Bài giảng môn Sinh học - Bài 11: Liên kết gen hoán vị gen

KIỂM TRA BÀI CŨBµi tËp: ë §Ëu Hµ lan: Mçi gen quy ®Þnh 1 tÝnh tr¹ng, ph©n li ®éc lËp. Cho:P t/c H¹t vµng, vá tr¬n x H¹t xanh, vá nh¨n	F1: 	100% H¹t vµng, vá tr¬n	F1 x H¹t xanh, vá nh¨n Kết quả ở FB như thế nào? ViÕt s¬ ®å lai.F1 100% H¹t vµng, vá tr¬n Vµng, tr¬n lµ tÝnh tr¹ng tréi.Xanh, nh¨n lµ tÝnh tr¹ng lÆn.Qui ­íc:A: Vµng a: XanhB: Tr¬n b: Nh¨nS¬ ®å lai:P t/c AABB x aabbGP AB abF1 AaBb ( 100% vµng, tr¬n)PB AaBb x aabbG B AB, Ab, aB, ab abF B AaBb, Aabb, aaBb, aabb 1 vµng tr¬n, 1 vµng nh¨n, 1 xanh tr¬n, 1 xanh nh¨nBµi lµmBµi 11I. LIÊN KẾT GEN1. Thí nghiệm của Moocgan:XP(t/c):F1:100%PA:X( F1 )FA:X¸m, dµi§en, ng¾nX¸m, dµiX¸m, dµi§en, ng¾n1 §en, ng¾n1 X¸m, dµiNghiên cứu thí nghiệm và nhận xét kết quả ?So sánh sự khác nhau với kết quả của Menđen?2. Nhận xét: So với phân li độc lập của Menđen thì số kiểu hình giảm, số tổ hợp giảm Th©n xám luôn đi kèm với cánh dài, thân đen luôn đi kèm với cánh ng¾n. Ở F1: 100% Xám -DàiTính trạng thân xám là trội so với TT thân đen; Dài > Ngắn( ĐL 1 Menden) Qui ­íc: + B: qđịnh màu xám; b: qđịnh màu đen	 + V: qđịnh c¸nh dài; v: qđịnh c¸nh ng¾n3. Gi¶i thÝchVBBVBVBV(Xám-Dài)bvbvbvbv(Đen-Ngắn)GP :BVBVvbbvF1 :vbBVBVbv100% Xám-DàiPTC :(Xám-Dài)vbBV♂F1 BV bvbvbv♀bvbv(Đen-Ngắn)PA :GPA:BV50% BVvb50% bvvb100% bvFA :vbBV50% BV bv50% (Xám-Dài)50% (Đen-Ngắn)bvbv bv bv50%4. KÕt luËn* Bổ sung cho ĐL PLĐL của MenđenTrên NST, Các gen phân bố thành hàng dọc, mỗi gen ở một vị trí xác định : locút. Nên các gen trên cùng một NST phân li cùng nhau và có sự DT của từng nhóm TT.-Sè nhãm gen liªn kÕt b»ng sè NST ®¬n béi (n ) cña loµi.Ví dụ: ở người có 2n = 46.Vậy người có bao nhiêu nhóm gen liên kết Có 23 nhóm gen liên kết.Có phải các gen trên 1 NST lúc nào cũng di truyền cùng nhau?II. Ho¸n vÞ gen.1. ThÝ nghiÖmPB: bvbvXBVbv(F1)FB: 944 185:: 965 206So sánh kết quả thí nghiệm với kết quả của phân li độc lập và liên kết gen?BVbv(F1) bvbvX 944 185:: 965 206PBFBHo¸n vÞ genPA:X( F1 )FA:bv bv BV bv50% BV bv bv bv50%Liªn kÕt gen2. Nhận xét:Khi đem lai phân tích ruồi đực F1 thì kết quả thu được khác với đem lai phân tích ruồi cái F1Kết quả FB thu được 4 loại kiểu hình: So với liên kết gen: tăng số loại kiểu hình So với phân li độc lập của Menđen: giống về các loại kiểu hình nhưng khác về tỉ lệ kiểu hình.Ở FB xuất hiện các kiểu hình nào mà ở PB không có? Vì sao có sự xuất hiện kiểu hình đó?Kiểu hình của FB mà ở PB không có là:thân xám, cánh ng¾nthân đen, cánh dàiDo có sự tổ hợp lại các tính trạng của bố mẹ là thân đen, cánh dài và thân xám, cánh ng¾n.Sự tổ hợp lại các tính trạng của bố và mẹ có thể giải thích bằng cơ sở tế bào học như thế nào?3. Cơ sở tế bào học của hiện tượng hoán vị gen: VBvbvbvbX¸m,dµi§en, ng¾nPB:VBvbvbvb0.4150.415vb1.0GPBVBVB0.0850.085Giao tử có hoán vị genSù trao ®æi ®o¹n gi÷a hai cromatit ®Ó t¹o ra giao tö ho¸n vÞ vµo thêi ®iÓm nµo trong gi¶m ph©n?2. Cơ sở tế bào học của hiện tượng hoán vị gen: Xám, dài3. Cơ sở tế bào học của hiện tượng hoán vị gen: vb1.0vbVbVBvB0.4150.4150.0850.085GPBVBvBVbvbvbvbvbvbVBvb0.4150.0850.0850.4150.4150.0850.0850.415X, DX, NĐ, DĐ, NvBVbvbVBvbvbvbXám, dµiĐen, ng¾nPB:F1XFB Cho rằng gen quy định hình dạng cánh và màu sắc thân cùng nằm trên một NST. Khi giảm phân chúng đi cùng nhau nên phần lớn con giống bố hoặc mẹ. ở một số cơ thể cái khi giảm phân xảy ra TĐC giữa 2 trong 4 crômatit chị em khi chúng tiếp hợp dẫn đến đổi vị trí các gen làm xuất hiện BDTHTần số hoán vị gen: là khái niệm phản ánh khoảng cách tương đối giữa 2 gen trên NST.3. Cơ sở tế bào học của hiện tượng hoán vị gen: Tần số HVG (f) = tổng số cá thể chiếm tỉ lệ ít x100%	Tổng số cá thể tạo raTrong phép lai phân tích tần số hoán vị gen được tính theo công thức sau:+ Tỉ lệ % các loại giao tử phụ thuộc vào tần số HVG,kí hiệu là f%.BVbv(F1) bvbvX 944 185:: 965 206PBFB 206 + 185 x 100 = 17%965 + 944 + 206 + 185TÇn sè HVG = Tần số hoán vị gen ở thí nghiệm này là bao nhiêu?Tần số HVG (f) = tổng số cá thể chiếm tỉ lệ ít x100%	Tổng số cá thể tạo raTần số HVG (f) = tổng số cá thể chiếm tỉ lệ ít x100%	Tổng số cá thể tạo raTrong phép lai phân tích tần số hoán vị gen được tính theo công thức sau:+ Tỉ lệ % các loại giao tử phụ thuộc vào tần số HVG,kí hiệu là f%.+ HVG xảy ra ở ruồi giấm cái, tằm đực..+ Ở đậu Hà lan, người HVG xảy ra ở cả 2 giới.ababCho các kiểu gen: ABabABaBaBabAbaBABAb ABABAbAbaBaBAbab,,,,,,,,,Hãy cho biết hoán vị xảy ra ở những kiểu gen nào có thể tạo ra sự tái tổ hợp giữa các gen không alen (hoán vị gen có hiệu quả)?(dị hợp 2 cặp gen)ABabAbaBHoán vị gen có hiệu quả khi trong các gen liên kết phải chứa ít nhất 2 cặp gen dị hợp.4. KÕt luËn VËy ho¸n vÞ gen lµ g×?- Ho¸n vÞ gen lµ hiÖn t­îng 2 gen alen trªn cÆp NST t­¬ng ®ång cã thÓ ®æi chç cho nhau do cã sù trao ®æi chÐo gi÷a c¸c cromatit trong qu¸ tr×nh ph¸t sinh giao tö.- Kho¶ng c¸ch gi÷a 2 gen trªn NST cµng lín th× lùc liªn kÕt cµng nhá, f% cµng cao nh­ng kh«ng v­ît qu¸ 50%- f% ph¶n ¸nh kho¶ng c¸ch t­¬ng ®èi gi÷a 2 gen17%BVbvIII. ý nghÜa cña hiÖn t­îng liªn kÕt gen vµ ho¸n vÞ genBVbv(F1) bvbvX0.4150.085::0.4150.085PaFaHo¸n vÞ genPa:X( F1 )Fa:bv bv BV ab50% BV bv bv bv50%Liªn kÕt genNhËn xÐt sè tæ hîp cña LKG vµ HVG råi nªu ý nghÜa cña chóng?1.Liªn kÕt gen2.Ho¸n vÞ gen- H¹n chÕ sù xuÊt hiÖn biÕn dÞ tæ hîp- Lµm t¨ng biÕn dÞ tæ hîp  T¨ng tÝnh ®a d¹ng cña sinh giíi- §¶m b¶o sù di truyÒn bÒn v÷ng cña tõng nhãm tÝnh tr¹ng  chän ®­îc nh÷ng gièng cã c¸c tÝnh tr¹ng tèt lu«n ®i kÌm víi nhau - Nhê cã ho¸n vÞ gen, c¸c gen quÝ trªn c¸c NST kh¸c nhau cã thÓ tæ hîp l¹i víi nhau t¹o nhãm gen liªn kÕt cã ý nghÜa trong tiÕn ho¸ vµ chän gièng.III. ý nghÜa cña hiÖn t­îng liªn kÕt gen vµ ho¸n vÞ gen* B¶n ®å di truyÒn ( B¶n ®å gen ) 1. Kh¸i niÖm: Lµ s¬ ®å s¾p xÕp vÞ trÝ t­¬ng ®èi cña c¸c gen trong nhãm gen liªn kÕt. - §¬n vÞ: 1% HVG = 1 xentiMoocgan ( cM ) - B¶n ®å gen ®­îc thiÕt lËp cho mçi cÆp NST t­¬ng ®ång. - C¸c nhãm liªn kÕt ®­îc ®¸nh sè theo thø tù cña NST trong bé NST cña loµi. 2. ý nghÜa: - Dù ®o¸n tr­íc tÝnh chÊt di truyÒn cña c¸c tÝnh tr¹ng mµ gen ®­îc s¾p xÕp trªn b¶n ®å gen - Gióp nhµ t¹o gièng rót ng¾n ®­îc thêi gian t¹o gièng míi.Cñng cè * Lµm thÕ nµo ®Ó x¸c ®Þnh mét bµi to¸n di truyÒn lµ liªn kÕt gen hay ho¸n vÞ gen hay? Liªn kÕt gen: + Lai hai cÆp tÝnh tr¹ng cã quan hÖ tréi – lÆn. Ýt nhÊt mét c¬ thÓ ®em lai dÞ hîp vÒ hai cÆp gen  TØ lÖ con lai gièng víi tØ lÖ cña phÐp lai mét cÆp tÝnh tr¹ng.- Ho¸n vÞ gen: NÕu phÐp lai tõ hai cÆp tÝnh tr¹ng trë lªn, cã quan hÖ tréi – lÆn cho tû lÖ KH ë ®êi con kh«ng ph¶i lµ tû lÖ cña ph©n li ®éc lËp vµ liªn kÕt.Bµi tËp vÒ nhµ- Tr¶ lêi c©u hái SGK. Lµm bµi tËp trong s¸ch bµi tËp.- §äc tr­íc bµi 12.C¶m ¬n quý thµy c« vµ c¸c em häc sinh ®· chó ý theo dâi.