của mình lấn lướt ông ta và muốn hạ ông ta rất nhanh bằng những thế đánh thật lắt léo, hóc hiểm. Anh vờn tả, đánh hữu, dứ trên, đánh dưới, thoắt biến, thoắt hoá khôn lường. Trái lại, ông Cản Ngũ lại xem ra có vẻ lờ ngờ, chậm chạp; dường như ông lúng túng trước những đòn đánh liên tiếp của Quắm Đen. Hai tay ông lúc nào cũng thấy dang rộng ra, để sát xuống mặt đất, xoay xoay chống đỡ. Keo vật xem chán ngắt. Ông Cản Ngũ bỗng bước hụt, mất đà chúi xuống. Quắm Đen đã như một con cắt luồn qua hai cánh tay ông Cản Ngũ ôm lấy một bên chân ông, bốc lên. Người xem bốn phía xung quanh reo hò ồ cả lên. Thôi thế là ông Cản Ngũ ngã rồi, nhất định ngã rồi. Có khoẻ bằng voi thì cũng phải ngã. Tiếng trống vật dồn lên gấp rút, giục giã. Ông Cản Ngũ vẫn chưa ngã. Ông đứng như trời trồng giữa sới trước những cặp mắt kinh dị của người xem. Còn Quắm Đen thì đang loay hoay gò lưng lại , không sao bê nổi cái chân ông Cản Ngũ. Cái chân tựa bằng cây cột bằng sắt, chứ không phải là chân người nữa. Ông Cản Ngũ vẫn đứng nghiêng mình nhìn Quắm Đen mồ hôi, mồ kê nhễ nhại dưới chân. Lúc lâu, ông mới thò tay xuống nắm lấy khố Quắm Đen nhấc bổng anh ta lên, coi nhẹ nhàng như ta giơ con ếch có buộc sợi dây ngang qua bụng vậy. Đoạn văn 3: Tả nhõn vật Quắm Đen và ụng Cản Ngũ trong keo vật ở đền Đụ: tài,mạnh.  Miờu tả nhõn vật gắn với hoạt động -Quắm Đen: Lăn xả, đỏnh rỏo riết, thế đỏnh lắt lộo,húc hiểm….thoắt biến húa khụn lường….như một con cắt luồn qua hai cỏnh tay….ụm lấy…bốc lờn; loay hoay gũ lưng lại. -ễng Cản Ngũ: Lờ ngờ, chậm chạp… hai tay dang rộng ra, để sỏt , bước hụt…đứng như trời trồng giữa xới, đứng nghiờng mỡnh nhỡn Quắm Đen…thũ tay nhấc bổng như giơ con ếch cú buộc sợi dõy ngang bụng….  Dựng nhiều động từ * Lưu ý: Khi tả người gắn với cụng việc thỡ cần phải tả người đú đang làm gỡ? Tư thế ra sao? Chõn , tay, mặt …khi lam viờc như thế nào?  Cú hai cỏch tả người:Tả chõn dung người và tả người trong hoạt động. *Nhận xột: - Muốn tả người cần xột đỳng đối tượng cần tả( tả chõn dung người hay tả người trong tư thế làm việc). -Quan sỏt và lựa chọn những chi tiết tiờu biểu, nổi bật của người đú. -Trỡnh bầy kết quả quan sỏt theo một trỡnh tự nhất định. 2. Bài tập 2: SGK Nội dung( Mở bài): Giới thiệu về quang cảnh nơi diễn ra keo vật. Đoạn 1: Ông đô già người sở tại, khăn chùng áo dài ngồi cầm trịch, giơ cao chiếc dùi trống sơn son gõ mạnh xuống mặt trống ba tiếng thật đanh, thật giòn tỏ ý nhận lời. Quắm Đen quay ra đứng giữa sới. Ngay lúc ấy, ông Cản Ngũ cũng từ trên thềm cao bước xuống. Tiếng reo hò bốn phía tức thì nổi lên ầm ầm . Đoạn 2+3+4: Ngay nhịp trống đầu, Quắm Đen đã lăn xả vào ông Cản Ngũ đánh ráo riết. Rõ ràng là anh muốn dùng cái sức lực đương trai của mình lấn lướt ông ta và muốn hạ ông ta rất nhanh bằng những thế đánh thật lắt léo, hóc hiểm. Anh vờn tả, đánh hữu, dứ trên, đánh dưới, thoắt biến, thoắt hoá khôn lường. Trái lại, ông Cản Ngũ lại xem ra có vẻ lờ ngờ, chậm chạp; dường như ông lúng túng trước những đòn đánh liên tiếp của Quắm Đen. Hai tay ông lúc nào cũng thấy dang rộng ra, để sát xuống mặt đất, xoay xaoy chống đỡ. Keo vật xem chán ngắt. Ông Cản Ngũ bỗng bước hụt, mất đà chúi xuống. Quắm Đen đã như một con cắt luồn qua hai cánh tay ông Cản Ngũ ôm lấy một bên chân ông, bốc lên. Người xem bốn phía xung quanh reo hò ồ cả lên. Thôi thế là ông Cản Ngũ ngã rồi, nhất định ngã rồi. Có khoẻ bằng voi thì cũng phải ngã. Tiếng trống vật dồn lên gấp rút, giục giã. Ông Cản Ngũ vẫn chưa ngã. Ông đứng như trời trồng giữa sới trước những cặp mắt kinh dị của người xem. Còn Quắm Đen thì đang loay hoay gò lưng lại , không sao bê nổi cái chân ông Cản Ngũ. Cái chân tựa bằng cây cột bằng sắt, chứ không phải là chân người nữa. Ông Cản Ngũ vẫn đứng nghiêng mình nhìn Quắm Đen mồ hôi, mồ kê nhễ nhại dưới chân. Lúc lâu, ông mới thò tay xuống nắm lấy khố Quắm Đen nhấc bổng anh ta lên, coi nhẹ nhàng như ta giơ con ếch có buộc sợi dây ngang qua bụng vậy. Nội dung( Thân bài): Miêu tả diễn biến keo vật. Đoạn 5: Các đô ngồi quanh sới đều lặng đi trước thần lực ghê ghớm của ông Cản Ngũ. Thôi thế là Quắm Đen bại rồi. Keo vật bị đánh bại một cách nhục nhã, cay đắng quá chừng. Nội dung( Kết luận): Cảm nghĩ, nhận xét về keo vật. Một số phương án lựa chọn tiêu đề 1 – Keo vật thách đố. 2 - Quắm Đen thất bại. 3 - Quắm – Cản so tài. 4 – Con ếch ôm cột sắt. 5 – Hội vật đền Đô năm ấy. Nhận xột: Bố cục bài văn miờu tả gồm 3 phần: +Mở bài: Giới thiệu người được tả. +Thõn bài: Miờu tả chi tiết( ngoại hỡnh , cử chỉ, lời núi, hành động). +Kết bài: Nhận xột hoặc nờu cảm nghĩ của người viết về người được tả. 3.Ghi nhớ: *Muốn tả người cần: -Xỏc định được đối tượng cần tả( tả chõn dung hay tả người trong tư thế làm việc) -Quan sỏt, lựa chọn cỏc chi tiết tiờu biểu; -Trỡnh bày kết quả quan sỏt theo một thứ tự. *Bố cục bài văn tả người:3 Phần -Mở bài: giới thiệu người được tả -Thõn bài: miờu tả chi tiết (ngoại hỡnh, cử chỉ, hành động) - Kết bài: nhận xột, nờu cảm nghĩ về người được tả. Bài tập 1 Tr62/SGK Hãy nêu các chi tiết tiêu biểu mà em sẽ lựa chọn khi miêu tả các đối tượng sau đây: b. Một cụ già cao tuổi. Một em bé chừng 4 – 5 tuổi. Bài tập 2 Tr62/SGK Lập dàn ý cơ bản cho đề văn miêu tả một trong hai đối tượng ở BT 1 Cu Tí đang chập chững tập đi. hai bàn chân bấm xuống. Hai tay dang ra để giữ thăng bằng. Một bước. Hai bước. “ Uỵch”. Cu Tí khóc oà lên vì bị ngã. Mẹ vội đỡ Tí dậy, thơm một cái vào đôi má trắng hồng. Tí ta nhoẻn cười, nước mắt vẫn đọng trên mí. Hai bàn chân lại bấm xuống. Hai tay lại dang ra. Một bước... Hai bước ... Năm bước ... Mười bước. Tiếng vỗ tay cổ vũ của mọi người làm cho cu Tí càng phấn khởi. Đoạn văn mẫu tả em bé đang tập đi Bài tập 3: Đoạn văn sau đó bị xoỏ đi hai chỗ trong ngoặc(…) Nếu viết, em sẽ viết vào chỗ trống đú như thế nào? Thử đoỏn xem ụng Cản Ngũ được miờu tả trong tư thế chuẩn bị làm việc gỡ? 	Trờn thềm cao, ụng Cản Ngũ ngồi xếp hàng trờn chiếu đậu trắng, cạp điều. ễng ngồi một mỡnh một chiếu; người ụng đỏ như (…………), to lớn, lẫm liệt, nhỏc trụng khụng khỏc gỡ (…………………………….) ở trong đền. Đầu ụng buộc một vuụng khăn màu xanh lục giữ túc, mỡnh trần, đúng khố bao khăn vỏt. 	( Theo Kim Lõn) Đồng tụ Tượng hai ụng tướng Đỏ Rói 	*Dặn dũ: - Nắm vững cỏch làm bài văn tả người. Làm hoàn chỉnh cỏc bài tập. Soạn bài Đờm nay Bỏc khụng ngủ . Giờ học kết thúc. Chúc các em: Chăm ngoan – Học giỏi ! Cảm ơn các em !