Bài giảng môn Sinh học - Bài 43: Cấu trúc các loại Virut

 BÖnh Sars BÖnh AIDS BÖnh cóm gµCÊu tróc c¸c lo¹i VirutBµi 43Chương IIIVirut và bệnh truyền nhiễmI. khái niệm H: Đọc mục 1 SGK. Rút ra nhận xét về đặc điểm của vi rut ?Vỏ protein- Chỉ gồm 2 phần chính Lõi axit nucleic- Sống kí sinh bắt buộc trong lòng tế bào chủ - Dạng sống chưa có cấu tạo tế bào - RÊt nhá bÐ: tõ 10 nm – 100 nm ( 1 nm = 1/1.000.000 mm)Virut lín nhÊt = 1/10 vi khuÈn E.ColiVirut nhá nhÊt = 1/100 vi khuÈn E.Coli Đặc điểm Loại virutHình dạngAxit nucleicVỏ proteinVỏ ngoài Virut khảm thuốc láVirut anđenoVirut HIVVirut của E.coliII. Hình dạng, cấu tạo Phiếu số 1: Cấu tạo các loại virutH: Vi rút có mấy dạng chính đặc điểm của mỗi dạng ?Cấu tạo của các loại virutKhông cóĐầu do các capsome hình tam giác khép lạiAND xoắn képĐầu hình khối đa diện, đuôi hình trụVirut của E.coli gồm lipit kép và proteinCapsome ghép với nhau2 sợi ADNDạng khối cầuVirut HIVKhông cóMỗi tam giác cấu tạo bởi chuỗi capsomeADNDạng khối đa diện (20 mặt) mỗi mặt là tam giác đều Virut anđenoKhông cóGồm nhiều capsome ghép đối xứng nhau thành vòng xoắnARN xoắn đơnDạng ống hình trụVirut khảm thuốc láVỏ ngoài Vỏ proteinAxit nucleicHình dạng Đặc điểm Loại virut1. Hình dạng: 3 dạng chính - Hình khối : capsome sắp xếp theo hình khối đa diện hoặc khối cấu VD virut bại liệt, HIV- Hình khối hỗn hợp: đầu cấu trúc khối đuôi cấu trúc xoắn VD thể thực khuẩn phago - Cấu trúc xoắn: Capsome (đơn vị cấu trúc của vỏ protein) sắp xếp theo chiều xoắn của nucleotit VD virut khảm thuốc lá, dại, cúmCấu tạo của các loại virutKhông cóĐầu do các capsome hình tam giác khép lạiAND xoắn képĐầu hình khối đa diện, đuôi hình trụVirut của E.coli gồm lipit kép và proteinCapsome ghép với nhau2 sợi ADNDạng khối cầuVirut HIVKhông cóMỗi tam giác cấu tạo bởi chuỗi capsomeADNDạng khối đa diện (20 mặt) mỗi mặt là tam giác đều Virut anđenoKhông cóGồm nhiều capsome ghép đối xứng nhau thành vòng xoắnARN xoắn đơnDạng ống hình trụVirut Khảm thuốc láVỏ ngoài Vỏ proteinAxit nucleicHình dạng Đặc điểm Loại virutH: Vi rút có cấu tạo như thế nào ?2. Cấu tạo Lõi axit nucleic: ADN hoặc ARN + Để sử dụng tối đa tiềm năng hệ gen virut có hiện tượng chồng gen, cắt nối + ANDMạch đơn hay mạch kép . Dạng vòng, dạng thẳng, dạng xoắndạng vòng, dạng thẳng+ ARNmạch đơn hay mạch kép . + Hệ gen của virut rất nhỏ (nhỏ nhất có chừng 4 gen, lớn nhất có vài trăm gen)+ Chồng gen: một đoạn nucleotit của hệ gen (gennom) có thể tham gia mã hoá nhiều loại protein+ Cắt nối : các mARN được tao thành nhờ cắt nối nhiều đoạn ribonucleotit Vỏ protein ( capsit): - Được cấu tạo bởi nhiều đơn vị hình thái (capsome).- Vỏ mang thành phần kháng nguyên- Có tác dụng bảo vệ lõi nucleocapsit Vỏ ngoài (ở một số virut):Tạo bởi lipit kép và protein. Có gai glicoprotein chứa thụ thể giúp virut hấp phụ vào tế bàoLà vỏ ngoài của cơ thể vật chủ bị virut cải tạo mang kháng nguyên đặc trưng của virutHạt virut (virion)- Đầu: cấu trúc khối đa diện, mang lõi ADN- Đuôi: Gồm 3 phần	+ Trụ đuôi: ống có đường kính 2,5 micromet. Giống như ống kim tiêm chích vào tế bào vật chủ dẫn axit nucleic vào tế bào vật chủ 	+ Bao đuôi: do đơn vị capsome sắp xếp kiểu đối xứng xoắn 	+ Đĩa gốc: có 6 ghim (gai đuôi bàn) và 6 sợi lông đuôi có bản chất protein. Có chức năng hấp phụ H: Virut là dạng sống có cấu trúc rất đơn giản. Liệu có còn dạng sống nào có cấu trúc đơn giản hơn nữa không ? Viroit: là những phân tử ARN vòng, dạng trần không có vỏ capsit, mạch đơn. Là tác nhân gây bệnh nhỏ nhất. Gây bệnh hình thoi ở khoai tây và bệnh hại cây dừa Pirion: chúng là những phân tử protein không chứa một loại axitnucleic nào hoặc nếu có thì cũng quá ngắn không đủ mã hoá bất kỳ protein nào. Gây bệnh bò điên, bệnh kuru ở ngườiPrP b×nh th­êngPrP ®écXo¾n αXo¾n TÝnh chÊtVirutVir«itPri«nVi khuÈnCã cÊu t¹o tÕ bµoChØ chøa ADN hoÆc ARNChøa c¶ ADN vµ ARNChØ chøa ARNChøa Pr«tªin Chøa Rib«x«mSinh s¶n ®éc lËp+-+--------+-+--+-++---+---+H: Với cấu trúc đơn giản như vậy thì quá trình tổng hợp các chất ở virut diễn ra như thế nào ?Đánh dấu (+) hoặc (– ) vào bảng sau để so sánh sự khác biệt giữa virut, prion, viroit, vi khuẩnSự tổng hợp protein: Diễn ra nhờ hệ thống trao đổi chất của tế bào vật chủ -> kí sinh bắt buộc ADNARNPr Tính trạng Sự truyền đạt thông tin di truyền ?II. Ph©n lo¹i virut- Căn cứ vào lõi axit nucleic có 2 loại: 	+ Lõi AND: VD Anđêno virut, Phago T2	+ Lõi ARN: VD Virut khảm thuốc lá, HIV, H5N1...H: Dựa vào hình 43 SGK. Em có thể chia thành mấy loại nào ?- Căn cứ vào vỏ protein: 	+ Không có vỏ : Virut khảm thuốc lá, Anđênovirut	+ Có vỏ: HIV, Viêm gan B.- Căn cứ vào vật chủ lây nhiễm: 	+ Kí sinh trên người, động vật: Có lõi AND, ARN. VD HIV, viêm gan B	+ Kí sinh trên thực vật: hầu hết mang ARN, VD: Khảm thuốc lá	+ Kí sinh trên vi khuẩn (thể ăn khuẩn): vD phago E.Coli. ứng dụng trong KTDTCó nhiều cách phân loại, tuỳ theo mục đích nghiên cứuH: Virut có cấu trúc như thế nào ?H: Hãy đưa ra ít nhất 2 lý do để giải thích tại sao một số virut sử dụng lõi ARN mà không sử dụng lõi ARN để rồi mất công phiên mã ngược từ ARN sang AND ?H: Vì sao virut không được coi là sinh vật ?H: Virut có thể tồn tại ngoài cơ thể vật chủ được không ?Không có cấu trúc tế bào (đại phân tử vô bào)Không có riboxomKhông phân cắt thành 2 phần đều nhau- Mỗi loại chỉ chứa một loại AND hoặc ARNSống kí sinh bắt buộc trong lòng tế bào chủ. Không mẫn cảm với kháng sinh Sống dựa vào sự hiệp trợ của hệ thống trao đổi chất của tế bào vật chủ Không có hiện tượng tăng trưởng cá thể Không có khả năng sinh năng lượngTrong điều kiện ngoài tồn tại ở trạng thái đại phân tử hoá học không sống. Có hoạt tính truyền nhiễmH: Từ nội dung của bài hãy nêu các đặc điểm chung của virut ? Tại sao virut lại sống kí sinh bắt buộc ? Virut, prion, viroit truyền thông tin như thế nào ? Có viurt lõi là AND và lõi ARN. Em hãy đưa ra lý do giải thích tại sao một số loại virut này có thông tin là ARN ? Tại sao không ở dạng AND để đỡ mất công sao chép ngược từ ARN sang AND ? Với cấu trúc đơn giản như vậy thì chúng thực hiện truyền thông tin di truyền cho thế hệ sau như thế nào ?