Bài giảng môn Sinh học - Bài 41: Môi trường và các nhân tố sinh thái

SINH HOÏC PHAÀN : CHÖÔNG I : SINH VAÄT VAØ MOÂI TRÖÔØNGBAØI 41:--------*---------*-----------*---------I/ MOÂI TRÖÔØNG SOÁNG CUÛA SINH VAÄT :- Moâi tröôøng laø nôi sinh soáng cuûa sinh vaät , bao goàm taát caû nhöõng gì bao quanh sinh vaät.* Moâi tröôøng laø gì ?MOÂI TRÖÔØNG VAØ CAÙC NHAÂN TOÁ SINH THAÙI .THOÛ RÖØNGNHIEÄT ÑOÄAÙNH SAÙNGÑOÄ AÅMMÖATHÖÙC AÊNTHUÙ DÖÕH. 41.1. CAÙC MOÂI TRÖÔØNG SOÁNG CUÛA SINH VAÄT1 .Moâi tröôøng nöôùc2 . Moâi tröôøng treân maët ñaát – khoâng khí3. Moâi tröôøng trong ñaát44441234. Moâi tröôøng sinh vaätH : 41.1 Caùc moâi tröôøng soáng cuûa sinh vaät * Quan saùt vaø chuù thích H.41.1* Keå caùc loaïi moâi tröôøng soáng chuû yeáu cuûa sinh vaät ?CHÖÔNG I : SINH VAÄT VAØ MOÂI TRÖÔØNGBAØI 41 :--------*---------*-----------*---------I/ MOÂI TRÖÔØNG SOÁNG CUÛA SINH VAÄT :- Moâi tröôøng laø nôi sinh soáng cuûa sinh vaät , bao goàm taát caû nhöõng gì bao quanh sinh vaät.MOÂI TRÖÔØNG VAØ CAÙC NHAÂN TOÁ SINH THAÙI .- Coù 4 loaïi moâi tröôøng chính : moâi tröôøng nöôùc , moâi tröôøng trong ñaát , moâi tröôøng treân maët ñaát – khoâng khí ( moâi tröôøng caïn ) , moâi tröôøng sinh vaät .* Keå caùc loaïi moâi tröôøng soáng chuû yeáu cuûa sinh vaät ?Haõy quan saùt caùc ñoaïn phim sau ñaây : Keå teân caùc sinh vaät vaø moâi tröôøng soáng cuûa chuùng .MOÂI TRÖÔØNG NÖÔÙC ( CAÙ , SEN )MOÂI TRÖÔØNG TREÂN MAËT ÑAÁT – KHOÂNG KHÍ Moâi tröôøng caïn (Thöïc vaät , boø , traâu , chim )Moâi tröôøng trong ñaát ( giun ñaát )Moâi tröôøng sinh vaät ( boï cheùt ) CHÖÔNG I : SINH VAÄT VAØ MOÂI TRÖÔØNGBAØI 41 :--------*---------*-----------*---------I/ MOÂI TRÖÔØNG SOÁNG CUÛA SINH VAÄT :- Moâi tröôøng laø nôi sinh soáng cuûa sinh vaät , bao goàm taát caû nhöõng gì bao quanh sinh vaät.MOÂI TRÖÔØNG VAØ CAÙC NHAÂN TOÁ SINH THAÙI .- Coù 4 loaïi moâi tröôøng chính : moâi tröôøng nöôùc , moâi tröôøng trong ñaát, moâi tröôøng treân maët ñaát – khoâng khí( moâi tröôøng caïn), moâi tröôøng sinh vaät .II/ CAÙC NHAÂN TOÁ SINH THAÙI CUÛA MOÂI TRÖÔØNG:NHAÂN TOÁ VOÂ SINHNHAÂN TOÁ HÖÕU SINHNhaân toá con ngöôøiNhaân toá caùc sinh vaät khaùc* Yeâu caàu thaûo luaän nhoùm : Sau khi xem ñoaïn phim sau ñaây  Haõy hoaøn thaønh baûng 41.2 BAÛNG 41.2 : BAÛNG ÑIEÀN CAÙC NHOÙM NHAÂN TOÁ SINH THAÙI THEO TÖØNG NHOÙM.1/ Nhaân toá sinh thaùi laø gì ?2/ Coù maáy nhoùm nhaân toá sinh thaùi ? MOÄT SOÁ NHAÂN TOÁ SINH THAÙI.THAÛO LUAÄN NHOÙM :Phaân loaïi caùc nhaân toá sinh thaùi sau ñaây:Thôøi gian thaûo luaän ( 3 phuùt )- Ñöôùc- Khæ- Caù saáu- Chim- Phaù röøng- Ñaùnh baét caù- Gioù- AÙnh saùng- Troàng luùa- Vi sinh vaät- Löôïng möa- RaénNHAÂN TOÁ VOÂ SINHNHAÂN TOÁ HÖÕU SINHNhaân toá con ngöôøiNhaân toá caùc sinh vaät khaùcBAÛNG 41.2 : BAÛNG ÑIEÀN CAÙC NHOÙM NHAÂN TOÁ SINH THAÙI THEO TÖØNG NHOÙM.* Phaân loaïi caùc nhaân toá sinh thaùi sau ñaây : ÑöôùcCaù saáuKhæChimRaén Vi sinh vaät Phaù röøngGioùAÙnh saùngTroàng luùaLöôïng möaÑaùnh baét caù* Hoaït ñoäng cuûa con ngöôøi khaùc vôùi hoaït ñoäng cuûa caùc ñoäng vaät khaùc . Vì con ngöôøi coù trí tueä  taùc ñoäng coù yù thöùc vaøo moâi tröôøng vaø laøm thay ñoåi moâi tröôøng .* Do ñaâu maø con ngöôøi ñöôïc taùch ra thaønh 1 nhoùm nhaân toá sinh thaùi rieâng ?1/ Trong moät ngaøy( töø saùng tôùi toái), aùnh saùng maët trôøi chieáu treân maët ñaát thay ñoåi nhö theá naøo ?2/ ÔÛ nöôùc ta, ñoä daøi ngaøy vaøo muøa heø vaø muøa ñoâng coù gì khaùc nhau ?3/ Söï thay ñoåi nhieät ñoä trong moät naêm dieãn ra nhö theá naøo ?YEÂU CAÀU : Thaûo luaän nhoùm nhoû ( Thôøi gian : 4 phuùt )1/ Trong moät ngaøy( töø saùng tôùi toái), aùnh saùng maët trôøi chieáu treân maët ñaát thay ñoåi nhö theá naøo ?* Trong moät ngaøy , cöôøng ñoä aùnh saùng maët trôøi chieáu treân maët ñaát taêng daàn töø saùng tôùi tröa vaø sau ñoù giaûm daàn vaøo buoåi chieàu cho ñeán toái .ÑAÙP AÙN :2/ ÔÛ nöôùc ta, ñoä daøi ngaøy vaøo muøa heø vaø muøa ñoâng coù gì khaùc nhau ?* Ñoä daøi ngaøy thay ñoåi theo muøa : muøa heø coù ngaøy daøi hôn muøa ñoâng .ÑAÙP AÙN :3/ Söï thay ñoåi nhieät ñoä trong moät naêm dieãn ra nhö theá naøo ?* Trong naêm nhieät ñoä thay ñoåi theo muøa :ÑAÙP AÙN :- Muøa xuaân  aám aùp - Muøa haï  noùng- Muøa thu  maùt meû- Muøa ñoâng  laïnh CHÖÔNG I : SINH VAÄT VAØ MOÂI TRÖÔØNGBAØI 41 :--------*---------*-----------*---------I/ MOÂI TRÖÔØNG SOÁNG CUÛA SINH VAÄT :MOÂI TRÖÔØNG VAØ CAÙC NHAÂN TOÁ SINH THAÙI .II/ CAÙC NHAÂN TOÁ SINH THAÙI CUÛA MOÂI TRÖÔØNG:* Laø nhöõng yeáu toá moâi tröôøng taùc ñoäng leân cô theå sinh vaät .* Coù 2 nhoùm nhaân toá sinh thaùi :- Nhoùm nhaân toá sinh thaùi voâ sinh ( aùnh saùng , nhieät ñoä , ñoä aåm . . .)- Nhoùm nhaân toá sinh thaùi höõu sinh : con ngöôøi vaø nhaân toá caùc sinh vaät khaùc ( thöïc vaät , ñoäng vaät , vi khuaån . . . ) III/ GIÔÙI HAÏN SINH THAÙI :50 CÑieåm gaây cheát Ñieåm gaây cheát420 CÑieåm cöïc thuaän Giôùi haïn chòu ñöïngHình 41.2 . Giôùi haïn nhieät ñoä cuûa caù roâ phi ôû Vieät NamKhoaûng thuaän lôïi t0 CGiôùi haïn döôùiGiôùi haïn treân* GIÔÙI HAÏN SINH THAÙI LAØ GÌ ?300CCHÖÔNG I : SINH VAÄT VAØ MOÂI TRÖÔØNGBAØI 41 :--------*---------*-----------*---------I/ MOÂI TRÖÔØNG SOÁNG CUÛA SINH VAÄT :MOÂI TRÖÔØNG VAØ CAÙC NHAÂN TOÁ SINH THAÙI .II/ CAÙC NHAÂN TOÁ SINH THAÙI CUÛA MOÂI TRÖÔØNG:III/ GIÔÙI HAÏN SINH THAÙI :Laø giôùi haïn chòu ñöïng cuûa cô theå sinh vaät ñoái vôùi moät nhaân toá sinh thaùi nhaát ñònh . VD : xem hình 41.2 .CHÖÔNG I : SINH VAÄT VAØ MOÂI TRÖÔØNGBAØI 41 :--------*---------*-----------*---------I/ MOÂI TRÖÔØNG SOÁNG CUÛA SINH VAÄT :MOÂI TRÖÔØNG VAØ CAÙC NHAÂN TOÁ SINH THAÙI .- Moâi tröôøng laø nôi sinh soáng cuûa sinh vaät bao goàm taát caû nhöõng gì bao quanh sinh vaät.- Coù 4 loaïi moâi tröôøng chuû yeáu : moâi tröôøng nöôùc , moâi tröôøng trong ñaát , moâi tröôøng treân maët ñaát – khoâng khí ( moâi tröôøng caïn ) , moâi tröôøng sinh vaät .II/ CAÙC NHAÂN TOÁ SINH THAÙI CUÛA MOÂI TRÖÔØNG :- Laø nhöõng yeáu toá cuûa moâi tröôøng taùc ñoäng leân cô theåsinh vaät .- Coù 2 nhoùm nhaân toá sinh thaùi :Nhoùm nhaân toá sinh thaùi voâ sinh ( aùnh saùng , nhieät ñoä , ñoä aåm . . )Nhoùm nhaân toá sinh thaùi höõu sinh : con ngöôøi vaø caùc nhaân toá sinh vaät khaùc ( thöïc vaät , ñoäng vaät , vi khuaån . . . )III/ GIÔÙI HAÏN SINH THAÙI :Laø giôùi haïn chòu ñöïng cuûa cô theå sinh vaät ñoái vôùi moät nhaân toá sinh thaùi nhaát ñònh .VD : xem hình 41.2 .BAØI TAÄP Caùc nhaân toá sinh thaùiNhaân toá sinh thaùi voâ sinhNhaân toá sinh thaùi höõu sinhMöùc ñoä ngaäp nöôùcKieánÑoä doác cuûa ñaátNhieät ñoä khoâng khíCaây coûÑoä tôi xoáp cuûa ñaátSaâu aên laù caây Goã muïc* Haõy saép xeáp caùc nhaân toá sinh thaùi sau ñaây vaøo töøng nhoùm nhaân toá sinh thaùi .* HAÕY CHOÏN ÑAÙP AÙN ÑUÙNG NHAÁT TRONG CAÂU SAU ÑAÂY :CAÂU HOÛI : Vi khuaån suoái nöôùc noùng coù giôùi haïn nhieät ñoä töø 00C  900C , coù nghóa laø :A .Giôùi haïn döôùi laø 900C , giôùi haïn treân laø O0C. B . Giôùi haïn treân laø 900C , giôùi haïn döôùi laø 00C .C . ÔÛ nhieät ñoä -50C vaø 950C vi khuaån ñaõ cheát .D . Caû 2 caâu B , C ñeàu ñuùng .OO50C420C300CÑieåm gaây cheátÑieåm gaây cheátÑieåm cöïc thuaänt0CMöùc ñoä sinh tröôûng HÖÔÙNG DAÃN VEÕ SÔ ÑOÀ GIÔÙI HAÏN SINH THAÙI cuûa caù roâ phi ôû Vieät Nam ( coù giôùi haïn nhieät ñoä töø 5 0C ñeán 42 0C , trong ñoù ñieåm cöïc thuaän laø 30 0C ) .Hình 41.2 . Giôùi haïn nhieät ñoä cuûa caù roâ phi ôû Vieät Nam .DAËN DOØ :Hoïc baøi Laøm baøi taäp soá 4/ trang 121Ñoïc baøi 42 / trang 122 – 123 -124  AÙùnh saùng coù aûnh höôûng ñeán thöïc vaät vaø ñoäng vaät nhö theá naøo ?