Bài giảng môn Sinh học - Bài 43: Cấu trúc các loại virut

 Bệnh Sars Bệnh AIDS Bệnh cúm gàTác nhân gây bệnh:VirutVirut là gì?Khái niệm về VirutChương IIICấu trúc các loại VirutBài 43Đặc điểm chung của VirutThí nghiệm của Ivanôpxki (năm 1892)Dịch lọcNhiễm vào lá cây lànhSoi dưới kính hiển vi quang họcNuôi trên môi trường thạchKhông thấy mầm bệnhKhông thấy khuẩn lạcCây vẫn bị bệnhGọi mầm bệnh là virut Lá cây thuốc lá bị bệnhDịch chiếtNghiềnLọc qua nến lọc vi khuẩn Qua thí nghiệm trên, em có nhận xét gì về kích thước của virut ?Rất nhỏ bé, nhỏ hơn rất nhiều so với kích thước của vi khuẩn.1. Kích thước của virut Rất nhỏ bé: từ 10 nm – 100 nm( 1 nm = 1/1.000.000 mm) Chỉ có thể quan sát được dưới KHV điện tửVirut lớn nhất = 1/10 vi khuẩn E.ColiVirut nhỏ nhất = 1/100 vi khuẩn E.ColiMột số Virut thường gặpVirut viêm não Virut dạiVirut HIVPhage T2Virut khảm thuốc láVirut bại liệtDựa vào hình dạng, ta có thể phân chia virut thành những loại nào?2. Hình dạng của virut Chủ yếu gồm 3 dạng1. Hình trụ xoắn2. Hình khối 3. Dạng phối hợpVirut khảm thuốc láVirut bại liệtPhage T2Virut HIVKhối đa diệnKhối cầuTại sao virut lại có hình dạng như vậy ? Hình dạng của virut phụ thuộc vào yếu tố nào ? Hình dạng virut phụ thuộc vào cấu tạo của virut3. Cấu tạo của Virut? Virut được cấu tạo gồm những thành phần nào ? ? Bản chất của các thành phần đó là gì??a. Cấu tạo chung: 2 phầnLõi( bộ gen): Axit Nuclêic Vỏ (capsit): Prôtêin Phức hợp gồm axit nuclêic và prôtêin được gọi là Nuclêôcapsit Nuclêôcapsit Vỏ(capsit) Prôtêin Lõi (bộ gen) Axit nuclêic Axit nuclêic Capsit Bộ gen của virut có thể là ADN hoặc ARN, 1 sợi hoặc 2 sợi Bộ gen của sinh vật nhân chuẩn luôn là ADN 2 sợi Bộ gen của virut có điểm gì sai khác so với so với bộ gen của sinh vật nhân chuẩn?Bộ gen (ARN)Bộ gen (ADN) Bộ gen của virut Bộ gen của sinh vật nhân chuẩnBộ gen (ADN)- Vỏ capsit được cấu tạo từ những đơn vị nhỏ hơn là capsome. - Virut càng lớn, số lượng capsome càng nhiều Vỏ (capsit) của virut Vỏ capsit của virut được cấu tạo như thế nào? CapsomeCapsitKích thước của virut và số lượng capsome có quan hệ với nhau như thế nào ?b. Các dạng cấu tạovirut chỉ có cấu tạo gồm lõi và vỏ capsit (giống cấu tạo chung)có lớp vỏ bọc bao bên ngoài vỏ capsit, trên có gắn các gai glycôprôtêin Virut trần (virut đơn giản)Virut có vỏ bọc (virut phức tạp)Dựa vào hình trên, hãy cho biết: Virut có thể có các dạng cấu tạo nào? Đặc điểm của các dạng cấu tạo đó? Axit nuclêic Capsit Vỏ ngoàiGai glycôprôtêin lớp lipit kép và prôtêin tương tự màng sinh chất bảo vệ virut. làm nhiệm vụ kháng nguyên, giúp virut bám trên bề mặt tế bào.Vỏ ngoài của virut có bản chất là gì? Nó có tác dụng gì? Gai glycôprôtêin có tác dụng gì ?Virut có vỏ bọcLõiCapsitVỏ ngoàiGai glycôprôtêinVirut đã được coi là một cơ thể sống chưa, vì sao?Virut chưa có cấu tạo tế bào nên chưa được gọi là cơ thể mà chỉ được coi là một dạng sống đặc biệt , gọi là hạt virut hay virion.VirutAxit nuclêic Prôtêin Chúng chỉ có cấu tạo tương đương với một Nhiễm sắc thểNhiễm sắc thểAxit nuclêic Prôtêin Hạt virut có cấu tạo tương đương với loại cấu trúc nào trong tế bào sinh vật nhân chuẩn? Với cấu tạo như vậy, phương thức sống của virut sẽ như thế nào ? 4. Phương thức sống Kí sinh bắt buộc trong tế bào chủVật chủ mà virut ký sinh có thể là những sinh vật nào ? Cho ví dụ?Tế bào chủĐộng vậtThực vậtVi sinh vậtVirut H5N1,virut dạiVirut khoai tây,cà chuaPhage T2, T4 của E.ColiThí nghiệm của Ivanôpxki (năm 1892)Trong thí nghiệm của Ivanopski, giai đoạn nào cho thấy rõ phương thức sống của virut ?Lá cây thuốc lá bị bệnhDịch lọcNhiễm vào lá cây lànhSoi dưới kính hiển vi quang họcNuôi trên môi trường thạchKhông thấy mầm bệnhKhông thấy khuẩn lạcCây vẫn bị bệnhDịch chiếtNghiềnLọc qua nến lọc vi khuẩn Virut Có thể nuôi virut trên môi trường nuôi cấy nhân tạo như vi khuẩn được không? Không, bắt buộc phải nuôi virut trong tế bào sốngThí nghiệm của Franken và ConratTại sao virut phân lập được không phải là virut chủng B? Thí nghiệm này nói lên vai trò quyết định của thành phần nào, axit nuclêic hay vỏ Prôtêin ?Axit nuclêic có vai trò quyết định, quy định mọi đặc điểm của virut.Nghiên cứu SGK và cho biết, Franken và Conrat đã tiến hành thí nghiệm như thế nào?Thí nghiệm của Franken và ConratViệc có thể tách riêng axit nuclêic ra khỏi vỏ Prôtêin thành hai chất riêng như là các hợp chất hoá học; khi trộn lẫn, chúng lại có thể tự lắp ghép trở lại thành hạt virut thể hiện tính chất nào của virut ?Khi ở ngoài tế bào chủ, chúng biểu hiện đặc tính như một thể vô sinh hay hữu sinh?ở ngoài tế bào chủ, virut biểu hiện như một thể vô sinh. Thí nghiệm của Franken và ConratKhi tồn tại trong tế bào chủ (nhiễm vào lá cây), biểu hiện của virut như thế nào? Chúng biểu hiện như một thể hữu sinh, có thể nhân lên, tạo thế hệ virut mới có đầy đủ đặc điểm di truyền của virut ban đầu. Qua thí nghiệm này, ta có thể kết luận gì về đặc điểm sống của virut khi chúng tồn tại bên trong hoặc bên ngoài tế bào? Kết luận về đặc điểm sống của virut ở ngoài tế bào chủ, virut biểu hiện như một thể vô sinh Chỉ khi ở trong tế bào chủ, virut mới hoạt động như một thể sống. Virut là một  vô cùng đơn giản, không có Chúng chỉ gồm 2 phần chính: vỏ là  và lõi là  Virut sống  trong tế bào động vật, thực vật, vi sinh vật được gọi là  hay  Kích thước của chúng rất nhỏ, trung bình từ Bài tập về khái niệm virutTừ những kiến thức trên,em hãy hoàn thành bài tập về khái niệm virut bằng cách điền từ thích hợp vào chỗ trống. Virut là một  vô cùng đơn giản, không có.. Chúng chỉ gồm 2 phần chính: vỏ là  và lõi là .. . Virut sống  trong tế bào động vật, thực vật, vi sinh vật được gọi là . hay . Kích thước của chúng rất nhỏ, trung bình từ. Khái niệm về virut Virut là một dạng sống vô cùng đơn giản, không có cấu tạo tế bào Chúng chỉ gồm 2 phần chính: vỏ là  và lõi là .. . Virut sống  trong tế bào động vật, thực vật, vi sinh vật được gọi là . hay . Kích thước của chúng rất nhỏ, trung bình từ. Khái niệm về virut Virut là một dạng sống vô cùng đơn giản, không có cấu tạo tế bào Chúng chỉ gồm 2 phần chính: vỏ là Prôtêin và lõi là Axit nuclêic . Virut sống .. trong tế bào động vật, thực vật, vi sinh vật được gọi là . hay .. Kích thước của chúng rất nhỏ, trung bình từ.. Khái niệm về virut Virut là một dạng sống vô cùng đơn giản, không có cấu tạo tế bào Chúng chỉ gồm 2 phần chính: vỏ là Prôtêin và lõi là Axit nuclêic . Virut sống ký sinh bắt buộc trong tế bào động vật, thực vật, vi sinh vật được gọi là hạt virut hay virion. Kích thước của chúng rất nhỏ, trung bình từ  Khái niệm về virut Virut là một dạng sống vô cùng đơn giản, không có cấu tạo tế bào Chúng chỉ gồm 2 phần chính: vỏ là Prôtêin và lõi là Axit nuclêic . Virut sống ký sinh bắt buộc trong tế bào động vật, thực vật, vi sinh vật được gọi là hạt virut hay virion. Kích thước của chúng rất nhỏ, trung bình từ 10- 100 nm.  Khái niệm về virutII. Phân loại virutDựa trên những kiến thức đã học, ta có thể phân loại virut dựa trên những tiêu chuẩn nào ? Có thể phân loại dựa trên 4 tiêu chuẩn:Căn cứ vào loại axit nuclêic ( virut ADN, virut ARN)Căn cứ vào hình dạng (Trụ, khối, hỗn hợp)Căn cứ vào có hay không có vỏ ngoài( VR đơn giản, VR phức tạp)Căn cứ vào tế bào chủ mà virut kí sinh( VR ĐV, VR TV, VR VSV)Phải chăng virut là sinh vật gây bệnh có kích thước nhỏ nhất? Còn có tác nhân gây bệnh nào có kích thước nhỏ hơn cả virut hay không?III. Virôit và PriônHãy nghiên cứu SGK phần III và hoàn thành phiếu học tập sauĐiểm so sánhVirôitPriôn1. Bản chất phân tử2. Đối tượng gây bệnh3. Cơ chế gây bệnh4. Ví dụĐiểm so sánhVirôitPriôn3. Cơ chế gây bệnh1. Bản chất phân tử2. Đối tượng gây bệnh4. Ví dụPhân tử ARN, mạch đơn, khép vòngPhân tử PrôtêinTế bào thực vậtTế bào động vậtNhân lên nhờ hệ thống enzim của tế bào chủPrP bình thường biến đổi cấu trúc thành PrP độc, gây thoái hoá hệ thần kinhBệnh củ khoai tây hình thoiBệnh hại cây dừaBệnh bò điên( xốp não bò)Virôit và bệnh do virôitVirôit (ARN)Bệnh củ khoai tây hình thoiPriôn và bệnh do PriônBệnh bò điênPrP bình thườngPrP độcBiến đổi cấu trúcCơ chế gây bệnhXoắn αXoắn Bài tậpTừ những kiến thức đã học, hãy so sánh sự khác biệt giữa virut, virôit, priôn và vi khuẩn bằng cách điền vào bảng dưới đây(+) Có(-) KhôngTính chấtVirutVirôitPriônVi khuẩnCó cấu tạo tế bàoChỉ chứa ADN hoặc ARNChứa cả ADN và ARNChỉ chứa ARNChỉ chứa Prôtêin Chứa RibôxômSinh sản độc lập+-+--------+-+-----+---+---+Bài tập về nhà Làm các bài tập trong SGK Đọc trước bài 44: Sự nhân lên của Virut trong tế bào bệnh AIDS