Bài giảng môn Sinh học - Bài 52: Thực hành xem băng hình về đời sống và tập tính của thú

C H À O M Ừ N G C Á C T H Ầ Y C Ô G I Á O V Ề D Ự G I Ờ L Ớ P 7 A TRƯỜNG THCS THẮNG LỢINGÔI TRƯỜNG DẤU YÊU1Bài 52 THỰC HÀNH XEM BĂNG HÌNH VỀ ĐỜI SỐNG VÀ TẬP TÍNH CỦA THÚ GV: Nguyễn Xuân QuýTrường THCS Thắng Lợi – Thường Tín - Hà Nội21. TËp tÝnh ®éng vËt lµ g×?- TËp tÝnh ®éng vËt lµ chuçi nh÷ng ph¶n øng tr¶ lêi l¹i c¸c kÝch thÝch cña m«i tr­êng (bªn trong - bªn ngoµi).2. ý nghÜa: gióp §V thÝch nghi, tån t¹i vµ ph¸t triÓn.I. LÝ THUYẾTTẬP TÍNH BẨM SINHLà loại tập tính sinh ra đã có ,được di truyền từ bố mẹ vàđặc trưng cho loài.TẬP TÍNH HỌC ĐƯỢCLà loại tập tính được hìnhthành trong quá trình sốngcủa cá thể, thông qua học tậpvà rút kinh nghiệmTËp tÝnh hçn hîpLµ tËp tÝnh sinh ra ®· cã nh­ng sÏ ®­îc tiÕp tôc ph¸t triÓn vµ hoµn thiÖn trong ®êi sèng c¸ thÓ 3TËp tÝnh bÈm sinh4TËp tÝnh häc ®­îc (Thø sinh)5C¬ quan thô c¶mCơ sở thần kinh của tập tínhKÝch thÝch bªn ngoµiKÝch thÝch bªn trongHÖ thÇn kinhTK c¶m gi¸cC¬ quan thùc hiÖnTK vËn ®éng6- C¬ chÕ h×nh thµnh, ®iÒu khiÓn tËp tÝnh ë ®éng vËt chÝnh lµ c¬ chÕ ho¹t ®éng cña hÖ thÇn kinh. - Gåm c¬ quan tiÕp nhËn c¶m gi¸c (trong, ngoµi) c¬ quan vËn ®éng vµ c¬ quan ®iÒu khiÓn. - Mçi ho¹t ®éng bÊt kú cña c¬ thÓ ®Òu lµ mét phÇn cña tËp tÝnh ®éng vËt Ở những động vật càng tiến hóa tập tính học được càng nhiều và phức tạpC¬ së thÇn kinh (sinh häc) cña tËp tÝnh ®éng vËt:7Tập tính động vậtTHỰC HÀNH XEM PHIM?II. Thùc hµnh xem b¨ng h×nh tËp tÝnh cña thó8BÀI 52: THỰC HÀNH: XEM BĂNG HÌNH VỀ ĐỜI SỐNG VÀ TẬP TÍNH CỦA THÚCác em hãy quan sát một số hình ảnh và tiến hành thảo luận những nội dung sau: Hãy trình bày tóm tắt những nội dung chính của băng hình. Thú sống ở những môi trường nào? Hãy nêu các cách thức kiếm ăn và tập tính sinh sản ở thú9 Quan sát và thảo luận nhóm hoàn thành nội dung bảng sauTên động vật quan sát được(1)Môi trường sống (2)Cách di chuyển(3)Kiếm ănSinh sản (6)Đặc điểm khác (7)Thức ăn(4)Bắt mồi (5)1234........10 1. MÔI TRƯỜNG SỐNG VÀ DI CHUYỂN CỦA THÚ C¸c em quan s¸t c¸c h×nh ¶nh sau – Th¶o luËn nhãm – hoàn thành phiÕu häc tËp (Cét 1,2,3)- Kể tên môi trường sống và cách di chuyển của thú? - Quan s¸t m« t¶ c¸c tËp tÝnh thÝch nghi víi m«i tr­êng sèng và cách di chuyển của thú? 11Thuù bay löôïn : Ñaëc tröng laø loaøi dôi, ban ngaøy naáp trong hang, hay choã toái, ban ñeâm bay ñi saên moài.Thuù bay löôïn : Ñaëc tröng laø loaøi dôi, ban ngaøy naáp trong hang, hay choã toái, ban ñeâm bay ñi saên moài.12Thó bay l­în: Ho¹t ®éng ban ngµy (Sãc bay) - Di chuyÓn: L­înSãc bay c«n ®¶oSãc bay13D¬i ¨n hoa qu¶14Hải cẩuCá nhà tángBò bíaCá heo ( Đenphin)Thó ë n­íc: - ChØ sèng trong m«i tr­êng n­íc: C¸ voi, c¸ §enphin(c¸ heo) Bò bía, Hải cẩu, - Di chuyÓn b»ng c¸ch: B¬i trong n­íc15Cá voi hồngCá voi trắngCá voi lông gụCá voi lông gụ16Thó ë n­íc: - Sèng ë n­íc nhiÒu h¬n c¹n: Thó má vÞt, r¸i c¸, h¶i li, gÊu tr¾ng, hµ m· (tr©u n­íc) - Di chuyÓn: B¬i trong n­íc (nöa n­íc)Bò nước ( Cá cúi)1718Thó ë n­íc: Hµ M·19Thá di chuyÓn b»ng c¸ch nh¶y ®ång thêi b»ng c¶ hai ch©n sau.20- Di chuyển: đi bằng hai chân thích nghi với đời sống ở cây, có tứ chi thích nghi với sự cầm nắm, leo trÌo 2122Di chuyÓn trªn c¹n cña Kanguru b»ng c¸ch nh¶y cãc2324 Thuù soáng ôû röøng nuùi, ôû ñoàng baèng, treân hoang maïc, treân ñoàng coû vaø ngay trong thaønh phoá.25Mét sè ®¹i diÖn thuéc bé guèc ch½n.26Thú sống trong đấtChuột đồngChuột chũiNhímNhöõng loaøi thuù naøy coù raêng cöûa to khoeû, moùng vuoát chaân tröôùc raát khoûe ñeå ñaøo hang ( chuột chũi, thỏ hoang)27 2. TËp tÝnh kiÕm ¨n:C¸c lo¹i thøc ¨n cña thó:- Thó ¨n thøc vËt: c¸c lo¹i h¹t, c¸c lo¹i rau,cá, cñ, qu¶: Mãng guèc, sãc, thá, kanguru,voi- Thó ¨n thÞt (måi sèng): Hæ, b¸o, s­ tö, mÌo, chã sãi- ¡n t¹p: D¬i, gÊu....28 Voi laø loaøi thuù lôùn treân maët ñaát chuyeân aên coû vaø caây thaân thaûo.	Voi röøng Phi chaâu lôùn con vôùi ñoâi tai raát to.	Voi chaâu AÙ nhoû con hôn.	Voi röøng nöôùc ta laø ñoäng vaät quyù ñang coù nguy cô tuyeät chuûngThó ¨n thùc vËtBòTrâuHươu Hươu saoĐộng vật ăn thực vật ( bộ guốc chẵn)Hươu cao cổNai Bò Hoãng Hươu Bò Thó ¨n thùc vËtĐộng vật ăn thực vật ( bé guèc lÎ)Thú ăn thực vật ( bộ voi )29Höôu cao coå chuyeân aên laù non treân cao . Chuùng coù khaû naêng chaïy raát nhanh treân caùnh röøng thöa, ñoàng coû caèn coãi ôû chaâu Phi30TËp tÝnh ¨n uèng (thó ¨n thùc vËt)31H¹t dÎ lµ thø qu¶ lµm thøc ¨n rÊt ­a thÝch cña Sãc.Chóng cã b¶n n¨ng ¨n vµ c¾n h¹t dÎ.Tuy nhiªn , tËp tÝnh ¨n, c¾n vì h¹t vµ gÆm h¹t dÎ cña Sãc còng ph¶i qua mét qu¸ tr×nh häc tËp vµ hoµn thiÖn dÇnSóc32Coù loaïi thuù chuyeân aên moät loaïi laù caây khuynh dieäp nhö con kaola ôû chaâu Uùc. 	Gaáu truùc Trung quoác chuyeân aên laù truùc , laù treGÊu tróc: bÎ cµnh kiÕm ¨n33BáoGấu đenSói xámSư tửMột số đại diện của bộ ăn thịtHổThú ăn thịt có túiĐộng vật rình mồi, vồ mồi, rượt đuổi mồi,giết chết con mồi như thế nào ?34Bé ¨n thÞtChúa sơn lâmLinh cẩu35Thó ¨n thÞt (måi sèng): Hæ, b¸o, s­ tö, mÌo, chã sãiThức ăn của loài thú rất đa dạng. có loại thú chuyên ăn thịt như gấuChó sói tổ chức săn mồi theo bầyHæ s¨n måi sèngB¸o hoa r×nh måi vµ ®uæi, s¨n måi36TËp tÝnh s¨n måi vµ ¨n måi sèng cña bé ¨n thÞt37Nhieàu loaøi thuù coù thoùi quen di chuyeån thaønh ñaøn ñi kieám aên tuøy theo muøa trong naêm.	Trong ñaøn thuù luoân coù con ñaàu ñaøn thöôøng laø con ñöïc ,to lôùn.38Boø nöôùc hay caù cuùi (dugon) , soáng ôû vuøng bieån nhieàu rong, taûo. Dugon laø loaøi thuù hieàn laønh. 	ÔÛ vuøng bieån Kieân giang Phuù quoác nöôùc ta coù loaøi naøyThú ăn tạpDơi bắt ếch ( XB)D¬i ¨n hoa qu¶39Caù voi laø loaøi thuù soáng döôùi nöôùc lôùn nhaát trong giôùi ñoäng vaät , ñang coù nguy cô tuyeät chuûng.	Caù voi chuyeân aên nhöõng phieâu sinh vaät ôû ñaïi döôngCá heo ( Đenphin)Cá voiBé r¨ng cña Hµ M·40Thú ăn tạp ( bé linh tr­ëng)ĐƯỜI ƯƠITINH TINHGÔRILA41Thức ăn chủ yếu của voọc vá là quả cây rừng, lá nõn cây, ngô khoai, sắn và rau xanh trên nương rẫy. Mỗi năm đẻ 1 con, voọc con xuất hiện trong đàn vào mùa xuân đầu mùa hạ.42433. TËp tÝnh sinh s¶n: Quan s¸t c¸c h×nh ¶nh sau- Tr¶ lêi c©u hái - ®iÒn vµo phiÕu häc tËp - Thó ®Î trøng hay ®Î con Ph©n biÖt con ®ùc, con c¸i: Voi, s­ tö, mãng guèc, lîn, dª, h­¬u x¹, cõu C¸c giai ®o¹n sinh s¶n:	+ Ve v·n, kết bạn tình	+ Giao hoan, giao phèi	+ Chöa ®Î (Thêi gian mang thai, con non kháe hay yÕu)	+ Nu«i con, d¹y con44 Tập tính sinh sản: - Phần lớn là tập tính bẩm sinh mang tính bản năng. - Tác nhân kích thích: Môi trường ngoài (thời tiết, âm thanh, ánh sáng, hay mùi do con vật khác tiết ra) và môi trường trong (hoocmon sinh dục). - Ve vãn, tranh giành con cái, giao phối, chăm sóc con non. - Tạo ra thế hệ sau, duy trì sự tồn tại của loài.45Thuù coù loaøi sinh saûn baèng caùch ñeû tröùng. Ñaây laø tröôøng hôïp raát hieám, loaøi thuù moû vòt ñeû tröùng coù raát nhieàu ôû chaâu Uùc.Thú có túi: con non phát triển chưa đầy đủ, nuôi con trong túi bụngCon non vừa mới sinhKăngguruThú có túiVượnBòPhần lớn các loài thú đều sinh con và cho con bú đến khi con ăn được các thức ăn khác Tập tính sinh sảnHải cẩu46Tập tính: Ve vãn, kết bạn tình, giao hoan, giao phối47TËp tÝnh ch¨m sãc và bảo vệ con nonTê giác 2 sừng đang vui đùa với conHai mẹ con nhà gấu trúcMẹ con Southen Tamandua ( thú ăn kiến)Gấu có túi đang ôm ấp con48Mét sè tËp tÝnh kh¸c- Ngoµi c¸c tËp tÝnh trªn, thó còn có Tập tính bảo vệ lãnh thổ: ( L·nh thæ chÝnh lµ mét vïng ®­îc con vËt b¶o vÖ ®Ó ng¨n chÆn bÊt kú sù x©m lÊn nµo cña c¸c c¸ thÓ cïng loµi kh¸c). - Th«ng th­êng c¸c c¸ thÓ ®ùc tr­íc mïa sinh s¶n vµ giao hoan bao giê còng “§¸nh dÊu”, canh gi÷ mét phÇn l·nh thæ nhÊt ®Þnh. S¬n d­¬ng ®¸nh dÊu l·nh thæ49Động vật bảo vệ lãnh thổ (cách đe dọa, tấn công, cách đánh dấu lãnh thổ50 Tập tính xã hội: - Tập tính thứ bậc: duy trì trật tự trong đàn, tăng cường truyền tính trạng tốt của con đầu đàn cho thế hệ sau. - Tập tính vị tha: là tập tính hy sinh quyền lợi bản thân, thậm chí là tính mạng. Giúp nhau kiếm ăn, tự vệ. Duy trì sự tồn tại của cả đàn.51TËp tÝnh xã hội : sống theo bÇy ®µn52 TËp tÝnh di c­: Là d¹ng tËp tÝnh rÊt phức t¹p thÓ hiÖn trong qu¸ tr×nh di c­. Chóng th­êng di c­ theo mïa, ®ịnh kỳ hàng n¨m ®Ó tr¸nh c¸i l¹nh gi¸ hoÆc t×m thøc ¨n míi.53Tập tính in vết54 TËp tÝnh quen nhên:Nh÷ng kÝch thÝch lặp đi lặp lại nhiều lần mà kh«ng g©y nguy hiểm g×, động vật kh«ng cã phản ứng trả lời và trở lªn quen nhờn đối với chóng55TËp tÝnh: häc kh«n Xiếc thú: ăn kẹo cùng chúa sơn lâm56KhØ sö dông èng hót ®Ó uèng n­íc dõa (Tập tính học được)57 Báo cáo nội dung thảo luận.Tên động vật quan sát được(1)Môi trường sống (2)Cách di chuyển(3)Kiếm ănSinh sản (6)Đặc điểm khác (7)Thức ăn(4)Bắt mồi (5)1234........58Mét sè tËp tÝnh cña thóTên động vật quan sát đượcMôi trường sốngCách di chuyểnThức ănSinh sảnTËp tÝnh khácCá heoDưới nước BơiĂn tạpĐẻ conB¶o vÖ l·nh thæDơiTrong hangbaySâu bọ, hoa quảĐẻ con§¸nh dÊu l·nh thæChuột chũiTrong đấtBằng 4 chiSâu bọĐẻ conTËp tÝnh bÇy ®µn(Thø bËc, vÞ tha)KhỉTrên câyLeo trèoĂn tạpĐẻ con và chăm sóc conTËp tÝnh di c­Thú mỏ vịtSống ở nướcBơi lộiĂn tạpĐẻ trứngQuen nhên, häc kh«n59Lớp thú có đời sống đa dạng và phong phú: - Môi trường sống: Trong nước, trên cây, trong đất, bay lượn, trên không..- Di chuyển: Đi, chạy, leo trèo, bay lượn, bơi- Kiếm ăn: ¡n thÞt, ¨n thùc vËt, ăn tạp,- Sinh sản: Đẻ con, đẻ trứng. ? Qua nội dung trên em có nhận xét gì về đời sống và tập tính của thú.60? Cã ph¶i tËp tÝnh bÈm sinh nµo còng bÊt biÕn vµ kh«ng bao giê thay ®æi kh«ng? TËp tÝnh cña §V ®­îc quyÕt ®Þnh chñ yÕu bëi nguån gen di truyÒn. Nh­ng tËp tÝnh kh«ng ph¶i lµ bÊt biÕn vµ cè ®Þnh mµ nã lu«n ph¸t triÓn vµ hoµn thiÖn trong c¸c ®iÒu kiÖn cña m«i tr­êng sèng nhÊt ®Þnh. 61T¹i sao c¸c ho¹t ®éng trong ®êi sèng cña ®éng vËt bËc thÊp chñ yÕu thuéc lo¹i tËp tÝnh bÈm sinh? ở động vật bậc thấp:+ Hệ thần kinh có cấu trúc đơn giản, số lượng tế bào ít khả năng học tập rất thấp, việc học tập và rút kinh nghiệm rất khó khăn.+ Tuổi thọ ngắn không có nhiều thời gian cho việc học tập. Do vậy: Tập tính bẩm sinh là tập tính chủ đạo trong đời sống của các động vật bậc thấp.62? T¹i sao ®éng vËt cã hÖ thÇn kinh ph¸t triÓn và con ng­êi cã rÊt nhiÒu tËp tÝnh häc ®­îc?Ở người và động vật bậc cao:+ Hệ thần kinh phát triển,(đặc biệt là não bộ, vỏ não ở người ) rất thuận lợi cho việc học tập và rút kinh nghiệm.+ Tuổi thọ dài cho phép động vật thành lập nhiều phản xạ có điều kiện, hoàn thiện các tập tính phức tạp, thích ứng với các điều kiện sống luôn biến đổi. Do vậy: Tập tính học được ngày càng được bổ sung, hoàn thiện và chiếm ưu thế hơn so với phần tập tính bẩm sinh.63T¹m biÖt c¸c emChóc c¸c em häc tèt64