Bài giảng Môn Ngữ văn lớp 6 - Tuần 30 - Tiết 31 - Câu trần thuật đơn

 TRƯỜNG THCS THƯỜNG THỚI TIỀN GV DẠY LỚP: NHỊ KIM UYấN Thực hành: Xỏc định cỏc thành phần chớnh, phụ của cõu sau: Chẳng bao lõu, tụi đó trở thành một chàng dế thanh niờn cường trỏng. Chẳng bao lõu, tụi đó trở thành một chàng dế thanh niờn cường trỏng. Thành phần phụ: Chẳng bao lõu ( trạng ngữ) Thành phần chớnh : Tụi ( chủ ngữ) đó trở thành một chàng dế thanh niờn cường trỏng ( vị ngữ) Thành phần chớnh của cõu là những thành phần bắt buộc phải cú mặt để cõu cú cấu tạo hoàn chỉnh và diễn đạt được một ý trọn vẹn. Thành phần khụng bắt buộc cú mặt được gọi là thành phần phụ. Hỏi : Em hóy phõn biệt thành phần chớnh và thành phần phụ của cõu? Xột về mục đớch giao tiếp, cõu gồm cú : CÂU NGHI VẤN Chức năng chớnh: Dựng để HỎI CÂU CẦU KHIẾN CÂU CẢM THÁN CÂU TRẦN THUẬT Chức năng chớnh: Dựng để YấU CẦU RA LỆNH Chức năng chớnh: Dựng để BỘC LỘ CẢM XÚC Chức năng chớnh: Dựng để KỂ, TẢ, NấU í KIẾN… ễN KIẾN THỨC VỀ CÂU Xột về cấu tạo ngữ phỏp, cõu gồm cú : CÂU ĐƠN CÂU GHẫP Cể MỘT CỤM C- V Cể HAI CỤM C- V TRỞ LấN ễN KIẾN THỨC VỀ CÂU Hỏi Cõu Mục đích giao tiếp Cấu tạo ngữ pháp Cõunghi vấn Cõucảm thỏn Cõu cầu khiến Cõu trần thuật Cõuđơn Cõu ghộp Cõu trần thuật đơn HỆ THỐNG KIẾN THỨC Chưa nghe hết câu, tôi đã hếch răng lên xì một hơi rõ dài. Rồi, với bộ điệu khinh khỉnh, tôi mắng: Hức! Thông ngách sang nhà ta? Dễ nghe nhỉ! Chú mày hôi như cú mèo thế này, ta nào chịu được. Thôi, im cái điệu hát mưa dầm sùi sụt ấy đi. Đào tổ nông thì cho chết! Tôi về, không một chút bận tâm. Đọc đoạn trớch sau: Tễ HOÀI CÂU TRẦN THUẬT ĐƠN Chưa nghe hết câu, tôi đã hếch răng lên xì một hơi rõ dài. Rồi, với bộ điệu khinh khỉnh, tôi mắng: Hức! Thông ngách sang nhà ta? Dễ nghe nhỉ! Chú mày hôi như cú mèo thế này, ta nào chịu được. Thôi, im cái điệu hát mưa dầm sùi sụt ấy đi. Đào tổ nông thì cho chết! Tôi về, không một chút bận tâm. (1) (2) (4) (6) (9) (8) (7) (5) (3) Kể Bộc lộ cảm xỳc Tả Hỏi Bộc lộ cảm xỳc Tả Mệnh lệnh Bộc lộ cảm xỳc Nờu ý kiến Tỏc dụng Vậy,cõu trần thuật được dựng để làm gỡ? Ngoài việc dựng để kể, tả, nờu ý kiến , cõu trần thuật cũn được dựng để giới thiệu. Vớ dụ: - Cụ là giỏo viờn trường THCS Thường Thới Hậu B. - Ngày xưa, ở miền đất Lạc Việt, cứ như bõy giờ là Bắc Bộ nước ta, cú một vị thần thuộc nũi rồng, con trai thần Long nữ, tờn là Lạc Long Quõn. 	 (Con Rồng, chỏu Tiờn) Thế cũn cõu trần thuật đơn là cõu cú cấu tạo ra sao? (1) Chưa nghe hết cõu tụi đó hếch răng lờn, xỡ một hơi rừ dài. (2) Rồi với điệu bộ khinh khỉnh, tụi mắng : (6) Chỳ mày hụi như cỳ mốo thế này ta nào chịu được. (9) Tụi về, khụng một chỳt bận tõm. ?Xỏc định chủ ngữ, vị ngữ của những cõu trần thuật vừa tỡm được Chỳ mày/ hụi như cỳ mốo thế này, ta/ nào chịu được. C V C V Tụi/ về, khụng một chỳt bận tõm. C V Hóy phõn loại cõu theo cấu tạo ngữ phỏp thành 2 nhúm: -Nhúm1:Cõu do một cặp chủ ngữ-vị ngữ( một cụm c-v) tạo thành: -Nhúm 2:Cõu do hai hoặc nhiều cụm c-v súng đụi tạo thành.? tụi/mắng: C V tụi/ đó hếch răng lờn, xỡ một hơi rừ dài. C V Cõu 1,2,9 Cõu trần thuật đơn Cõu 6 Cõu trần thuật ghộp C- V C- V C- V C-V, C-V Qua tỡm hiểu,em hóy nờu định nghĩa của cõu trần thuật đơn ? KẾT LUẬN CÂU TRẦN THUẬT ĐƠN DO MỘT CỤM C – V TẠO THÀNH DÙNG ĐỂGIỚI THIỆU, TẢ HOẶC KỂ VỀ MỘT SỰ VIỆC, SỰ VẬT HAY ĐỂ NấU MỘT í KIẾN D BÀI TẬP NHANH Xỏc định chủ ngữ và vị ngữ của cỏc cõu trần thuật đơn sau: b) Tre, nứa, trúc, mai, vầu giúp người trăm nghìn công việc khác nhau a) Đụi càng tụi mẫm búng c) Tre sẽ còn mãi với các em, còn mãi với dân tộc Việt Nam. d) Thấp thoáng những cánh cò. * Một số mụ hỡnh cấu tạo thường gặp của cõu trần thuật đơn C V C1 C2 C3 C4 C5 V C V1 V2 V C LUYỆN TẬP Bài tập 1: (SGK/101) Tìm và phõn tớch cấu tao ngữ phỏp của cỏc câu trần thuật đơn trong đoạn trích sau . Cho biết những câu trần thuật đơn ấy được dùng làm gì? Ngày thứ năm trên đảo Cô Tô là một ngày trong trẻo, sáng sủa. Từ khi có vịnh Bắc Bộ và từ khi quần đảo Cô Tô mang lấy dấu hiệu của sự sống con người thì, sau mỗi lần động bão, bao giờ bầu trời Cô Tô cũng trong sáng như vậy. Cây trên núi đảo lại thêm xanh mượt, nước biển lại lam biếc đậm đà hơn hết cả mọi khi, và cát lại vàng giòn hơn nữa. Và nếu cá có vắng tăm biệt tích trong ngày động bão thì nay lưới càng thêm nặng mẻ cá giã đôi. Phõn tớch cõu: (1) Ngày thứ năm trờn đảo Cụ Tụ là một ngày trong trẻo sỏng sủa. C V =>là cõu trần thuật đơn dựng để tả hoặc giới thiệu (2) Từ khi cú vịnh bắc bộ và từ khi cú quần đảo Cụ Tụ mang lấy dấu hiệu của sự sống con người thỡ sau mỗi lần giụng bóo, bao giờ bầu trời Cụ Tụ cũng trong sỏng như vậy. C V =>là cõu trần thuật đơn dựng để nờu ý kiến nhận xột Bài tập 1/ 101: Tỡm cõu trần thuật đơn trong đoạn trớch dưới đõy? Cho biết những cõu trần thuật đơn ấy được dựng làm gỡ? Ngày thứ 5 trờn đảo Cụ Tụ là một ngày trong trẻo, sỏng sủa .(1) Từ khi cú vịnh Bắc Bộ và từ khi quần đảo Cụ Tụ mang lấy dấu hiệu của sự sống con người thỡ, sau mỗi lần giụng bóo, bao giờ bầu trời Cụ Tụ cũng trong sỏng như vậy.(2) Cõy trờn nỳi đảo lại thờm xanh mượt, nước biển lại lam biết đậm đà hơn hột cả mọi khi, và cỏt lại vàng giũn hơn nữa.(3) Và nếu cỏ cú vắng tăm biệt tớch trong một ngày động bóo, thỡ nay lưới càng thờm nặng mẽ cỏ gió đụi. (4)	 (Nguyễn Tuõn) (3) Cõy trờn nỳi đảo lại thờm xanh mượt, nước biển lại lam biếc đặm đà hơn hết cả mọi khi, và cỏt lại vàng giũn hơn nữa. C1 V1 C2 V2 C3 V3 (4) Và nếu cỏ cú vắng tăm biệt tớch trong một ngày động bóo, thỡ nay lưới càng thờm nặng mẻ cỏ gió đụi. C1 V1 C2 V2 => Cõu 3, 4 khụng phải là cõu trần thuật đơn. Là cõu trần thuật ghộp. Bài tập 2: Dưới đõy là một số cõu mở đầu cỏc truyện em đó học. Chỳng thuộc loại cõu nào( cõu trần thuật đơn/ cõu trần thuật ghộp) và cú tỏc dụng gỡ( kể, tả,giới thiệu, nờu ý kiến)? a) Ngày xưa, ở miền đất Lạc Việt, cứ như bõy giờ là Bắc Bộ nước ta, cú một vị thần thuộc nũi rồng, con trai thần Long nữ, tờn là Lạc Long Quõn. 	 (Con Rồng, chỏu Tiờn) b) Cú một con ếch sống lõu ngày trong một giếng nọ. 	 ( Ếch ngồi đỏy giếng) c) Bà đỡ Trần là người huyện Đụng Triều. 	(Vũ Trinh) Trả lời: a. Cõu trần thuật đơn dựng để giới thiệu nhõn vật: Lạc Long Quõn b. Cõu trần thuật đơn dựng để giới thiệu nhõn vật: con ếch c. Cõu trần thuật đơn dựng để giới thiệu nhõn vật: bà đỡ Trần Bài 3 Chọn đỏp ỏn đỳng: A:Giới thiệu ngay nhõn vật chớnh trước ở đầu đoạn giới thiệu B:Giới thiệu nhõn vật phụ trước ở đầu đoạn giới thiệu Cỏch giới thiệu nhõn vật chớnh trong truyện Thỏnh Giúng cú gỡ khỏc so với cỏch giới thiệu nờu ở bài tập 2? Bài 3 Chọn đỏp ỏn đỳng: A: Giới thiệu nhõn vật phụ trước, rồi từ những việc làm của nhõn vật phụ mới giới thiờu nhõn vật chớnh B: Giới thiệu nhõn vật chớnh trước, nhõn vật phụ sau.  Bài 4 a)Xưa cú một người thợ mộc dốc hết vốn trong nhà ra mua gỗ để làm nghề đẽo cày. (Đẽo cày giữa đường) → Ngoài việc giới thiệu nhõn vật, cỏc cõu mở đầu trờn cũn miờu tả hoạt động của nhõn vật Ngoài tỏc dụng giới thiệu nhõn vật, cõu mở đầu sau đõy cũn cú tỏc dụng gỡ? a)Xưa cú một người thợ mộc b)Người kiếm củi tờn mỗ ở huyện Lạng Giang, đang bổ củi ở sườn nỳi, thấy dưới thung lũng phớa xa cõy cỏ lay động khụng ngớt mới vac bỳa đến xem thấy một con hổ trỏn trắng, cỳi đầu cào bới đất nhảy lờn, vật xuống, thỉnh thoảng lấy tay múc họng mở miệng nhe cỏi răng, mỏu me, nhớt dói trào ra. 	 (Vũ Trinh) b)Người kiếm củi tờn mỗ huyện Lạng Giang CỦNG CỐ KIẾN THỨC CÂU TRẦN THUẬT ĐƠN LÀ Gè? CÂU TRẦN THUẬT ĐƠN LÀ CÂU DO MỘT CỤM C – V TẠO THÀNH DÙNG ĐỂ GIỚI THIỆU - TẢ HOẶC KỂ VỀ MỘT SỰ VIỆC, SỰ VẬT HAY ĐỂ NấU MỘT í KIẾN D BÀI TẬP CỦNG CỐ Cõu 1: Cõu trần thuật đơn là : A. Là loại cõu do một cụm C-V tạo thành, dựng để bộc lộ cảm xỳc. B. Là loại cõu do một cum C-V tạo thành, dựng để cầu khiến. C. Là loại cõu do một cụm C - V tạo thành, dựng để giới thiệu , tả hoặc kể về một sự việc, sự vật hay để nờu một ý kiến . D. Là loại cõu do một cụm C-V tạo thành, dựng để hỏi BÀI TẬP NHẬN BIẾT Cõu 2: Cõu “Trường của em mang tờn Trường THCS Thường Thới Tiền” thuộc kiểu cõu nào ? A. Cõu trần thuật đơn. B. Cõu nghi vấn. C. Cõu cầu khiến. D. Cõu cảm thỏn. Cõu 3: Trong những vớ dụ sau, trường hơp nào khụng phải là cõu trần thuật đơn? A.Hoa cỳc nở vàng vào mựa thu. B.Chim ộn về theo mựa gặt. C.Tụi đi học, cũn em bộ đi nhà trẻ. D.Những dũng sụng đỏ nặng phự sa. sai sai BÀI TẬP ỨNG DỤNG: Đặt 2 cõu trần thuật đơn nhằm để tả lại 2 bức tranh dưới đõy và phõn tớch CN, VN cho từng cõu? Hai em bộ đang lỡ xỡ cho heo đất . C V Thỏnh Giúng nhổ tre giết giặc C V CÂU TRẦN THUẬT ĐƠN CẤU TẠO NGỮ PHÁP CHệÙC NAấNG DAÁU KEÁT THUÙC CAÂU DO MỘT CỤM C- V TẠO THÀNH DÙNG ĐỂ GIỚI THIỆU, KỂ, TẢ, NấU í KIẾN VỀ MỘT SỰ VẬT, SỰ VIỆC NÀO Để. DẤU CHẤM KHÁI QUÁT NỘI DUNG BÀI HỌC Dặn dò - Học thuộc ghi nhớ trong SGK. Hoàn thiện cỏc bài tập vào vở bài tập Viết một đoạn văn ( 4-6 cõu) kể, tả lại một việc tốt mà em đó làm, cú sử dụng kiểu cõu trần thuật đơn. - Chuẩn bị bài mới: Cõu trần thuật đơn cú từ là + Đặc điểm Cõu trần thuật đơn cú từ là. + Cỏc kiểu Cõu trần thuật đơn cú từ là. Xin chân thành cảm ơn !